ACHTERGROND - Het is wettelijk geregeld dat iedere Nederland zijn of haar medisch dossier kan opvragen bij zorgverleners tegen beperkte kosten. Maar lang niet alle ziekenhuizen houden zich aan de wettelijk gestelde maximumbedragen.
Met medewerking van Inca.
Sinds de invoering van de Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst (WGBO) in 1995 is de toegankelijkheid van het medisch dossier duidelijk geregeld: de patiënt heeft recht op inzage van dit dossier en op een afschrift. Voor dit laatste mag op basis van de Wet Bescherming Persoonsgegevens een redelijke vergoeding gerekend worden, waarvan de hoogte wordt omschreven in het Besluit kostenvergoeding rechten betrokkene Wbp. Kort gezegd: tot honderd pagina’s mag het ziekenhuis maximaal 23 cent per pagina in rekening brengen, met een maximum van vijf euro. Boven de honderd pagina’s, als het gaat om moeilijk toegankelijke gegevensverwerking of als het gaat om röntgenfoto’s, geldt een maximumbedrag van 22.50 euro.
Een kwart van de Nederlandse ziekenhuizen rekent te veel voor inzage of maken van een afschrift van het medisch dossier. In sommige gevallen gaat het om het berekenen van btw bovenop het normbedrag, bij andere instanties wordt een veel hoger bedrag dan het wettelijk toegestane maximum gevraagd. Dat blijkt uit een rondgang langs alle websites van de Nederlandse ziekenhuizen.
In 38 van de gevallen werd er geen melding gemaakt van de kosten die in rekening worden gebracht voor opvraag van het medisch dossier. In 24 van de gevallen houden ziekenhuizen zich volledig aan de wettelijk vastgestelde maximumbedragen. De kosten kunnen in rekening gebracht worden, maar dat hoeft niet. Eén ziekenhuis (het Gemini Ziekenhuis in Den Helder) rekent in het geheel geen kosten voor het verstrekken van een afschrift. Enkele andere ziekenhuizen rekenen de kosten niet als het gaat om dossiers van beperkte omvang.
Veel te lage normbedragen
Er zijn een aantal gevallen waarbij het ziekenhuis een starttarief voor de eerste honderd pagina’s rekent. Dan betaal je bijvoorbeeld vier euro vijftig, of je nou twee of zeventig kopietjes meekrijgt. Dat geldt onder andere voor het Bethesdaziekenhuis in Hoogeveen, het IJssellandziekenhuis in Capelle aan den IJssel en het AMC in Amsterdam.
In slechts vijf gevallen worden alle wettelijk vastgestelde maxima overschreden. In het geval van het VU Medisch Centrum in Amsterdam en het Amphia Ziekenhuis in Breda gaat het om het rekenen van btw over de gerekende kosten. Maar kosten die particulieren maken horen inclusief btw vermeld te worden.
Een aantal ziekenhuizen noemt op de website bedragen voor inzage die het wettelijk gestelde maximum ruim overschrijden. Bijvoorbeeld het Tjongerschans Ziekenhuis in Heerenveen. Tot vijftig kopieën rekenen zij twaalf euro, tot honderd 24 euro. ‘Het klopt dat wij boven de normbedragen zitten,’ zegt woordvoerder Fokje Nagelhout. ‘De toenmalige directie vond de normen namelijk veel te laag. Het is nogal veel werk om een dossier op te vragen.’ Het ziekenhuis krijgt 150 tot 200 aanvragen per jaar en heeft geen plannen de tarieven te wijzigen.
Het Ruwaard van Putten Ziekenhuis in Spijkenisse rekent 4,50 tot vijftig pagina’s, negen euro tot honderd en 34 euro boven de honderd pagina’s. ‘Dat stamt nog uit het guldentijdperk,’ geeft woordvoerder Nadia Haifa aan. ‘Wellicht zijn we ingehaald door de wetgeving. De papieren dossiers moesten tot nu toe handmatig worden gekopieerd, daar gaat veel tijd in zitten. Sinds vorig jaar zijn we de dossiers aan het digitaliseren en kunnen we nadat alles digitaal beschikbaar is een dossier printen. We gaan dan de prijzen opnieuw beoordelen en kijken of het goedkoper kan.’
Wie is eigenaar?
Het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) is toezichthouder op de uitvoering van de Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP) en het besluit waar de wettelijke maximumbedragen in genoemd zijn. Lisette Rutgers, woordvoerder van het CBP, geeft aan dat het College geen specifieke klachten heeft gekregen over de kosten van inzage in het medisch dossier. Over of het College over zal gaan tot actie wil ze niets kwijt. ‘Wij doen nooit uitspraken over mogelijk toekomstig onderzoek, maar voor ons speelt altijd de afweging of het gaat om ernstige, structurele overtredingen die veel mensen raken.’
Is daar sprake van? Ziekenhuizen lijken inzage in het medisch dossier als administratieve last te zien, in plaats van een wettelijke plicht die in verband met goede zorg volkomen vanzelfsprekend zou moeten zijn. Daarbij komt dat veel ziekenhuizen zichzelf de eigenaar van het medisch dossier noemen. Terwijl daar juridisch altijd onenigheid over heeft bestaan. De wet omschrijft het eigendom van het medisch dossier niet in klare taal.
‘Het is ook niet zo verhelderend om de verantwoordelijkheden ten aanzien van het dossier te bekijken in termen van eigendom,’ zegt hoogleraar gezondheidsrecht Jos Dute. ‘De patiënt is zeker geen eigenaar, maar heeft wel bepaalde rechten in relatie tot het dossier: inzage, aanvulling, bij feitelijke onjuistheden of niet terzake doende gegevens correctie, en vernietiging.’ De arts is ook geen eigenaar. Hij heeft weliswaar beschikking over de gegevens en op hem rust de plicht het dossier bij te houden, maar bij vertrek uit het ziekenhuis mag hij de gegevens niet meenemen. ‘En het ziekenhuis op zijn beurt heeft geen toegang tot de gegevens, maar is wel “verantwoordelijke” in de zin van de Wbp, en wordt wel gezien als eigenaar van de gegevensdragers, dus het papier en de computers,’ zegt Dute.
Democratische mindset
De wet blijft misschien vaag over het eigendom van het medisch dossier, over de tarieven die gevraagd mogen worden voor inzage in het medisch dossier is het dat zeker niet. Hoewel de wet op dit punt niet op enorme schaal geschonden wordt, is hier wel een normatieve discussie op z’n plek. Als we het wettelijke recht op een bepaalde voorziening hebben, moeten we het dan maar accepteren als instanties dat recht niet nakomen? Een bekend voorbeeld (in ieder geval voor Sargasso) is de Wet openbaarheid bestuur (Wob). Overheden hebben er nogal een handje van termijnen te overschrijden en exorbitante administratiekosten te vragen voor het overleveren van documenten waar Nederlandse burgers recht op hebben. En het speelt vast in veel meer situaties.
Het zou getuigen van een werkelijk democratische mindset als (semi-)publieke instellingen wettelijke bepalingen voor de openbaarheid van gegevens niet alleen in theorie, maar ook in praktijk zouden naleven.
Reacties (11)
De titel stelt een ietwat misleidende vraag. Aan inzage zullen zonder meer nooit kosten verbonden zijn. Aan het verkrijgen van afschrift natuurlijk wel. In de inleiding wordt dit verder wel terloops duidelijk gemaakt.
Overigens stelt het KNMG dat noch de arts, noch de patiënt het juridisch eigendom heeft van het medisch dossier.
Verder zou het zeer wenselijk zijn wanneer zowel arts als patiënt dit recht op inzage danwel afschrift wat meer als vanzelfsprekend zouden laten gelden in de dagelijkse praktijk. Het zou heel wat narigheid van al te gemakzuchtige dossiervorming en ook incorrecte notities kunnen voorkomen. Controle door de patiënt is immers maar wat urgent wanneer het zijn of haar eigen medisch dossier betreft.
@Lampe: sommige ziekenhuizen zeggen ook kosten te heffen voor inzage, sommige via administratiekosten, andere door te stellen (of de indruk te wekken) dat een consult noodzakelijk is. Maar het ging inderdaad meer om de kosten van een afschrift, dat klopt.
Verder ben ik het er helemaal mee eens: het moet veel vanzelfsprekender worden. Als daar bij de opzet van het dossier bovendien al rekening mee gehouden wordt, hoeft het administratief ook niet veel meer werk te zijn dan op het juiste printknopje te drukken.
Nou had ik toch uit artikelen van Brenno de Winter, en uit de acties van Henk Krol, begrepen dat inzage in een medisch dossier een fluitje van nog geen cent moest wezen.
Om dan al even vrolijk fluitend daar thuis een printje van te maken.
Wat een tegenvaller….
@2: Ik neem het gerust van je aan dat er van die ziekenhuizen zijn. Het onderstreept wellicht dat inzage/afschrift beslist nog niet vanzelfsprekend is. En dat terwijl de artsen tegenwoordig veelvuldig gewag maken van de toegenomen assertiviteit van diezelfde patiënten.
Verder weet ik zelf uit de praktijk dat inzage terstond gegeven kan worden en dat dit ook voor een printje geldt. Ook is het zo dat een huisarts doorgaans eerder genegen is om inzage of gratis afschrift te geven.
Zelfs als de patiënt eigenaar is van de data kan het ziekenhuis eigenaar van het dossier zijn.
Een verhelderende vergelijking is te trekken met een museum: de schilderijen kunnen eigendom zijn van een particulier maar de tentoonstelling is eigendom van het museum. Of beter: van de bedenker/ontwerper van de tentoonstelling, daar rust zelfs auteursrecht op. Een ander museum mag niet met dezelfde schilderijen (als hij die ook weet los te peuteren van de eigenaren) dezelfde tentoonstelling voeren, dan wordt het auteursrecht geschonden. Zelfs de oorspronkelijke eigenaar van de schilderijen mag niet dezelfde tentoonstelling gaan voeren met zijn eigen schilderijen!
Een dossier is ook een verzameling gegevens met specifieke kenmerken die tot stand is gebracht door een ‘auteur’. Als het ziekenhuis die ‘auteur’ is, is de patiënt misschien dan wel leverancier van (delen van) de inhoud maar dat maakt hem nog geen eigenaar van het geheel.
—
Aan het overzicht van de ziekenhuizen had ik ook graag kunnen zien welke er (ruim) onder de maximum tarieven blijven.
Mijn bank, mijn telefoonprovider en zelfs zo’n beetje iedere webwinkel bieden mij gratis inzage in alles wat ze van me weten. Afgezien van dat extra veiligheidseisen voor medische gegevens e.e.a. wellicht ietsje duurder zouden maken, kan ik het grote verschil met de instanties die ik hierboven noem enkel verklaren door incompetentie. Eindeloos grote hompen incompetentie.
En mochten de genoemde bedragen ook maar een klein beetje in de buurt komen bij de daadwerkelijke kosten: die kosten moeten dan blijkbaar ook gemaakt worden bij ieder bezoek dat u brengt. Dan heeft men uw dossier immers ook nodig. Nou kan ik argumenten als “het is een beetje duur maar we hebben toch maar een handvol aanvragen per jaar” op zich nog wel begrijpen, maar dat men niet tot het inzicht komt dat dezelfde kosten ook voortdurend binnen de eigen organisatie gemaakt moeten worden, daar kan ik met mijn kop niet bij.
Eindeloos grote hompen incompetentie dus.
@6: Het erge is niet zozeer dat het incompetentie is, want dat is het niet. Het erge is dat het onwil is, en botte arrogantie. De onwil om de buitenwereld toegang en inzage te geven in hun binnenwereld.
Ik herinner me (als IT-er werkzaam in een ziekenhuis toendertijd) dat er artsen waren die zich een hoedje schrokken toen er allerlei regelgeving kwam waarin de patiënten rechten werden toegekend rond inzage en beheer van medische dossiers. Ze waren bang dat ‘patiënt dan kan zien wat ik over patiënt schrijf’. Persoonlijk heb ik zelf zo’n akkefietje gehad met mijn huisarts, over de weergave in mijn dossier over een discussie die wij gevoerd hadden over bepaald medicijngebruik. Ik was het niet met haar eens, en in het dossier werd ik vervolgens beschreven als een eigenwijze querulant. Tja, geen wonder dat je niet wilt dat ‘patiënt’ dat niet te zien krijgt. En dat dossier gaat dan vervolgens naar de apotheek, de specialist, de verzekeraar…
Als er één beroepsgroep is die niet veel op heeft met de privacy en de rechten van patiënten, dan is het wel de medische. Of het moeten ambtenaren zijn.
#6 Mijn bank, mijn telefoonprovider en zelfs zo’n beetje iedere webwinkel bieden mij gratis inzage in alles wat ze van me weten.
Niks hoor. Het enige dat je te zien krijgt zijn je NAW-gegevens die zij nodig hebben om te factureren plus datgene waarover wordt gefactureerd: dus wat je gekocht of gebeld hebt. Verder krijg je nergens inzage in. (Rekeningafschriften zijn natuurlijk een ander verhaal.)
Als jij bijvoorbeeld naar hun klantenservice belt met een vraag dan opent de medewerker een schermpje met jouw klantgegevens typt jouw vraag in en zijn antwoord en vinkt aan of er nog verdere actie nodig is, bijvoorbeeld om jou een aanvullend product aan te smeren. Dit hele verhaal krijg jij nooit te zien. Denk maar niet dat jij er ooit in zal slagen een bedrijf te dwingen een uitdraai van hun CRM-systeem te overhandigen.
Het inzien van je eigen dossier is overigens niet alleen voor de leuk.
http://www.nrc.nl/nieuws/2013/02/05/huisartsen-stemmen-voor-het-epd/
Als je toestemming geeft aan anderen om jouw gegevens te mogen inzien dan lijkt het mij dat je toch eerst zelf hoort te weten welke gegevens dat dan wel zijn.
En het lijkt me stug dat als zo’n EPD eenmaal rond is dat aangesloten artsen ook steeds per patiënt al die bovengenoemde bedragen zullen moeten gaan betalen. Die betalen waarschijnlijk alleen een soort licentiekosten. Waarschijnlijk kan je huisarts dan zelfs gratis een pdf’je van je dossier naar je mailen terwijl een ziekenhuis voor een deel van dat dossier een paar tientjes rekent.
‘Sinds vorig jaar zijn we de dossiers aan het digitaliseren en kunnen we nadat alles digitaal beschikbaar is een dossier printen. We gaan dan de prijzen opnieuw beoordelen en kijken of het goedkoper kan.’
Vette pech, zus. Als jij er geld voor vraagt dan halen we jouw product wel gratis via een ander.
@5: als je het tableau-bestand bekijkt kun je ook de notities bekijken en de specifieke omschrijving van de regels van het betreffende ziekenshuis. De ziekenhuizen die (gedeeltelijk) onder de max zitten:
– Gratis: Gemini Ziekenhuis (Den Helder)
– Gratis tot 100 pagina’s: Tergooiziekenhuizen (Hilversum), Wilhelmina Ziekenhuis (Assen), Flevoziekenhuis (Almere)
– Gratis tot 20 pagina’s: Meander Medisch Centrum (Amersfoort), Ziekenhuis Amstelland (Amstelveen)
– Gratis tot 10 pagina’s: Lucas Andreas Ziekenhuis (Amsterdam) Noot: rekent voor 10-19 pagina’s teveel (4,50 ipv 23 ct per pagina)
– Niet meteen 22,50 bij grote dossiers: Academisch Medisch Centrum (Amsterdam), CuraMare (Dirksland) (mogelijk), Spaarne Ziekenhuis (Hoofddorp)
@10: bedankt voor het lijstje inca, nou kan ik deze kosten laten meewegen in de keuze voor het ziekenhuis waar ik me laat behandelen !
De kosten die gemaakt worden voor een kopie van het dossier zijn nu de arbeidskosten en papier en over 5 jaar de enorme inspanning die ziekenhuizen zullen moeten leveren om hun beveiliging op orde te krijgen en houden. Artsen en in hun naam Ziekenhuizen zijn anders dan banken en webwinkels wettelijk verplicht een deelbare, complete en integere informatieverzameling te houden over al het medisch handelen per patient, vervolgens wenst die patient uiteraard zijn wettelijk recht op inzage en vernietiging het liefst via zijn smartphone te kunnen uitoefenen. En als een hackersclub, een journalist, een politicus of jaloerse collega een gaatje vindt in de security van die gegevens dan staat het met chocolade letters in de krant.
Als de ziekenhuizen dit moeten doen voor die wettelijke 0,23 cent per pagina vrees ik dat de andere geldstromen dit moeten opvangen, dan betalen we met zijn allen ipv alleen de patient.