COLUMN - De gierzwaluw is nog steeds niet teruggekeerd. Normaliter klinkt vanaf begin mei hun schrille geluid (‘gegier’?) rond ons huis. Vooral tegen de avond, wanneer ze massaal terugkeren van insecten vangen rond het Veluwemeer. Maar momenteel is het nog steeds érg stil. Waar zijn ze? Het zal toch niet… Gelukkig leert een zoektocht op het internet dat ze waarschijnlijk zware vertraging hebben opgelopen door zandstormen in Afrika. We wachten af.
Het zal toch niet het gevolg zijn van het ineenstorten van de insectenpopulaties? Een paar maanden geleden waarschuwden Duitse (en Nijmeegse) biologen dat de aantallen insecten ernstig terugliepen. Dat alarmerende nieuwtje ging vervolgens de wereld rond. Enkele Wageningse collega’s zetten vraagtekens bij de gehanteerde meetmethode en wiskunde, maar afgelopen week kwam Natuurmonumenten, die haar eigen cijfers had doorgespit, met een vergelijkbare waarschuwing. In de afgelopen 27 jaar zou twee derde van de insecten zijn verdwenen.
Marc van den Tweel, directeur van Natuurmonumenten, kwam met een mogelijke verklaring:
‘De landbouw is een van de belangrijkste beheerders van ons buitengebied. Daar wordt jaarlijks zo’n tien miljoen kilo aan chemische gewasbeschermingsmiddelen gebruikt. We moeten toe naar biologische bestrijding. Het verbod op drie chemische middelen is een mooi begin, maar lang niet genoeg. Er is simpelweg meer ruimte nodig voor natuur in landbouwgebieden.’
Iedereen begrijpt natuurlijk dat het bij deze mooie wens zal blijven. Alle biologische boerenbedrijven, alle mooie bloemenranden en andere groene initiatieven kunnen de ware aard van het beest niet verhullen, laat staan veranderen. We hebben ooit gekozen voor agro-industrie, voor productie voor de export. Beretrots zijn we op onze megaproductie, op onze blinkend groene weiden, op onze internationale faam – en ondertussen dendert de trein voort in een richting die niemand wil.
Het rendement moet omhoog en omhoog. Bedrijven moeten groter, gewassen moeten méér opleveren; het land moet steeds efficiënter worden ingericht en bewerkt. En ergens aan de rand van die immense schaalvergroting staan de kruidenvrouwtjes, de gruttotellers, de bijenknuffelaars. Driftig op zoek naar de restanten van weleer. Willen we dat wel? Zoals de door mij (en vele anderen) zeer gewaardeerde collega-journalist Koos Dijksterhuis onlangs verzuchtte op het discussieforum van de VWN (de Vereniging voor Wetenschapsjournalisten):
‘De hamvraag is of we als samenleving blij moeten zijn met een landbouw die niet draait om voedselvoorziening maar om productiegroei. Onze landbouw bestaat uit zwaar gesubsidieerde bedrijven met als doel winstmaximalisatie. Oftewel nog meer export van melkpoeder voor flesvoeding naar China en aardappelmeel voor de export van voorgebakken patat. Dat NL de tweede agrarische exporteur ter wereld is en meer produceert dan het veel grotere Frankrijk kan alleen doordat er voor ander landgebruik (i.c natuur) geen ruimte wordt overgelaten. Dit systeem verwoest niet alleen natuur, milieu en landschap, het levert vrijwel niemand veel op. Ik hoor de boeren althans nooit zeggen dat ze zo goed verdienen. Wel krijgen ze zomaar gemiddeld 9000 euro subsidie per jaar, waarbij de grote bedrijven de hoogste bedragen ontvangen.’
Laat die voortdenderende trein zich keren? Misschien moeten we ons geen illusies maken. In omringende landen zou dat nog kunnen omdat de landbouw daar veel minder last heeft van de tucht van de wereldmarkt. Maar wij zijn verslaafd aan die markt. Omschakelen kost miljarden. En als Den Haag een melkkoe moet opgeven, worden ze daar heel halsstarrig. En een volksopstand vergelijkbaar met wat er de afgelopen jaren in Groningen gebeurde, lijkt me niet waarschijnlijk. De gemiddelde Nederlander profiteert immers ook van die verwoestende efficiency. Misschien moeten we dus maar gewoon accepteren dat de Nederlandse boeren produceren voor de export. Voor een prachtig, gezond, veilig product – waar helaas een prijskaartje aan hangt. Een leeg landschap.
Reacties (19)
“We moeten toe naar biologische bestrijding.” Leuk streven maar niet erg efficient en er moeten toch steeds meer monden gevoed worden op de wereld. Ga je dat biologisch proberen te doen heb je 3x zoveel grond nodig, en dan heb je niet meer natuur, maar nog heel veel minder. En reken maar dat als die productie naar het buitenland dat het er eerdere minder dan meer milieuvriendelijk gewerkt wordt, dat zien we met ander productie die we aan het buitenland verloren hebben ook.
Het enige is dat we de problemen op andermans bordje gooien en zelf dan geen vuile handen hoeven te maken. Het milieu houdt echter niet op bij de grens, dus netto schieten we er niks mee op, in tegendeel.
@1: biologische bestrijding lijkt mij heel efficiënt, want boeren laten insecten voor hun werken.
Ik kan mij voorstellen dat het effect in een kas groter is dan in een open veld.
Maar het werkt zo goed dat nederlandse bedrijven hun insecten naar zuid-amerika exporteren.
(sommige buitenlanden beseffen ook dat milieu belangrijk is).
@1: We hebben nu al ongeveer 2x zoveel grond nodig, want de voeding voor de nederlandse veestapel komt voor een groot deel uit het buitenland.
(Dat verklaart ook dat we hier de mest niet kwijt kunnen.)
Deze vorm van vleesproductie is vernietiging van voedsel.
(er gaat meer voedsel een varken in dan eruit komt).
Dus als er meer monden gevoed moeten worden, laat dat dan de monden van mensen zijn en niet van varkens.
@1:
Wat onder #2 en #3 staat zou genoeg moeten zijn.
Ik heb echter nog een trooststrijke mededeling voor je:
Er is een insect dat ook van jou houdt.
;-)
Gierzwaluwen vliegen hier toch al zeker een paar weken rond. Alleen vandaag en gisteren even niet met alle hagel en onweer. Dan horen we de roep van een heel ander dier: de Agraricus Superstitionis. Die roep klinkt een beetje als een korte donderslag, die zich om de 5-10 seconden herhaalt.
@3: Met de toenemende vleesconsumptie in China en India en een totale bevolking die van 7 naar 9 miljard gaat zal het, t.o.v. het dan beschikbare landbouwareaal, nog moeilijk worden 2050 te halen. Een soort omslagpunt waarin verondersteld wordt dat Afrika als 1ste continent omvalt. Waarschijnlijk zijn er dan al een decennium op grote schaal hongersnoden gaande met ongekende vluchtelingenstromen als gevolg. Wij zullen dan ook een muur moeten bouwen. Of die rit uitzitten net zolang totdat daar het hout op is en de afrikaantjes geen lucht meer hebben om met hun lekke opblaasboot het ruime sop te kiezen…
Wat mij nog de meeste zorgen baart zijn onze Hollandse sperzieboontjes. De Kenianen hebben er akkers vol van zonder knak, maar die grond is na een oogst of wat ook uitgeput. Pfff…waar moeten Wij ze dan vandaan halen? Kenianen lusten namelijk geen sperzieboontjes, en als ze niks te vreten hebben kunnen ze ze ook niet verbouwen…..
Potverdorie-nog-es-an-toe wat een ellende nietwaar.
@6: Misschien krijgen de Masai en de Samburu hun veegronden en het daarvoor benodigde water dan weer terug. Tenzij die peulenplanter op valentijnsrozen overstapt natuurlijk.
Knap trouwens dat je die peultjes nog weg kreeg in de wetenschap dat die over Darfur heen vlogen, of besefte je dat niet?
Tss … een goed artikel van Hulspas met een treffende titel. In Overijssel (de mooiste provincie van Nederland) heeft men e.e.a in de gaten. Zugabe (Nederdiets): https://fd.nl/ondernemen/1211739/twente-vreest-voor-zijn-laatste-houtwallen
(Teflon? Leegte zul je bedoelen! ja, ik heb het over …)
We hebben ooit gekozen voor agro-industrie, voor productie voor de export.
Nee, er is ooit een (religieuze?) keuze gemaakt dat het leven het belangrijkste is dat er is. Een moraal die het leven de hoogste prioriteit geeft. In elk geval het leven der mensen. Die keuze is geëxporteerd en globaal geworden.
En kom nou niet met Stalin of Mao aan als bewijs van het tegendeel, dat zijn incidenten op de afmeting van de populatie. Peanuts.
De mens fokt en de regeringsleiders vinden, dat we dat gegeven moeten ondersteunen. Het levert geld op.
DAT is de keuze!
Al het andere, en dus ook de agro-industrie, is afgeleide. Heb het eens over de bevolkingsdruk. Kijk eens, wat er gebeurt als de voedselproductie gaat falen. Doden, heel veel doden. En dat zal niet als succes worden ervaren al zal de (biologische)wereld er beter van worden.
Agro-industrie is geen keuze, het is een logisch gevolg omdat het alternatief ondenkbaar is.
(ik laat opzettelijk de term overbevolking achterwege: een te beladen term)
@7: zeg bedwants..probeer jij mij een schuldcomplex aan te praten of zo? Ik koop bij voorkeur alleen sperzieboontjes mét knak. En die komen nooit uit Afrika. Maar zullen we jouw consumptiepatroon eens onder de loep nemen? Ook al doe je nog zó je best om dat te vrijwaren van allerlei erge dingen, van milieuvervuiling tot ketenkidnap, dierenmishandeling, en uitbuiting tot kinderarbeid…gaat je nooit lukken.
O ja…en ik heb ook mahoniehouten luxaflex.
@10: Buiten het seizoen gooi ik zelfs twee op de drie Mexicaanse avocado’s weg, omdat die toch niet goed zijn. ’t Is een moeilijke vrucht en het is maar goed dat mijn vader zaliger het niet meer meekrijgt.
@11: vader zaliger was dan vast een wijze man. Het zal er toch nog eens van komen dat eten weggooien als een criminele daad wordt beschouwd. Met een leger BOA’ s op straat om je vuilniszak te controleren. Maar die generatie zat dan ook wel weer vol met allerlei stompzinnige vooroordelen hoor. Ik zie mijn vader nóg verkrampt met zijn nagels in de stoelleuning klauwen…als Archie Bunker zichzelf weer eens in zijn conservatieve nesten werkte.
Opgegroeid in de jaren 20 in een daglonershutje, vloerbedekking was de uitgeharde klei van het land, met hooguit een ontbijt van roggebrood met reuzel, en ’s avonds een ei en wat aardappelen en groente uit de hof.. en geen radio of tv of niks met hooguit een kermis eens per jaar. Geen ruk te beleven maar het was er wel gezellig en zo….
Dus er is geen enkele reden om aan te nemen dat er mensen zijn die met niks óók tevreden kunnen zijn. Hou dit in gedachte als je weer eens zit opgescheept met je schoonmoeder of zo…
@12: Geen eten willen weggooien is prima, maar koop dan ook niet voor een weeshuis in als je alleen woont. Aan de oorlog had vader zaliger een tic met eten overgehouden en wijs was hij allesbehalve. All in the Family was het enige VPRO-programma waar hij graag naar keek, maar als je het mij vraagt had hij gewoon niet door dat hij het zelf was die daar voor gek stond.
Enfin, familie -koud en warm- is goeddeels op, wel zo rustig.
@Le Redoutable
Gast, we hebben het hier over noordwest-Europa, qua insectenaantallen.
https://www.nu.nl/gezondheid/2727593/helft-nederlanders-dik.html
Maar toch verassend socialistisch van je, om zo begaand te zijn met de minder bedeelden in de wereld.
@9: Die toenemende productie in de Nederlandse landbouw heeft alles te maken met boeren die meer inkomen willen of hun inkomen op peil willen houden ; boeren kunnen alleen meer verdienen door meer te produceren, zij kunnen de prijzen niet bepalen ; dus meer vragen voor hun producten. Heeft te maken met de structuur van de markt voor voedselproducten. Niks met overbevolking of zo.
@6: Met de toenemende vleesconsumptie in China en India
Ik denk ook dat afrika daarvan slachtoffer wordt. Het zal lang duren eer vegetarisch eten in China hip wordt.
@9: Agro-industrie is geen keuze, het is een logisch gevolg omdat het alternatief ondenkbaar is.
De agro-industrie draait vooral om geld verdienen (en subsidies), en niet om het voeden van zoveel mogelijk mensen.
Anders zouden we niet zo veel voedsel aan de varkens voeren.
@16: Ja, geld verdienen is deel van het systeem. Zo ook de vleesindustrie, die ook gevoerd moet worden. Helemaal eens. Maar dat komt dan weer omdat, met het groeien van de bevolking, de voedsel- en handelsgewoonten uit het stenen tijdperk of eerder, alleen maar schaalvergroting hebben ondergaan, geen systeemverandering.
Dus toch alles weer consequentie van simpele schaalvergroting door bevolkingsgroei. Opschaling dat is het.
Niet teveel naar details kijken. Hoe dichterbij je kijkt, hoe minder je ziet. Details zijn mist.
@17. Dat landbouwers steeds meer produceren, en steeds intensiever landbouw bedrijven in Nederland (en daarbij gaat het niet alleen om voedselproductie maar ook om bloembollen etc) heeft niet te maken met overbevolking of bevolkingsgroei maar met het gegeven zij meer willen verdienen (net als iedereen) of beter niet in inkomen achteruit willen gaan. En dat kan alleen door meer te produceren (dat de prijzen weer drukt en de consumenten minder geld hoeven uit te geven voor voedsel). In 1969 besteden consumenten nog bijna 25 procent van hun budget aan voedsel nu is dat minder dan 10 procent.
https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2008/42/aandeel-voeding-in-huishoudbudget-steeds-kleiner
Dus voedselproducenten krijgen minder geld voor hun waar berekend naar deel van nationaal inkomen. Dat inkomensverlies moet gecompenseerd worden door schaalvergroting (minder boeren) en hogere productie.
Dat zijn echt geen details.
@18:“En dat kan alleen door meer te produceren”
En door duurdere producten te produceren. Er wordt links en rechts al aan gerefereerd: Boeren in Nederland houden zich bovengemiddeld bezig met dierlijke producten en bloementeelt. Dat kan geen reactie zijn op overbevolking, want beiden werken juist voedselproductieverlagend. Maar het zijn wel producten die relatief veel opleveren. Je krijgt soms zelfs het idee dat landbouw hier vooral een noodzakelijk kwaad is om aan je mestquota te kunnen komen.