Het Theater, De IJdeltuit en De Waarheid

[Context: dit is een grove, absurdistische, satirische vertekening
van mijn eigen standpunt die op geen enkele manier recht doet aan het
stuk van Rijxman. Voor mijn veel genuanceerdere mening over dit
onderwerp zie hier.]Vrijdagavond was ik bij de voorstelling “Wat is het nu” een directe aanklacht van de actrice Lineke Rijxman tegen de kunstbezuinigingen van dit kabinet. Het stuk heeft lyrische recensies gekregen. In de solo-voorstelling laveerde Rijxman tussen haar eigen persoonlijke ontwikkeling, de discussie tussen volk en elite over het belang van kunst, en de vraag wat waarheid is. De persoonlijke manier waarop de vraag over het nut van kunst gesteld werd irriteert en ergert.

Waarom zouden we kunst eigenlijk subsidieren? Waarom moet iedereen mee betalen aan de dure hobby’s van sommigen? De zaak wordt er niet beter op als theater gepresenteerd wordt als een obsessie van een podiumdier dat niets anders kan dan het toneel op gaan. Die vervolgens haar ergenis over het onbegrip van het volk en de politiek moet uithuilen bij een handvol designerbrildragende VPRO-kijkers met een NRC-abonnement in de kleine zaal van het theater. Hiermee wordt het probleem van kunstsubsidie alleen maar groter: waarom moet de gemeenschap betalen voor een therapeutische uithuilsessie van een actrice die zich zorgen maakt over haar eigen baan? Een ijdeltuit die niet kan zonder een publiek dat alleen maar komt als het niet te duur is.

Ik zie u denken kunst moet toch juist irriteren en ergeren. En bijdragen aan een discussie. Want kunst dat gaat altijd ergens over. En daar moet de gemeenschap aan bijdragen. Maar waarom hoeft de maatschappelijke bijdrage die opiniepagina’s van kranten leveren niet die gesubsidieerd te worden? U zegt dat redt het ook wel zonder subsidie. Als je nu subsidie weghaalt bij de kunsten leidt dat een grote kaalslag. Die brand in duinen bij Bergen is er niets bij. Kunstsubsidie is net kunstmest, een mooie Rijxman-roos dat redt het niet op de vrije markt want het is niet makkelijk te begrijpen. Daarom is het een goed idee om meer in kunstonderwijs te investeren, zodat we niet nog een generatie a-culturele barbaren zoals Simon Otjes op de wereld brengen. Want God, God, God als het acteerwerk van Rijxman je denken niet verdiept, dan is je leven toch wel heel zinloos. Ik blijf twijfelen over het nut en de noodzaak van kunstsubsidies, daar heeft dit toneelstuk weinig aan gedaan.

Iemand die niet twijfelt over kunstsubsidies is Halbe Zijlstra. Dwars door dit gesubsidieerde cultuurlandschap rijdt Halbe Zijlstra 130 met een bulldozer. Geen grijntje twijfel bij hem: we moeten de broekriem aanhalen, en daarom moeten we niet meer betalen voor lege zalen. Er zit een flinke dosis smalend, rancuneus anti-intellectualisme in -overgewaaid uit Amerika op de vleugels van Martin Bosma maar het is moeilijk te weerleggen.

En wat doen de acteurs hier tegen? Overtuigen zou voor hen tweede natuur moeten zijn. Maar ze kunnen alleen maar klagen dat het zo lastig is om in een soundbite uit te leggen waarom kunst dan wel zo waardevol is. Als je wel een zaal kan overtuigen dat je vader dirigent was en dat je zelf geboren bent bij zijn eerste optreden, in de artiestenfoyer op de bontjas van je moeder, waarom kan je dan niet een zaal overtuigen dat kunst zo waardevol is dat je er niet op mag bezuinigen?

Het lijkt alsof kunst niet begrijpbaar mag zijn. De kunst bevindt zich in een complex spanningsveld: aan de ene kant bestaat kunst dankzij het pretentieuze, het onbegrijpelijke, het gecompliceerde, het meerlagige. Aan de andere kant is het die onbegrijpelijkheid die kunst politiek nu onhoudbaar maakt. Als de kunst zich begrijpelijk maakt, dan verliest ze haar distinctive character, als de kunst onbegrijpelijk blijft dan verliest ze haar subsidie.

Als dit u mateloos irriteert of ergert, als u dit een samenraapsel vindt van halve waarheden en grove leugens, als u onmiddelijk aan tegenaanval begint te typen, heb ik maar een antwoord: blijkbaar is dit dan ook kunst. Waar blijft mijn subsidie?
[cmon]