COLUMN - De eigenaardigheden van de taal die vooral jongeren gebruiken op onder andere de sociale media is inmiddels vrij uitvoerig in kaart gebracht. Ze verkorten woorden en zinnen. Ze gebruiken meer informele taal dan in andere geschreven genres. En ze gebruiken allerlei expressieve middelen die je buiten het beeldscherm niet vindt: verdubbelde letters, en hoofdletters, en emoji, bijvoorbeeld:
- Dit vind ik echt SUUUUPERRR!!!!! ?
Een recent onderzoek van Lisa Hilte, Reinhild Vandekerckhove en Walter Daelemans werpt nieuw licht op de zaak. De drie wonnen onlangs de Academische Jaarprijs 2019 voor het beste taalkundige artikel.
Hartjes
Ze kijken in hun artikel specifiek naar die extra expressieve middelen die hierboven zijn geïllustreerd, door automatisch te zoeken in een betrekkelijk groot aantal bronnen – niet alleen van de sociale media zoals tweets, maar ook privé-gedeelde chatberichten.
Sommige van hun resultaten zijn niet zo verrassend. Zo gebruiken jongeren deze middelen vaker dan oudere mensen en meisjes meer dan jongeren. Vooral hartjes worden vooral door jonge meisjes gebruikt om hun berichten op te fleuren.
Dat is allemaal heel degelijk gedaan, maar erg verrassend is het niet. Ik vermoed dat de jury van de Academische Jaarprijs is gevallen voor een ander aspect: dat de onderzoekers ook verschillende digitale genres hebben vergeleken. Tot nu toe worden die meestal op een hoop gegooid, maar de onderzoekers laten zien dat ze juist een groot verschil maken – groter dan leeftijd en sekse: in publieke berichten komen ze veel meer voor dan in privé-berichten.
Eigenlijk weerlegt dat geloof ik sommige van de functies die de auteurs, traditiegetrouw, aan het gebruik van die emoji en verdubbelingen toekennen: “bonding, pleasing, building up social capital, etc.” In ieder geval die eerste twee dingen doe je, zou ik zeggen, vaker in private omstandigheden dan publieke. Mij lijkt de conclusie eigenlijk gerechtvaardigd dat het vooral gaat om een soort theatraal gedrag. De vele hartjes die meisjes elkaar toesturen zijn misschien niet in de eerste plaats voor de ontvanger bedoeld: misschien om te laten zien dat je de groepscode kent (deze emoji kunnen nog wel en die echt niet meer), maar ook omdat sommige relaties die mensen met elkaar onderhouden vooral bedoeld zijn voor de buitenwereld – iedereen die weleens een kijkje op de sociale media heeft genomen, weet dat dát aspect van het menselijk bestaan daar alle ruimte krijgt.
Reacties (6)
Extra letters en tekens, hoofdletters, of de totale afwezigheid ervan, vaak gecombineerd met een gebrek aan punten en komma’s, bevorderen de leesbaarheid niet – wat mij betreft.
Mijn conclusie luidt dan ook vaak na een eerste blik: veel geblaat, weinig wol.
Veel franje, om te laten zien hoe oninteressant je bent, dat heb ik nooit zo goed begrepen. Maar ik val dan ook buiten die doelgroep.
Ik heb nix tegen emoji, ik vind ze wel een prettige toevoeging. Maar overdreven gebruik ergert me wel. Net als een gebrek aan, of juist een teveel aan leestekens. Al vind ik een gebrek aan leestekens wel irritanter dan teveel. Met extra vraagtekens of uitroeptekens geef je aan dat iets voor jou heel urgent voelt. Een zin zonder punten of komma’s wordt al snel onleesbaar, en ik schat de schrijver ook onmiddellijk lager in.
Dat is wel een dingetje wat ik mezelf ook kwalijk neem. Ik wil mensen niet diskwalificeren vanwege een vaardigheid die ik wel goed beheers maar anderen minder. Maar ja. Gaat vanzelf.
Niettemin. Meer en beter taalonderwijs graag.
Het enige waar dit op wijst is de belabberde staat van de prijs voor het beste taalkundige artikel.
@3: Hoezo? Het is toch heel relevant om te onderzoeken hoe taal verandert door social media e.d.?
@4: Nou, het onderzoekt zelfs geen verandering, het bevestigt hooguit het idee dat met name jonge meisjes dit soort dingen doen. En dan zeg ik hooguit, want het artikel zelf geeft al aan dat het corpus daarvoor misschien toch niet geschikt is en ze hebben ook een aantal voor de hand liggende dingen niet gedaan, zoals kijken of het gebruik afneemt met de jaren, of er andere factoren van invloed zijn (sociaal-economische, geografische, groepsverbanden, etc.). Daar zal het corpus wel te klein voor zijn geweest. En het wordt wel “expressive markers” genoemd, maar het is gewoon versiering zoals meisjes hun “poesiealbum” versierden.
Daarnaast is het als onderzoek natuurlijk zo triviaal als het maar zijn kan: als emoji-gebruik in chatberichten turven het beste is dat de Neerlandistiek te bieden heeft, dan is het niet best.
@5: Het ging natuurlijk niet alleen over emoji, maar ook over hoofdletter- en leestekengebruik. Wat ik vooral interessant vind is de link met de sociale wetenschappen. Taal is cultuur. Het zegt veel over hoe mensen denken en acteren.
Ik ben benieuwd naar wat jij dan wel interessant zou vinden, qua Neerlandistiek.