INTERVIEW - Dit weekend vond in De Balie in Amsterdam de driedaagse conferentie Global Uprisings plaats, met activisten uit de hele wereld die de afgelopen jaren betrokken zijn geweest bij opstanden en sociale bewegingen in landen als Griekenland, Brazilië, Egypte, Turkije en de VS.
Eén van de deelnemers was Max Rameau (44), een van Haïti afkomstige pan-Afrikaanse theoreticus, campagnevoerder en auteur. In 1991 verhuisde hij naar Miami, Florida en begon hij zich als organisator bezig te houden met een breed scala aan activiteiten binnen de zwarte gemeenschap, met name op het gebied van de mensenrechten. In de zomer van 2006 was hij betrokken bij de oprichting van de organisatie “Take Back the Land“. Rameau: ‘ Take Back the Land heeft twee politieke doelstellingen: het verheffen van het recht op een woning tot een van de fundamentele mensenrechten, en het zeker stellen dat de gemeenschap controle uitoefent op het gebruik van de grond.’
Hoe werkt Take Back the Land precies?
‘We kennen drie basisprincipes:
- De beweging moet onder leiding staan van de betreffende gemeenschap zelf. Voor ons betekent dit in de eerste plaats zwarte vrouwen met lage inkomens.
- De beweging moet geconcentreerd zijn rond ‘Positieve Actie’ of wat de meeste mensen ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’ noemen.
- We bestrijden, zowel in de maatschappij in haar geheel als binnen onze beweging zelf, discriminatie op grond van klasse, ras en/of seksuele geaardheid.
We bouwen een beweging op die het recht op een woning en de gemeenschapscontrole op het grondgebruik wil verwezenlijken. Om dit te bereiken, moeten we mensen mobiliseren en organiseren, en de heersende moraal uitdagen.
We zijn begonnen met het kraken van lege, ontruimde huizen in bezit van de overheid, waarin we dakloze gezinnen hebben ondergebracht. Dit noemen we het koppelen van dakloze mensen aan leegstaande huizen. We noemen dit geen huisbezettingen, omdat een bezetting is iets waar imperialisten zich schuldig aan maken (we geloven dat het de banken zijn die leegstaande huizen “bezetten”). We noemen onze acties het “bevrijden van de grond” of het “bevrijden van woningen.”
Hoe komt het dat jullie beweging al in 2006 van start is gegaan, dus feitelijk al vóór de crisis op de Amerikaanse huizenmarkt?
‘De beweging is begonnen tíjdens een crisis op de huizenmarkt, maar vóór de crisis rond de huisuitzettingen toen veel mensen hun hypotheek niet meer konden betalen.
In gemeenschappen met lage inkomens, met name zwarte gemeenschappen, werden we vóór de crisis rond de huisuitzettingen al met een andere, net zo verwoestende crisis geconfronteerd: die van de “gentrification” (het overheidsbeleid om gettovorming tegen te gaan door goedkope woningen in achterstandswijken af te breken en te vervangen door dure huizen, MG).
Door deze gentrification werden mensen uit hun gemeenschap verjaagd. In plaats van de problemen te verhelpen, maakten de lokale en nationale overheden ze alleen maar erger. De crisis rond de huisuitzettingen in de VS voltrok zich in de context van wilde speculatie met vastgoed, waardoor de prijzen van grond en woningen zijn verdubbeld en soms zelfs verviervoudigd. Maar wie woonden er in die huizen? Waar moesten die mensen heen toen hun huren twee- tot driemaal zo hoog werden?
Dus toen de media nog juichten over de stijgende huizenprijzen in de jaren 2004-2006, leden wij onder de crisis van de gentrification, de lelijke onderbuik van iedere bloei op de huizenmarkt. De media wilden het uiteraard niet over die arme zwarten hebben, maar louter over hoe fantastisch de mogelijkheden waren om miljoenen te verdienen.
Take Back the Land is dus niet begonnen als reactie op de crisis van de huisuitzettingen, maar als reactie op de crisis van de gentrification. We hadden echter wel een langetermijnvisie op deze crisis. We zagen in dat het echte probleem iets anders was. Het fundamentele probleem ging over de grond en het grondgebruik. We probeerden dus niet zozeer een halt toe te roepen aan de gentrification en de huisuitzettingen, maar het grondgebruik fundamenteel te veranderen, zodat er niet langer van die cycli van gentrification en huisuitzettingen zouden voorkomen. Als we de kwestie van hervorming van het grondgebruik niet zouden aanpakken zouden segregatie, gentrification en huisuitzettingen altijd blijven bestaan.’
Uit hoeveel mensen bestaat de beweging?
‘We zijn een gedecentraliseerde beweging. We zijn dus niet één organisatie, maar een “translokaal” netwerk van lokale organisaties. In de nationale structuur, die geen echte macht heeft, zitten ongeveer tien mensen, plus vertegenwoordigers van de lokale organisaties.
Op een bepaald moment waren er twintig plaatselijke organisaties, maar in de loop der tijd hebben we dit aantal doelbewust teruggebracht naar acht, zodat we konden profiteren van een hogere mate aan politieke eenheid en beter in staat waren ons doel te bereiken.’
Op welke manier voelen jullie je verbonden met de wereldwijde opstanden waar deze conferentie over gaat?
‘In de jaren vijftig en zestig was de dekolonisatiebeweging in de derde wereld heel sterk, evenals de anti-oorlogsbeweging en de mensenrechtenbeweging in de Verenigde Staten. Dit waren geen geïsoleerde bewegingen, er gebeurde toen ook iets op mondiale schaal. Het is heel goed mogelijk dat we nu op de drempel van iets soortgelijks staan.
We zien Take Back the Land als deel van die wereldwijde beweging, en niet als iets dat we louter zelf hebben bedacht. We hebben geleerd van veel organisaties in andere landen, zoals Abahlali (een beweging die opkomt voor de belangen van sloppenwijkbewoners, MG) in Zuid-Afrika en de MST (een beweging die zich inzet voor landhervormingen, MG) in Brazilië.’
Zien jullie deze wereldwijde beweging als iets dat is begonnen met de ‘Battle of Seatle’ uit 1999 (de veldslag die in die Amerikaanse stad plaatsvond toen protesten tegen een bijeenkomst van de Wereldhandelsorganisatie uit de hand liepen)?
‘Ik denk dat deze beweging al in de zestiende eeuw is begonnen, toen de opkomst van het kolonialisme en de slavernij op verzet stuitte. We zijn niet alleen onderdeel van een hedendaagse opstand, maar van een hele geschiedenis van opstanden, waarbij de ene opstand de weg vrijmaakt voor de volgende.’