Houd je mond of je bent bankroet

Het Europese Hof voor de Rechten de Mens in Straatsburg heeft vorige week een belangrijke uitspraak gedaan voor de persvrijheid. De Engelse ‘Daily Mirror’ kreeg weliswaar geen gelijk in de zaak over de privacyschending van Naomi Campbell. Maar het Hof vond wel dat het Engelse systeem van ‘success fees’ voor advocaten buitenproportioneel hoge kosten met zich meebrengt en daarom een onacceptabele aanslag is op de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting. In de zaak van de Daily Mirror heeft een aantal mensenrechtenorganisaties, zoals Human Rights Watch, ook een bijdrage geleverd. Zij hebben namelijk ervaren dat hun vrijheid om schendingen van mensenrechten publiek te maken door de Engelse wetgeving de afgelopen jaren aanzienlijk is ingeperkt.

De zaak van Naomi Campbell tegen de Daily Mirror begon tien jaar geleden toen de krant een artikel publiceerde onder de titel: ‘Naomi: I am a drug addict’. Campbell vervolgde de krant met succes tot de hoogste rechter voor schending van haar privacy. Zij kreeg gelijk en de krant moest haar niet alleen een schadevergoeding betalen, maar ook alle proceskosten die voortvloeiden uit een overeenkomst die Campbell met haar advocaat had afgesproken onder de condities van de ‘success fee’-wet. De krant kreeg een rekening van 1 miljoen pond.

Het Europese Hof erkent nu dat het Engelse systeem tot buitenproportionele kosten kan leiden voor degenen die wegens privacy of smaad worden aangeklaagd in Engeland. De rijken kunnen dat risico dragen. Minder gefortuneerde media en mensenrechtenorganisaties zullen, geconfronteerd met een aanklacht, snel geneigd zijn tot een schikking in de vorm van een rectificatie of excuses. In veel gevallen, hebben Human Rights Watch c.s. het Hof duidelijk gemaakt (.pdf), wordt tegenwoordig met het oog op de risico’s van vervolging in Engeland afgezien van het publiceren van mensenrechtenschendingen. Daardoor komt de taak van deze organisaties onder druk te staan en kunnen misdadigers en corrupte politici ook niet worden aangepakt.

Het Engelse systeem van berekening van advocatenkosten gaat alle perken te buiten als je het vergelijkt met de regelingen in andere landen. Een onderzoek van de universiteit van Oxford (.pdf) heeft aangetoond dat je in Engeland 140 keer zoveel betaalt als het Europees gemiddelde.

De implicaties van het systeem reiken veel verder dan het Verenigd Koninkrijk. De wet heeft namelijk betrekking op alle publicaties die voor Engelse onderdanen te vinden en te lezen zijn. Met het Engels als taal van het internet loopt de hele wereld dus het risico op onbetaalbare proceskosten. Weet waar je aan begint als je in het openbaar in het Engels iemand ergens van wilt beschuldigen. Brittania rules the waves again. Zo lang de wet nog stand houdt.