COLUMN - Zou Mark Rutte het onderhandelen verleerd zijn? Sinds de verkiezingen van 17 maart houdt hij zich er in ieder geval niet mee bezig. Wel met andere zaken. Eerst z’n leugentjes en daarna z’n radicale ideeën. En sindsdien met het positioneren van zichzelf voor het moment dat de onderhandelingen toch van start gaan. Belangrijk want de kijker moet niet het idee krijgen dat hij bij de start heel hard naar links rent. Dus waar staat de fotograaf van de T? Rechts van Wopke blijven en zorgen dat dat linkse wolkje buiten beeld blijft.
Maar onderhandeld wordt er dus niet.
Betekent formeren onderhandelen?
Er was een tijd dat formeren onderhandelen betekende. Dat partijen lange onderhandelingssessies belegden, partijprogramma’s naast elkaar legden en over allerlei thema’s overeenstemming probeerden te bereiken. Daarbij zou een partij met 34 zetels zich kunnen laten gelden door duidelijk te maken dat twee linkse splinters met samen 17 zetels, alleen achter de komma iets in de melk te brokkelen hebben. Meedoen, prima, maar de verkiezingsuitslag bepaalt de verhoudingen. We zijn tenslotte een democratie. Dus Rutte doet de persconferentie en Klaver en Ploumen mogen als Irma Sluis op de achtergrond stilletjes gebaren dat ze het liever iets linkser hadden gezien.
Maar een akkoord met een overtuigend VVD stempel, waaruit blijkt dat Rutte de linkse splinters heeft uitkleed, is niet nabij. Want er wordt niet onderhandeld.
Er was een tijd dat je ervan uit kon gaan dat partijen na de verkiezingen om tafel wilde. Om inhoudelijk iets binnen te halen. Om te discussiëren over wat goede en breed gedragen plannen zijn. En om aan de slag te kunnen met de ideeën die de onderhandelingen overleefden. In 2012 hadden we zo’n formatie. Die duurde 47 dagen. Ook toen was het crisis. En het kleine linkse wolkje was toen nog een grote rode wolk.
Onderhandelen geen noodzaak, maar een mogelijkheid
Maar zo serieus wordt de verkiezingsuitslag blijkbaar niet meer genomen. De uitslag van 17 maart blijkt geen gebiedende wijs voor het actief zoeken naar een nieuw kabinet. Het is een mogelijkerwijs geworden. Mogelijk gaan we onderhandelen over een nieuw kabinet. Maar als de startpositie een verkeerd beeld oplevert, dan onderhandelen we mogelijk niet. Aan de inhoud komen we pas toe als het beeld goed is.
Dan blijft dit kabinet, dat voor de verkiezingen demissionair werd en met de verkiezingen nogmaals demissionair werd, gewoon nog even aan. En omdat demissionair niet zo demissionair voelt als er gewoon beslissingen moeten worden genomen, stelt het ook vervangende bewindspersonen aan. Want wie weet hoe lang het nog blijft zitten. Hoe noem je dat eigenlijk, een kabinet met bewindspersonen die prima zitten en eigenlijk geen noodzaak meer zien voor een nieuw kabinet? Een obstructionair kabinet?
Aan de coalitiepolitici
Zou er voor coalitiepolitici een moment komen dat ze vinden dat een dubbel demissionair kabinet niet meer verder kan? Dat een verkiezingsuitslag een democratische plicht met zich mee brengt om een nieuwe regering te vormen en dat een demissionair kabinet alleen legitiem is zolang er onderhandeld wordt over een nieuwe regering? Dat het gegeven dat de grondwet niets zegt over de formatie niet betekent dat je demissionair moet doorregeren tot de volgende verkiezingen?
Zullen we afspreken, beste coalitiepolitici, dat als er een half jaar na de verkiezingen, op 17 september, nog niet echt onderhandeld wordt over een nieuw kabinet, dat we dat dan minachting van de verkiezingsuitslag noemen? (Het record van het aantal dagen tussen verkiezingen en echte onderhandelingen hebben we vast al van de Belgen overgenomen.) Dan kunnen we deze maanden van schijnbewegingen over de beste startpositie afsluiten.
Het re-missionaire kabinet Rutte IV
Dat kunnen we doen met een ‘radicaal’ idee, waar Rutte vast nog niet is opgekomen. Door het huidige kabinet te reanimeren. Een paar personele wisselingen in het kabinet. Niets onderhandelen over een regeerakkoord, gewoon door. Met dus veel vrijheid voor de Tweede Kamer om zelf met voorstellen te komen. Dan staat er enkele dagen later op prinsjesdag voor ons klaar, het re-missionaire kabinet Rutte IV.
En anders houden we gewoon nieuwe verkiezingen.
Reacties (8)
Het CDA en de VVD weten dat hun achterban het allemaal niks kan schelen. Te beginnen met de toeslagen affaire, de reden waarom het kabinet demissionair is. Maar ook dat doorregeren alsof je neus bloedt en in het bijzonder werken aan maatregelen die ingaan tegen wat de rechter heeft gezegd over stikstof en over klimaat. De formatie-soap en de behandeling van Omtzigt. Het miljoenen cadeau aan Sywert. De schandalig late Afghanistan evacuaties. En tenslotte het corona beleid en bijna willekeur over wat er wel en niet mag voor bepaalde beroepsgroepen.
Die VVD’ers en CDA’ers kan het allemaal niks schelen, of vinden het juist prima. En ik denk echt niet dat ik dat nog meer hoef aan te stippen hier. Wat dan wel weer bizar is, is dat er ook nog een D66 in het demissionaire kabinet zit die in de formatie dan wel net doet alsof ze hier helemaal mee willen breken, maar ondertussen net zo hard aan al die zaken die ik daar nu boven noemde heeft meegewerkt. Het zou eigenlijk elke dag moeten gaan om het moraal van D66 en nooit meer over VVD, Mark Rutte en z’n plattelandsafdeling, het CDA.
Inderdaad. Feitelijk is er nu een kabinet van VVD, CDA, ChristenUnie en D66, en dat voert een beleid waarover de VVD en het CDA heel tevreden kunnen zijn.
Waarom D66 en de ChristenUnie dit gedogen is mij een raadsel.
Wat ik nog vergat aan te stippen in die eerste reactie is dat het die VVD/CDA kiezer niet gewoon om onverschilligheid gaat over die punten, maar dat het ze dus ook niet persoonlijk raakt, of slechts omgekeerd; dat ze voordeel van dat beleid hebben. Dat is dan volgens mij ook de hoofdreden dat je de VVD, na het zoveelste “schandaal”, onveranderd terugvindt in de peilingen. Er moet iets gebeuren dat de VVD’er persoonlijk zal voelen. Afghanen die in de steek worden gelaten, kinderopvangtoeslagen (of beter gezegd: etnisch profileren en de belastingdienst als onaantastbaar), tekort aan sociale woningen, de cultuursector die genaaid wordt, of er nu een pandemie is of niet, kaalkap in Estland voor Nederlandse biomassacentrales, het deert ze niet. Ze merken er geen reet van. Empathie is ook gewoon steeds moeilijker voor een VVD’er en een schandaal dat de doorsnee VVD’er wel raakt zie ik niet snel gebeuren. We’re fucked.
Nou ja, tenzij D66 stopt met wegkijken en faciliteren. Maar ook dat zie ik niet snel gebeuren.
Terwijl er toch best dingen die VVD-stemmers ook raken:
– KLM krijgt 80.000 euro per werknemer i.v.m. corona (het grootste deel van de bedrag zijn leningen, maar KLM zal die niet terug betalen kunnen).
Kleine ondernemers krijgen veel minder steun.
– hogere studiekosten, duurdere huizen
(ik ga ervan uit dat niet alle VVD’ers steenrijk zijn).
”(ik ga ervan uit dat niet alle VVD’ers steenrijk zijn).”
Het probleem is dat die groep VVD-stemmers wel rijk wil zijn, maar in het stemhokje vergeet dat die het zelf nog lang niet is. Veder wil bij de VVD in verkiezingstijd de vreemdelingenretoriek ook altijd wat oplaaien. Want dat woningen de afgelopen jaren zelfs voor tweeverdiener onbetaalbaar zijn geworden, is natuurlijk de schuld van dat handjevol Afghanen dat momenteel wordt ingevlogen.
Kijk vooral een keertje rond op het twitter-account van de fractiespecialist over dat onderwerp, Daniel Koerhuis. Zo ongeveer alles wat hij beweert is een variant op het traditioneel belangrijkste politieke standpunt van de VVD: het is altijd allemaal de schuld van anderen. Alleen ligt dat er bij Koerhuis zo dik bovenop dat hij niet zoveel aan zijn teksten zou hoeven veranderen om de overstap te maken van de politiek naar De Speld.
En zo stelt Rutte de democratie buiten werking. Hij wacht nu op de volgende crisis. Die is bij Rutte nooit ver weg, incompetentie trekt crisis aan. Dan zal hij een beroep doen op een aantal partijen in het kader van het landsbelang om hem te steunen. Dat zal men dan ook graag doen.
Daarna gaat men weer over tot de orde van de dag.
Het is merkwaardig dat we van jouw filippica tegen Rutte en zijn politiek decorum (waarin ik me voor een deel goed kan vinden) zo weinig terugvinden in de MSM. Het heeft allemaal te maken met het structurele gebrek aan tegenmacht. Terwijl we dus uit een periode en een traditie komen, waarbij het default was om de staande macht a priori argwanend tegemoet te treden. Ik denk hierbij aan Frits van der Poel, Ton Planken, Henk van Hoorn, Joop van Tijn en In De Rooie Haan, waar bij ook linkse politici aan de beurt kwamen. Het was toen hullie en zullie. Zonder dat ze het weten, is de tegenwoordige Haagse journalistiek verworden tot een doorgeefluik van regeringsinformatie en propaganda. Erg triest allemaal.