Ik kies voor PvdA, maar waarom eigenlijk?

Waarin de auteur tot drie keer toe probeert zijn stem te rechtvaardigen. Nota bene op de partij waar hij al jaren lid van is. Het zijn drie onaffe verhalen. Hij weet het niet. Dus hij stemt op een outsider die hij toevallig goed kent.

Ik ga woensdag stemmen op Astrid Oosenbrug van de PvdA. De kandidaat op nummer 36, die bij de huidige peilingen net buiten de boot valt. Een tof wijf dat op haar CV achter ‘hoogst genoten opleiding’ met trots heeft ingevuld: ‘Mavo, niet afgerond’. Een dame die vindt dat er meer bewijs is voor het bestaan van homo’s, vrouwen en overtuigingskracht, dan voor het bestaan van God. Een vrouwtjesnerd bovendien, die de komende regeerperiode met haar XS4ALL-achtergrond aan kernfysicus Samsom kan uitleggen waarom de Piratenpartij soms best wel een punt heeft.

Het probleem is: ik ken haar heel lang en goed. En nu moet ik mijn stem overtuigend gaan duiden. Ik betaal al jaren contributie aan de PvdA-kas, daar niet van. Maar ik heb de laatste jaren toch vooral GroenLinks gestemd. Vanwege Femke. Nu ga ik stemmen op de PvdA. En vraag me af of ik dat – los van mijn favoriete nummer 36 – rond kan redeneren.

Mijn Tand en Samsom

Ergens vorig jaar was ik in Pijnacker op een vrolijke bijeenkomst bij een glastuinbouwbedrijf. De tuinders hadden een aardwarmtepomp geopend. En met die aardwarmte zou niet alleen het tuinbouwbedrijf, maar ook een school en een zwembad CO2-neutraal worden verwarmd. Goed plan.

Uiteraard waren er hapjes tijdens dit feestelijke gebeuren. En omdat ik al sinds een paar jaar rondloop met hyperdure kunststof voortanden met wortels van titanium, schreed ik lustig langs de uitgestalde hartige lekkernijen en liet mijn oog vallen op een krokante snack met noten.

Dat had ik dus niet moeten doen. Krak, deed mijn meest prominente voortand na aanraking met deze heuglijke versnapering.

Ik snelde direct naar het toilet. Daar viste ik met mijn vingers de afgebroken tand tussen de plakkerige restjes hartige koek in mijn mondholte vandaan. En taxeerde in de spiegel wat er zonder voortand van mijn geloofwaardigheid was overgebleven. Bar weinig. Ik zag maar één ding in de spiegel: een gapend zwart gat op de plek waar normaal mijn overtuigende grijns zit. En ik vermoedde dat die aanblik voor mijn eventuele gesprekspartners niet anders zou zijn.

Dus frotte ik de voortand terug. Daarna deed ik mijn mond open om de constructie te testen. De tand viel omlaag en ik kon het ding nog net opvangen voor het het putje van het afwasbakje zou bereiken. Shit, hoe kan ik zonder voortandloosheid kritische vragen stellen? De oplossing vond ik in mijn fototas: kauwgom. Tand terug, kauwgom er achter, klaar. Het zat, tenminste, zolang ik voorzichtig bleef praten. Eén te luid gearticuleerde ‘s’ en mijn peperdure voortand zou alsnog vanuit de mondholte worden afgeschoten.

Ik ging terug naar de bijeenkomst. Zwijgend. Op het podium stond Diederik Samsom op het punt te vertellen waarom hij dit een lovenswaardig project vond. En waarom hij een plan had gemaakt om vanuit de overheid initiatieven met aardwarmte te stimuleren. Een actieplan. Na zijn verhaal wilde ik Samsom een paar vragen stellen, zodat ik het verhaal met een paar sappige quotes onder mijn tuinbouwende lezers kon verspreiden.

Ik durfde niet. Bang dat ik mijn met kauwgom vastgeplakte tand bij het stellen van een kritische vraag in het oog van deze veelbelovende politicus zou lanceren. Volgens mij heb ik alleen voorzichtig en besmuikt gevraagd of zijn praatje ook ergens op papier te krijgen was. Daarna ben ik naar huis gesneld en heb mijn duurbetaalde bruggenbouwer gebeld om publieke imago te repareren. In het stuk dat ik over het aardwarmteproject heb geschreven, heb ik het initiatief van Samsom slechts zijdelings genoemd.

Ofwel, ik ben er Samsom nog één schuldig. Dit is een zeer matige stemverklaring.

Emancipatie van de ZZP’er

Maar mijn inhoudelijke argument is zowaar nog beroerder.

Want waarom zou ik als ZZP’ende tekstboer in godsnaam op de PvdA stemmen? Ik moet wel gek zijn. Het programma van de PvdA geeft blijk van een oerconservatieve kijk op de arbeidsmarkt. Als er één groep is die harde klappen krijgt als de PvdA het voor het zeggen krijgt, dan zijn het de honderdduizenden metselaars, loodgieters, IT’ers, creativo’s en mini-ondernemers die de afgelopen twintig jaar hun beknellende werknemerschap inruilden voor een vrijer bestaan als zelfstandige.

De programmacommissies bij de PvdA lijken gedomineerd te worden door zure oude vakbondsmannen met ideeën uit lang vervlogen tijden die nog niet door hebben dat de wereld veranderd is. En die ZZP’ers zien als smerige microkapitalisten. Of nog erger: ondernemers. De PvdA komt op voor arbeiders. En arbeiders hebben loonbriefjes, en geen facturen.

Pas op plaats 39 heeft de PvdA iemand staan die iets weet van zelfstandig ondernemersschap. Maar ja, dat is dan de Turkse ondernemer Selçuk Öztürk die zich – zo verklaart hij zelf – vooral met interculturele bruggenbouwerij wil bezig houden. Nobel, nodig en terecht. Maar daar heb ik als ZZP’er dus weinig aan.

En dan hebben we nog Mei Li Vos, de zelfbenoemde Jeanne d’Arc van de ZZP’ers. Ze zegt in haar profiel ook ervaring als ZZP’er te hebben. Wat dan? Twee jaar ervaring als zelfstandig publicist, nadat ze in 2010 niet meer als Kamerlid verder kon. Ik weet niet of ik wachtgeld plus een beetje schrijven nu onder ‘ervaring als zelfstandig ondernemer’ kan scharen. In de echte wereld gaat dat anders. Sorry, je bent ongetwijfeld een leuke meid, maar geen spiegel voor de modale ZZP’er.

Kortom, enig benul van het spannende bestaan van de kleine vrije zelfstandige arbeider is op de kieslijst van de PvdA totaal niet terug te vinden.

Oprecht jammer. Maar ja, verandering kost tijd. En bij de PvdA kost dat zelfs heel veel tijd. In de lokale geledingen van de PvdA zijn de ZZP’ers inmiddels wel te vinden. Een kleine minderheid, maar er zijn ondernemers die vinden dat zaken doen in een fatsoenlijke wereld gewoon prettiger is dan in een wereld waarin alleen het maximale telt. De PvdA zelf heeft het nog niet door, maar het traditionele ondernemen=VVD/D66/CDA is geen vanzelfsprekendheid meer. Ik geef ze nog eenmaal mijn stem om daar achter te komen.

Slecht motief uiteraard, op een partij stemmen in de hoop dat ze het beter gaan doen. Kleine ondernemers zijn niets meer dan vrije arbeiders. Ik verwacht – of eigenlijk: hoop – dat dat kwartje het eerst bij gematigd links valt.

Moeders en motoren

Dan gaan we over tot motief drie. Een sentimenteel ding.

Een paar jaar geleden las ik in Vrij Nederland hoe Hans Spekman opgroeide in een eenoudergezin. En hoe het gezin moest rondkomen van een weduwenpensioen en dat het leven niet makkelijk was voor een alleenstaande moeder met weinig inkomen. Toch zette de moeder van Spekman alles opzij om de kinderen alle kansen te geven. En hij vertelde dat desondanks er in huize Spekman altijd ruimte was om te vergaderen met het lokale PvdA-bestuur. Ik hou van dat soort verhalen. Mannen en hun moeders.

Later hoorde ik het verhaal nog een keer op de radio. En nog later las ik het elders wederom. En daarna weer ergens anders opnieuw. Toen begon het te jeuken.

Ik kom uit hetzelfde dorpje als Spekman en ben in dezelfde tijd opgegroeid. En ook ik kwam uit een eenoudergezin. Mijn moeder had geen pensioenvoorziening. Ze dus ging een opleiding doen toen ze er alleen voor stond. En daarna ging ze aan het werk. Fulltime als wijkverpleegster in het dorp. Kinderen inenten, kankerdoden afleggen, bejaarden schoonmaken. En hopeloos vruchtbare gereformeerde vrouwen vertellen dat er een probaat middel was tegen overvloedige ongesteldheid: de pil. Ons opvoeden deed ze er zo’n beetje bij. Toen, in de jaren zeventig, was ze waarschijnlijk een van de meest progressieve vrouwen van het dorp. Ze stemde SGP.

Waarom ik dit vertel? Niet om een best-mother-in-town-competitie aan te gaan. Ik vertel het omdat een moeder meer is dan een bron van politiek bewustzijn. Het argument: “Zo deed mijn moeder het, dat was goed, dus doe ik het ook”, brengt mij niet bij de PvdA. Verre van.

De moeder van Spekman en de moeder van mij zijn en waren tof omdat ze ons leerden dat belangeloos opofferen niet hetzelfde is als investeren met winstverwachting. Moeders staan boven de partijen. Ze deugen altijd.

Afgelopen vrijdag verdween mijn jeuk over Spekmans’ verhaal ineens. Dat kwam door Fred Teeven.

Fred Teeven, crimefighter annex VVD’er, had die avond namelijk een zeer persoonlijk diepte-interview op Radio 1. En het ging over zijn verborgen verlangens en ambities. En over dat hij er al dertig jaar van droomde om zijn vrijheid te verwezenlijken. Maar dat hij er nooit de durf voor had om dat ultieme gevoel tot wasdom te brengen. En dat dat niet vervulde verlangen symbool stond voor totale bevrijding.

Maar – zo vertelde onze Fred – deze zomer was een keerpunt in het leven. Deze zomer had hij eindelijk – ondanks alle risico’s, angsten en opofferingen – de enorme moeite genomen om zijn leven met een nieuwe wending tot ultieme ontplooiing te brengen.

Fred Teeven had deze zomer namelijk zijn motorrijbewijs gehaald. “Wil je het geluid horen? Van mijn motor?”, vroeg hij de presentator. Door mijn radio klonk vijf seconden lang het geluid van een motorfiets. Fred Teeven koopt een brommer. Ultieme vrijheid.

Op dat moment miste ik de moeder van Spekman.

Hebben we een conclusie?

Nee. Wel drie pogingen om te verklaren wat ik ga stemmen. Het eerste verhaal – Mijn Tand en Samsom – telt eigenlijk niet meer. Bij de lijsttrekkersverkiezing van de PvdA heb ik op hem gestemd, die schuld is ingelost.

Dus blijven de verhalen twee en drie over in deze publieke overweging. Verhaal twee vertelt dat ik niet op de PvdA moet stemmen omdat deze partij ZZP’ers niet ziet staan. Verhaal drie leert mij dat ik naar mijn SGP-stemmende moeder moet luisteren, en net als zij moet stemmen op een partij die mij niet ziet staan. Ik ben er uit: het wordt PvdA. Poeh, het verhaal is rond. Dat viel niet mee.