Enkele dagen geleden werd de Vogelaar-heffing door de rechter onwettig verklaard. Miljoenen voor probleemwijken moeten worden herverdeeld en terugbetaald. Dat is niet veel minder dan een ramp. In de publiciteit leeft men zich uit: “Ella Vogelaar deugt niet en dit is het bewijs, de woningcorporaties zijn te rijk en niet solidair of collegiaal, de volkshuisvesting is al jaren overbodig”.
Dat is bijna totaal onzin; dus moet ik verklaren waarom ik dat vind. Tegelijk leg ik een paar kleine andere verbindingen met de crisis en de financiële wereld, want dat doet er toe. Woningen zijn nu eenmaal objecten waar veel geld in wordt geïnvesteerd op langere termijn, dus de gevoeligheid voor rente en het welbevinden van financiële markten is groot.
In de jaren negentig ging het goed met de economie: groei, bubbels, rendementen. De pensioenfondsen waren veel te rijk, volgens de politiek en de vermogens moesten worden afgeroomd. Door de VUT stopten velen te vroeg met werken en kregen daarvoor een vorstelijke uitkering.Volgens de ABP-top droegen de overheden ongeveer 15 miljard premie te weinig af, ongeveer het bedrag dat de gepensioneerden nu tekort komen en zelf moeten gaan betalen. Het beleggingsrisico wordt vaak onderschat wanneer het mooi weer is.
Aan het begin van de laatste regering Balkenende werd er door CDA en PvdA onderhandeld in Beetsterzwaag; voor de volkshuisvesting werd geen geld vrij gemaakt. Sterker: Wouter Bos wilde miljoenen binnen halen door de vennootschapsbelasting in te voeren voor woningcorporaties. Zelfs hij vond ze rijk genoeg. Ze hoefden niet meer tegen de markt in te werken, wat toch de oude reden van bestaan was. Enkele corporaties wilden uittreden uit het bestel en procederen binnenkort voor het Europese Hof.
Ook voor de probleemwijken was geen geld. Hoe een wijkenbeleid moest worden opgezet, mocht de arme Vogelaar zelf bedenken. Zij verplichtte tot een bijdrage van de woning-corporaties, te herverdelen onder die collega’s die bezit hadden in de probleemwijken in het land. Een fors aantal woningcorporaties achtte zich misbruikt als pin-automaat en ging de juridische strijd tegen deze heffing aan.
Iets verder terug in de geschiedenis vinden we de bron van deze problemen: een rijksoverheid die alles bestuurt en beheerst: met 48 subsidieregelingen, huurwetgeving, huurprijswetgeving en ruimtelijke ordening. Volgens Staatssecretaris Heerma kon dat anders: gemeenten moesten maar zien wat gebouwd moest worden, woningcorporaties moesten het maar uitvoeren. De subsidies en betaalverplichtingen werden tegen elkaar weggestreept en de woningcorporaties werden eigen baas. Dat leverde autonome instellingen op, die een enkele maal iets doms deden. (Woonbron, Rochdale) Maar het spaarde wel veel bestuurlijke drukte uit en over het algemeen ging het goed.
Door de laatste VROM- ambtenaren werden de woningcorporaties goed in de markt gezet. Zij konden zich behoorlijk redden en waren door de ooit verleende subsidies en de huuropbrengsten veelal niet arm te noemen. De verdeling van het “huisvestelijk vermogen” was niet helemaal verdeeld volgens de behoefte; maar toen de ‘brutering’ eenmaal geregeld was, vonden de zelfstandige corporaties het onprettig wanneer de minister met de vingers in de kas zat. Het valt ze moeilijk kwalijk te nemen. Het geld van de huurders behoor je als een leeuw te bewaken en de subsidies van vroeger zijn, mits volgens de regels besteed, onderdeel van je eigen vermogen.
Het is door Balkenende en Bos niet erg begrepen. Daarnaast is de lichtzinnigheid van de jaren negentig toen het ging over de pensioenen, aan het begin van de regering Balkenende – Bos nog niet verdwenen. De ‘rijkdom’ van de woningcorporaties kon via de vennootschapsbelasting wel worden afgeroomd en Vogelaar mocht via het Centraal Fonds Volkshuisvesting nog een aanslag voor de probleemwijken er boven op leggen. Het gaat, voor wie het niet meer bij beent, om tientallen miljoenen. Om dan tegelijk ook te verwachten dat woningcorporaties vlijtig en onrendabel bouwen en investeren in leefbaarheid gaat wat ver.
De woningcorporaties hadden de crisis niet nodig om te protesteren, want de lengte van de financiële polsstok kromp zichtbaar. En toen kwam de crisis ook nog: eindelijk werd duidelijk welke risico’s het werk op financiële markten mee brengt. De aannemers hadden het zwaar, dus aanbesteden wilde iedereen nog wel. Maar kopers en opdrachtgevers lieten het massaal afweten. De rente werd extreem laag, dus dat leek een mooi effect. Maar de financiers hadden geen trek in geld uitlenen.
“Je gaat het pas zien, als je het door hebt,” zegt Johan Cruijff. Het roulette kapitalisme dat in de jaren negentig voor voortreffelijke rendementen zorgde in de pensioenindustrie, veroorzaakte daar een grote lichtzinnigheid, leidend tot de VUT en tot plunderen van vermogens van pensioenfondsen. De PvdA maakte zich tolk van die lichtzinnigheid tot aan de crisis in 2008, om de woningcorporaties als rijk en lui af te schilderen. Maar nu wordt helder wat is aangericht.
Eerst de Vogelaarheffing terug betalen; daarna zegt de Europese rechter ook nog dat woningcorporaties, wanneer zij gediscrimineerd worden, uit het bestel kunnen treden en als vrije ontwikkelaar verder mogen. Dan is ruim een eeuw volkshuisvesting ten grave gedragen door de sociaal-democraten: je zou het een bijdrage aan de moderniteit kunnen noemen. Maar het had van mij een tikje doordachter gemogen.
Reacties (15)
Verd#@, mijn hele reactie kwijt (op mobiel getikt). Bottomline: vogelaar heeft geprutst en de sector op achterstand gezet.
“Het geld van de huurders behoor je als een leeuw te bewaken ”
Dat klopt, dat hoor je dus niet als een louche projectontwikkelaar te verkwanselen.
@1/2: ik beweer nu juist dat Vogelaar er niet veel aan kon doen en dat zij er het beste van maakte. Het probleem is wat algemener.
En ja, er zijn wel wat domme dingen gedaan en de kranten stonden daar bol van. Maar er zijn miljarden besteed in de huisvesting en er is over het algemeen goed gewerkt.
Nog maar eens de kern: de pensioenfondsen en woningcorporaties leken rijk en vadsig, maar de crisis leert dat we niet zo lichtzinnig moeten zijn, want werken in financiële markten is riskant.
Een belangrijk onderwerp en helaas vrijwel geen reactie’s. Wat mij betreft begon de lichtzinnigheid met het overdragen van steeds meer souvereiniteit aan Europa.
Ik mis in dit verband de bemoeienis van Europa met de inkomensgrens. Boven de pakweg 33.000 euro kom je vanaf 1 januari 2011 bijna niet meer in aanmerking voor een sociale huurwoning, terwijl de particuliere verhuurders over het algemeen een inkomen van boven de 40.000 euro eisen. Met 33.000 euro kun je ongeveer 150.000 euro hypotheek krijgen, dus kopen is ook vrijwel onmogelijk. Wat mij betreft is het ook onbegrijpelijk dat de PVV de SP niet gesteund heeft in haar actie daartegen.
Ik heb het arrest gelezen en omdat Nederland al vanaf 2005 in opverleg is met de commissie en toezeggingen had gedaan, was de missie van minister Vogelaar volgens mij bij voorbaat kansloos.
Ik vind het overigens prima dat die heffing niet door gaat, waarom zouden arme corporaties in bv Drenthe moeten bijdragen aan plannen van rijke corporaties in Amsterdam.
Waarom subsidieert de Alliantie een moskee, waarom wordt in Rotterdam een schip verbouwd met een overschrijding van meer dan 100 miljoen euro, laat er eerst maar eens orde op zaken gesteld worden. De Alliantie verkoopt in Almere sociale huurwoningen, waarom eigenlijk.
Waarom gedraagt een corporatie als Ymere zich als projectontwikkelaar, dan lok je ingrijpen van Europa toch uit.
Kortom er is van alles mis maar volgens mij is de ellende begonnen toen de corporaties zelfstandig werden gemaakt.
Kortom er is van alles mis maar volgens mij is de ellende begonnen toen de corporaties zelfstandig werden gemaakt.
De corporaties zijn verzelfstandigd om te voorkomen dat politici een greep in de kas zouden doen, zoals in de jaren ’80 het geval was. Terugkijkend is het natuurlijk heel erg makkelijk om te klagen over de privatiseringsdrift tijdens de jaren ’90 (pensioenfondsen, NS, etc) totdat je iets te weten komt over de discussies en problemen toendertijd.
Hetzelfde geldt voor de Europese Unie en de euro. Heel makkelijk om deze af te doen als onnodige soevereiniteitsoverdrachten aan “Europa”, totdat je enige kennis opdoet van de handels- en betalingsbalans/wisselkoersproblemnen tussen de west Europese landen pre-EMU.
Kortom, de discussie wordt hier iets te heel gemakkelijk gevoerd.
@ JSK
Dus het is het goed geweest al die privatisering en Europa-isering, zodat de politiek eigenljk nergens meer over gaat, alles is uitbesteed. ?
Bij privatisering vergeet je het grootste fiasco, ic de afschaffing van het Ziekenfonds.
Goed dat je de EMU er bij haalt, dat systeem staat inmiddels op instorten.
Ik stel vast dat veel van die politieke discussie tot heel slechte besluiten heeft geleid. Waarom wordt er niet geevalueerd en worden zaken desnoods niet teruggedraaid.
Je weet niet waar je kritiek op hebt. For better or for worse: privatiseringen, verzelfstandigingen, Europa-iseringen waren meer of minder weloverwogen antwoorden op *echte* problemen toendertijd. Zonder je te interesseren voor wat die problemen destijds waren oftewel zonder enig alternatief antwoord te geven, heeft jouw kritiek bijzonder weinig informatiewaarde.
Bijvoorbeeld
Bij privatisering vergeet je het grootste fiasco, ic de afschaffing van het Ziekenfonds.
Het zorgstelsel is destijds hervormd vanwege de almaar stijgende zorgkosten ivm de vergrijzing en de voortschrijdende medische technologie. Wat zou jouw alternatief zijn geweest?
@ JSK
Ik zal nog even verder zoeken, maar ik heb kort geleden aan artikel gelezen waarin de ziektekosten tussen verschillende landen en verschillende stelsels vergeleken werden.
Daaruit volgde dat de “privatisering” niet geleid heeft tot daling van de kosten, maar tot een stijging en dat Nederland met de VS het hoogste kostenniveau hadden.
Wellicht dat het winstoogmerk daar iets mee te maken heeft en met al die verschillende aanbieders is er sprake van het tegenovergestelde van schaalvergroting.
Wie kan er verder nog wijs uit al de mogelijkheden.
Meer Europa noem je het antwoord op de problemen van destijds, maar blijkbaar zijn er toen een aantal onderwerpen niet meegewogen. Ik snap je eigenlijk niet, waarom noem je het “weloverwogen antwoorden”, terwijl er duidelijk sprake is van fouten die m.i voorzienbaar waren.
Waarom heeft Nederland bv geen voorbehouden bedongen a la Denemarken.
Hoe zou het overigens zijn in andere EU landen, hebben ze daar geen sociale woningbouw.
@#8:
en dat Nederland met de VS het hoogste kostenniveau hadden.
Grappig, want dit onderzoek zegt zo’n beetje het *tegenovergestelde*:
http://www.commonwealthfund.org/Content/Publications/In-the-Literature/2010/Nov/How-Health-Insurance-Design-Access-Care-Costs.aspx
Ik snap je eigenlijk niet, waarom noem je het “weloverwogen antwoorden”, terwijl er duidelijk sprake is van fouten die m.i voorzienbaar waren.
Ik zeg “min of meer” en daarnaast: de beste stuurlui staan aan wal. Maar bij mij kom je niet weg met “die hoge heren in Den Haag hebben het allemaal FOUT gedaan” zonder te kunnen aanwijzen wat er destijds, met de kennis van toen, er beter had kunnen worden gedaan.
@ JSK
Jouw rapport is niet wat ik in het Nederlands gelezen heb, een paar maanden geleden, maar ik kan het nog niet terugvinden.
Dit heb ik wel gevonden uit 2000, toen we nog een ziekenfonds hadden.
====
Anders dan intuïtief vaak wordt verondersteld is de Nederlandse gezondheidszorg in vergelijking met soortgelijke buitenlanden niet duur
maar relatief goedkoop. Daarentegen doet Nederland het op een aantal kwaliteitsaspecten niet bijzonder goed. De ongunstige
ontwikkeling van de levensverwachting voor ouderen, die traditioneel tot de sterke punten behoorde, in het bijzonder voor ouderen,
springt in het oog. In hoeverre het één met het ander samenhangt is een vraag die wij niet hebben geanalyseerd. Tot op zekere hoogte is
er natuurlijk altijd een afruil tussen de prijs en de kwaliteit van een systeem. Het Amerikaanse systeem illustreert echter dat méér geld niet
automatisch evenredig betere zorg oplevert (zie figuur 1). Anderzijds leidt een grote discrepantie tussen het budget en het volume van
de vraag naar zorg natuurlijk wel tot kwaliteitsverlies in de vorm van technologische veroudering, wachtlijsten en andere pijnlijke
rantsoenering. Wachtlijsten onnodig
In de discussie over het Nederlandse systeem wint de opvatting terrein dat rantsoenering onlosmakelijk samenhangt met een ‘alles-vooriedereen’
collectief systeem en dat een universele volksverzekering zonder rantsoenering niet langer betaalbaar zou zijn. Onze
inventarisatie zoals weergegeven in tabel 1 weerspreekt dit: Frankrijk, België en Japan demonstreren dat een volksverzekering zonder
wachtlijstproblematiek, gecombineerd met een hoge levensverwachting, nog steeds mogelijk en betaalbaar is, en ook goedkoper is dan
het Amerikaanse gedifferentieerde systeem. Weliswaar kent de Engelse volksverzekering sterke rantsoenering maar, zoals de Engelsen
zelf ook inzien, is de oorzaak niet gelegen in het systeem maar in het budget. Zoals toegelicht, liggen de Nederlandse zorguitgaven per
hoofd van de bevolking verder onder het gemiddelde van de vergeleken landen dan de OESO-cijfers weergeven. Men kan zich afvragen
of de jarenlange fixatie op de macro-economische kosten niet te ver is doorgeschoten
====
http://web.inter.nl.net/users/pauline/VandeVen_VanPraag_Zorg2000.pdf
Verder heb ik concrete voorbeelden gegeven wat er mis is gegaan, bv waarom kon Nederland niet bedenken wat Denemarken wel kon, ic de voorbehouden inzake immigratie.
Over “hoge heren” in Den Haag zul je mij nooit horen, ik vind het vaak stumpers, bv geen adequate deskundigheid inzake cijfers en wat nog erger is, geen contact met de dagelijkse werkelijkheid.
Het scenario dat ik hierboven geschetst heb aldus de telegraaf.
=====
AMSTERDAM – Door strengere hypotheekregelgeving van zowel banken, Nationale Hypotheek Garantie (NHG), als overheid staat de groep mensen die rond 33.000 euro verdient voortaan als huizenkoper buitenspel.
Tot overmaat van ramp komen modaal verdieners ook niet in aanmerking voor huurwoningen, omdat zij daar te veel voor verdienen. Europese wetgeving schrijft per 1 januari namelijk voor dat corporaties 90 procent van hun sociale huurwoningen aan mensen dienen te verhuren met lage inkomens.
Ook de vrije huursector biedt voor de middenklasse geen soelaas; daar beginnen de huurprijzen vaak boven de 1000 euro per maand.
=====
Jouw rapport is niet wat ik in het Nederlands gelezen heb,
Euh… dat is de bedoeling? Iig, een stukje uit 2000 maakt geen indruk op mij. Veel gebrul, weinig wol dus.
@adri en JSK: we praten dicht langs elkaar heen, dat schept een band. Ik heb twee stellingen, realiseer ik mij nu:
1. er zijn foute taxaties gemaakt over reserves die nodig zijn bij pensioenen en huizen. In de jaren negentig is dat nog te begrijpen, want dat was de tijd van Bonanza. Maar in 2006 had dat niet meer gemogen.
2. ik wil de verzelfstandiging van woningcorporaties verdedigen, maar ik snap de kritiek. Als je geen overheid wilt, die zich met alles bemoeit, moet je zoeken naar andere vormen van sturen. Dat is heel aardig gelukt, op een paar incidenten na.
Maar je bent daarmee niet klaar: je moet inderdaad als zelfstandige corporatiebaas geen projectontwikkelaar gaan spelen, want het zijn nog steeds de centen van de huurders en de belastingbetaler. In de zorg voor de goede mentaliteit is nog wel iets te doen.
En de bemoeienis van Europa heeft dubieuze trekken: staatssteun is de EU een gruwel, maar de kern van onze woningcorporaties was nu net dat ze een beetje tegen de markt in werkten; anders kreeg de kleine man nooit een fatsoenlijk huis.
@ Tom
Hoe het landelijk gaat weet ik niet, maar in mijn stad is de gemeenteraad niet blij met het beleid van die zelfstandige corporaties, bv door het steeds maar verkopen van sociale huurwoningen.
Als je als burger wijst op een misstand dan wordt je bejegend met een arrogantie die de directeur van een (groot) bedrijf zich niet zou veroorloven.
Cijfers over beloningen van bestuurders maken me ook niet vrolijk. De corporaties zouden hun projectonwikkelingen anders dan sociale woningbouw moeten afsplitsen, daar is concurrentievervalsing wel een item.
Nederland is zelf ook dom bezig, eerst verzelfstandigen en dan VpB willen gaan heffen om a.h.w. de vermogens van de corporaties af te tappen. Nederland wil de corporaties als gewone bedrijven behandelen en dus doet Europa dat ook en nu zitten we met de gebakken peren.
Dit is m.i. erger dan de bezuinigingen, Jan Modaal wordt hier ernstig benadeeld.
@ JSK
Het rapport uit 2000 bevat meer informatie dan wat jij aanhaalt en speelt ten tijde van het nog bestaan van het ziekenfonds.
Ik lees nergens een aanbeveling om te privatiseren, integendeel het Nederlandse stelsel wordt als goed beoordeeld.
Eigenlijk ben ik wel benieuwd naar hoe die “weloverwogen antwoorden” waar jij over spreekt tot stand zijn gekomen en vooral waar het vertrouwen op gebaseerd was dat we er op vooruit zouden gaan met privatisering.
Waarom laat je mijn concrete antwoord over de voorbehouden van Denemarken onbeantwoord, ben je soms blij dat vanwege Europa de wens van de meerderheid van de Nederlandse bevolking niet gerealiseerd kan worden, omdat het om een PVV standpunt gaat.
@Adrie: dat kan. Het is wat ik bedoel met mentaliteit. De oude generatie stadsvernieuwers, die de cursus in Tilburg hebben gevolgd, hebben nog een humanistisch levensgevoel en echte solidariteit. Maar toen de combinaties met het grote geld onontkoombaar werden kwam het bederf. Maar ik moet mijn woorden zuiver kiezen. Met Sennett kun je zeggen dat de solidariteit, het fundament van de woningcorporaties, “complacent” is geworden. Met die zelfgenoegzaamheid verdween de gene over de hoge salarissen en de Maserati’s.
De lokale politiek moet daarvoor en daartegen de vereiste waakzaamheid en interventies ontwikkelen. Alleen klagen helpt niet.