‘Ik schaam me voor de politie’

INTERVIEW - Vandaag zijn er in Minsk en andere Wit-Russische steden nieuwe demonstraties tegen de regering Loekasjenko. De demonstranten hebben inmiddels alle vrees voor het harde optreden van de oproerpolitie laten varen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken vreest dat de opstand uit de hand gaat lopen. Loekasjenko beweert dat hij met de oppositie overeenstemming heeft over een referendum over de grondwet. Ardy Beld vertaalde onderstaand interview van een correspondent van oppositiezender Belsat met met een politieagent die ook genoeg heeft van het regime.*

Wie zijn de mensen achter het politiegeweld tijdens de vreedzame demonstraties in Minsk en andere steden in Wit-Rusland? Langzamerhand nemen steeds meer agenten ontslag en komt er stukje bij beetje informatie aan het licht over de ordetroepen in dienst van de ‘laatste dictatuur van Europa’.

Een politieagent uit een niet nader genoemde provinciestad praatte op basis van anonimiteit met een correspondent van oppositiezender Belsat. Hij legde uit wat volgens hem de redenen zijn voor het geweld van de oproerpolitie OMON, de reacties van Joeri Karajev, minister van Binnenlandse Zaken en zijn ervaringen als politieman.

Wat zeg je van de geruchten dat agenten van de OMON voor het uiteenjagen van de demonstraties speciale preparaten toegediend krijgen?

‘Voor zover ik weet, krijgen medewerkers van de OMON die naar Minsk zijn gekomen vanuit andere steden uit Wit-Rusland – zo’n 1200 man – een onkostenvergoeding van tussen de 500 en 700 roebel (165 en 230 euro). Het exacte bedrag ken ik niet. Kennissen uit de regio Homel zeiden dat agenten die daar waren gebleven, niet betaald kregen. Alleen degenen die naar Minsk gingen, werden betaald. De meesten hebben een staat van dienst van twee, hooguit vijf jaar. Ze willen hun kracht laten zien. Ze denken absoluut niet aan de gevolgen. Het belangrijkste voor hen is de adrenaline die ze in het gewone leven niet krijgen.’

Heeft u zelf meegedaan aan het onderdrukken van de protesten?

‘Onze stad is klein. Er bestaat geen agressie naar de politie toe. We stonden er met een paar man. Alles verliep vreedzaam. Er waren geen arrestaties. Maar elke dag werd het spannender: ’s avonds zaten we te wachten op het signaal dat er ergens een oproer uitbreekt en we moeten ingrijpen.

We moesten naar een naburige, grotere stad. Ik stond in een menigte van agenten en keek alleen maar naar wat er gebeurde. Ik zag mensen flessen gooien. Een paar waren agressief . De politie gedroeg zich correct. Ze sloegen de burgers niet, maar duwden ze terug met hun schilden en probeerden zo een conflict te vermijden. Onder ons waren twee agenten van de OMON gekleed in politie-uniform. Ze probeerden ons aan te zetten tot het gebruik van fysiek geweld tegen de demonstranten: de mannen te slaan en de vrouwen aan de haren te slepen en op de benen te schoppen. Een van de politieagenten antwoordde dat zich onder de demonstranten familieleden, goede vrienden en kennissen van hem bevonden. Toen zei één van die verklede gasten van de OMON dat hij zijn familie uit de stad had gehaald en dat de anderen hem geen reet konden schelen.

Er werden ook gearresteerde demonstranten bij ons binnengebracht. De detentiecentra in andere regio’s zitten propvol. Die mensen waren bont en blauw geslagen. Ik kan daar niet meer tegen. Ik ben nu al meer dan 16 jaar in dienst. Ik heb niet lang meer tot mijn pensioen. Ik deed wat mijn familie me zei en bleef mooi thuis. Mijn vrouw is totaal voor de oppositie. Als bekend wordt dat ze geslagen of gearresteerd is, ga ik meteen weg bij de politie.’

Wat verliest een politieagent bij ontslag zo vlak voor zijn pensioen?

‘Als hij ontslag neemt, kan de betreffende agent bijvoorbeeld zijn leningen niet afbetalen. 16 jaar geleden heb ik een lening afgesloten om een appartement te kopen. Desondanks ik ga niet tegen mijn volk vechten.’

Hoe zal de politie haar imago kunnen herstellen?

‘Dat is de grote vraag. Ik schaam me voor de politie. Nu hebben we de opdracht van de Minister van Binnenlandse Zaken gekregen een einde te maken aan onnodige wreedheid en geweld om de politie niet in diskrediet te brengen. Ik begrijp dat de machtswisseling nadert en Joeri Karajev er klaar voor wil zijn. Hij zegt te willen voorkomen dat de politieagenten de schuld krijgen van alles.’

Betekent de nieuwe instructie van Karajev dat er voorheen juist uitdrukkelijk werd bevolen geweld te gebruiken?

‘De agenten moesten gezamenlijk opnames bekijken waarop demonstranten agenten wegduwen om anderen te ontzetten. Maar de beelden waarop te zien is dat zeven flikken een demonstrant slaan en schoppen die op de grond ligt, kregen we niet te zien. Er zijn zelfs agenten die hier al jaren werken en er toch intrappen.’

Hoeveel orders van Karajev zijn er de laatste tijd verschenen?

‘Onlangs was er een instructie dat als een werknemer het niet eens is met het regime, hij met instemming van de werkgever ontslag kan nemen, maar zonder hierover op het internet te vertellen.

Drie maanden geleden werd het de medewerkers ook verboden om Telegram te gebruiken.’

Op dit moment is er een oproep op Telegram van een agent van de OMON dat hij en zijn collega’s niet de kant van de demonstranten zullen kiezen, omdat het aantal demonstranten nog te klein is. Welke cijfers zouden indruk maken op OMON en politie om te weigeren geweld te gebruiken en de kant van het volk te kiezen?

‘Ik spreek niet voor de OMON, maar alleen voor mezelf als politieagent. Vrouwen slaan, kan voor mij echt niet meer door de beugel. Wat bedoelt die man van de OMON? De OMON heeft mensen in dienst waarvan het IQ nul is. Als hen wordt verteld iemand te pakken, dan pakken ze. Wordt ze verteld dat ze stront moeten eten, dan gaan ze stront eten.

Onze vrouwen komen naar naar de protesten en ik hoop van harte dat ze doorgaan. Het is moeilijk voor de meeste ordebewaarders om geweld tegen hen te gebruiken. Dat zou echt beneden alle peil zijn.’

*Met dank aan Belsat voor toestemming tot vertaling en publicatie van het interview

Foto: Basketbalspeelster Alena Levtsjanka die op 30 september werd gearresteerd. Zie eerder bericht: In Wit-Rusland gaan ook bekende mensen achter slot en grendel.