Hoe lang nog voor Barnier?

De voetbalwedstrijd moest doorgaan. Hoe dan ook. De Franse president Emmanuel Macron was er zelf bij met 4000 politieagenten en 1600 beveiligers in het stadion. Niet zozeer omdat hij van voetbal houdt, maar ‘uit solidariteit met de Joodse gemeenschap.’ Hoezo hebben sport en politiek niets met elkaar te maken?

De voetbalwedstrijd eindigde gisteravond in gelijkspel (0-0). Het schijnt een bijzonder saaie wedstrijd geweest te zijn die werd gespeeld in een stadion dat maar voor een kwart gevuld was. In de Franse politiek is het een heel stuk spannender. Daar dreigt de president binnenkort de wedstrijd te verliezen. Zijn premier Michel Barnier verkeert in zwaar weer nadat het parlement deze week de begroting voor 2025 verwierp. Even recapituleren: in juni won het extreemrechtse Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen de Europese verkiezingen met een overweldigende meerderheid: 31,4%. Daarop schreef Macron tot verbazing van iedereen nieuwe verkiezingen uit. Die werden begin juli gewonnen door het Nouveau Front Populaire (Verenigd Links). RN eindigde derde na de linkse alliantie en Macrons middenblok. De president wachtte vervolgens tot na de Olympische Spelen met het benoemen van een nieuwe regering. Dat werd geen centrum-linkse regering zoals je op grond van de verkiezingsuitslag zou verwachten, maar een rechtse coalitie onder leiding van de conservatieve Michel Barnier, voormalig Brexit-onderhandelaar namens de EU.

Barnier kwam met zijn minderheidskabinet tegenover een gepolariseerde Assemblée Nationale te staan. Zijn poging om er een begroting voor 2025 doorheen te krijgen is nu in eerste instantie mislukt. Hij zal de Senaat een aangepaste begroting gaan voorleggen. Als die daar dan mee instemt zal er tussen de twee delen van de volksvertegenwoordiging onderhandeld moeten worden. De Franse staatskas heeft een groot, oplopend tekort, dat de EU grote zorgen baart en de betrouwbaarheid van de Franse economie in gevaar brengt. Uit officiële cijfers blijkt dat het tekort in 2023 ruim 150 miljard euro bedroeg. ‘We betalen alleen al 50 miljard euro per jaar aan rente over onze schuld,’ waarschuwde de premier bij zijn aantreden. Er moet dus ingegrepen worden. Voor de eerste, verworpen versie van de begroting had Verenigd Links een groot aantal amendementen ingediend voor verhoging van de belastingen en beperking van de beoogde bezuinigingen. Daar kon het centrum-rechtse en extreemrechtse deel van de Assemblée niet mee leven.

Le Pen kan Barnier laten vallen

De Senaat is naar verwachting meer op de hand van Barnier. Maar de rol van de Assemblée is verre van uitgespeeld. Als de onderhandelingen over een compromis op niets uitlopen zou de premier nog een beroep kunnen doen op het beruchte artikel 49.3 van de Franse Grondwet dat  de regering de mogelijkheid biedt op eigen verantwoordelijkheid een wetstekst door te voeren zonder parlementaire goedkeuring. Tenzij de oppositie met een absolute meerderheid een motie van afkeuring stemt. En daar kan het spannend worden. Links heeft al aangekondigd in het geval van het gebruik van artikel 49.3 een dergelijke motie van wantrouwen in te zullen dienen. De kans is groot dat Le Pen’s RN voor stemt, wat dan het einde van de regering Barnier betekent (en -nog erger- geen begroting voor 2025).

De kans dat RN zich tegen de regering keert is deze week nog groter geworden door de aanklacht van het OM tegen Le Pen en haar medewerkers, die verdacht worden van misbruik van EU-gelden tot een totaal van 4,5 miljoen euro. Medewerkers werden betaald uit EU geld, maar werkten voor Le Pen’s binnenlandse verkiezingscampagne en zijn nooit in Brussel geweest. Volgens de aanklager ‘maakten zij van het Europees Parlement hun melkkoe en wilden ze dat blijven doen. Als het Europees Parlement niet aan de bel had getrokken, waren de feiten doorgegaan en was de schade voor de belastingbetalers nog groter geweest.’ Het OM eiste woensdag dat Le Pen schuldig wordt bevonden aan verduistering , dat ze wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf en dat ze de komende vijf jaar wordt uitgesloten van openbare functies, waaronder het Franse presidentschap. De straf zou onmiddellijk moeten ingaan, zonder ontheffing voor een beroep. ‘Het is duidelijk dat het OM er op uit is mij uit de politiek te verbannen’, reageerde de aangeklaagde politicus. Het lijkt nogal op een politiek proces. Het zal de parlementariërs van RN niet toegeeflijker maken tegenover een regering-in-nood.

Europa zou dus na de val van de Duitse regering en de moeizame formatie van een nieuwe Europese Commissie ook nog te maken kunnen krijgen met een Franse regeringscrisis. Geen vrolijk vooruitzicht voor de EU als het bondgenootschap zich sterk wil maken tegenover de nieuwe Amerikaanse president.