Een zonnig citaatje: “The feeling that democracy is not yet the right form of freedom is fairly common and is increasingly widespread…. How free are elections? … Is there not an oligarchy of those who decide what is modern and progressive, what an enlightened individual should think? … And what of the decision-making process in the bodies of democratic representation? … Who could doubt the power of interest groups, whose dirty hands are increasingly visible? And is the system of a majority and a minority really a system of freedom in the first place?“
De Rat van Vaticaanstad heeft zich, toen nog kardinaal zijnde, van zijn openste kant laten zien. In een 14-pagina’s tellend pamflet, verschenen in ’95, trekt ie van leer tegen, jawel: de democratie.
Ze lijken meer en meer op hun plaats te vallen, de stukjes van de puzzel. De krachten die achter een pausverkiezing staan kiezen niet toevallig iemand. Ze houden rekening met een momentum in de wereld, met de koers die een wereld vaart, en hoe ze vermoeden dat de kerk daar kan op inspelen – lees parasiteren. Dat is niet heel bijzonder, elk ideologisch bolwerk probeert dat te doen.
Het lijkt er sterk op dat de ultraconservatieve kant van de kerk met haar Ratzinger een waar prijsbeest heeft binnengehaald als het op ‘hoe maak ik van de wereld een betere plek’ aankomt. Niet enkel heeft hij een antidemocratisch stuk geschreven (in ’95! wanneer de vreugde vanwege het instorten van het Stoute Boze Rusland nog volop voelbaar was), hij deed het in een extreem rechts Oostenrijks blad Aula dat nog een paar jaar ervoor de Holocaust vrolijk had geminimaliseerd.
Ook hun jubelrede toen de Rat het kroontje opkreeg, doet het hart sneller slaan: “Hail to your arrival, protector of the devout. As a Hitler Youth and a member of the anti-aircraft corps, he protected his people against the Anglo-American bomb holocaust! Is the Holy Father now fighting with determination against the baby holocaust?“
Reacties (43)
Ach, democracy is the worst form of government except for all those others that have been tried.
Ik moet het nog zien gebeuren, de eerste aap die zonder sociale rangorde leeft. Als dát ons lukt, dan mogen we ons met recht distantiëren van het dierenrijk.
In elke maatschappij heb je onderklasse en elite, waarvan de laatste wel eens oneerlijk doet, tot frustratie van de eerste (Ratzinger zal zelf ook wel geen schone handjes hebben). Dat staat los van regeringsvorm, lijkt me.
Volgens mij valt het met het aanzien en de macht van de paus in dit gedeelte van de wereld wel mee. In andere delen, ongelukkigerwijs, niet.
@ Crachat: Is het heel erg dat ik de quote van de Paus over democratie helemaal niet erg vind? Wat is het probleem? Hij poneert een legitieme vraag en geeft toch geen duivels alternatief?
ps. Ik ben zeker geen fan van deze (of een andere paus). Ik denk dat als hij een kleine 70 jaar geleden de scepter had gezwaaid vierkant achter zijn besnorde landgenoot had gestaan.
Dat ook bij de katholieken een wind waait die absoluut ongezond is voor bepaalde bevolkingsgroepen in het bijzonder en de democratie in het algemeen, mag gewoon onder de tijdgeest vallen. Moet je het daarmee afdoen?
Dacht het niet. Nu er bisschoppen getackeld worden als ze het historisch perspectief uit het verband rukken, wordt het tijd de verantwoordelijke chef ook eens nader te bekijken. En het hele bedrijf door te lichten.
De kruistochten en de inquisitie mogen dan verjaarde misdaden tegen de mensheid zijn, maar misschien zijn meer recente vergrijpen in Latijns-Amerika en Afrika nog vers genoeg om het katholieke instituut alsnog voor een of ander Internationaal Hof te slepen.
Dit vat het zowat samen ?
http://4.bp.blogspot.com/_Tbjyez2pXmE/Sd4JKjcxbzI/AAAAAAAAAus/4mrpdRwfjhs/s400/popebenedicto_condom.jpg
Bonus flashback naar Duyvendak :
http://www.katholieknieuwsblad.nl/actueel20/kn2020c.htm
AB: nee hoor. In een hyperperfecte wereld, gefinetuned op ieders wens en verlang, kunnen we me dunkt ook met iets anders dan democratie.
Maar.
In dat systeem heb je de volle 100% van de bevolking nodig die ter goeder trouw is aan een universele en doorgedreven solidariteit, anders werkt het niet.
Dat is helaas een utopie. En zo zitten we opgezadeld met the best of worst systems.
De Rat: dat is een ander verhaal. Hij eigent zich het recht toe om te spreken, niet alleen voor de eigen kerk, maar vanuit een onfeilbaar perspectief. Ook wil hij serieus genomen worden als mededenker tussen alle andere machthebbers. In een tijd dat het zootje inteeltkrankzinnigen genaamd monarchie de dienst uitmaakten paste hij wonderwel, maar niet meer tussen een zichzelf verversend systeem als democratie as we know it.
Daarom alleen al, vanwege de ‘ik bepaal de regels en zeg wat waarheid is’, heeft hij geen enkel recht om mee te spreken of twijfels te uiten omtrent democratie. Want zijn manier valt onder de noemer ’totatlitaire dictatuur’.
En dan hebben we het nog niet eens over de systemen die hij dan wèl beter geschikt acht.
Totalitaire dictatuur inderdaad! Ik had altijd al een vermoeden dat hij er een concentratiekamp onder het Vaticaan op na hield.
En eigenlijk nog erger dan dat, want hier en daar loopt er in een totale dictatuur nog een vrouw rond die wat te zeggen heeft.
@Crachat: Met dit citaat denk ik dat je de plank misslaat. Dit citaat geeft slechts een kritiek op de huidige vorm van representatieve democratie. Dat betekent niet dat hij democratie als geheel af zou wijzen. Het citaat valt even goed te lezen als een betoog voor een veel verdergaande democratie, bijvoorbeeld volgens basisdemocratische principes.
@8: Je past hier natuurlijk een enorme ad hominemredenering toe.
De kerk heeft onderandere het recht geclaimd op de insinuerende wijs. Voor mijn part mag het rapalje in de zoutmijnen gaan werken, dat brengt nog wat op, maar als humanist dien ik vooralsnog enkel het gezonde verstand van de mensheid, en dat behelst jammer genoeg de blinden vertellen wat er niet gezien wordt.
Het feit dat de Rat dit gedaan heeft kan an sich niet eens. Een kardinaal heeft zich niet te moeien met een democratie. Dàt hij dat doet is één ding, dat hij niet kiest voor een bewierroking ervan een ander. Een kerk heeft zich dienen aan te passen aan de mens, en de club van dicht bij Rome heeft het daar moeilijk mee. Voor mijn part steek jij het maar op een verschil van mening – ik, die het algemene goed steeds verdedig, zie zijn uitspraken als een opeenstapeling van kwaadaardigheid en eigenbelang.
De kerk als instituut behandelt de mensheid op een ad hominem manier. Wie ben ik om daar geen gebruik van te maken?
@12 “Een kerk heeft zich dienen aan te passen aan de mens”
Dat gebeurt ook. Zie de vele afsplitsingen van de grote stromingen.
Wel opvallend dat van de grote instituten gereformeerden en protestanten meer veranderingezind lijken dan hun katholieke concurrent. Maar dat heeft dan ook een geschiedenis.
Die laatsten hebben dan weer het extreem menselijke eigenschapje der hypocrisie tot zeer grote hoogte ontwikkeld.
Dat kan mij persoonlijk mateloos amuseren, hoe een katholiek zich er steeds weer onderuit kan bekennen, en een protesto zichzelf keer op keer klemrijdt.
Als persoon bevindt hij zich natuurlijk in goed gezelschap in de afwijzing van de democratie. Er zijn grote filosofen geweest die het met hem eens waren. Dat maakt het niet minder juist en in elk geval tegen de slinger van de tijd in. Maar argumenteren mag.
Het verontrustende is, is dat het een uiting is van de tendens van de kerk zich te verenigen met de macht waar de macht zich geconcentreerd heeft in autoritaire vormen. Om kort te gaan: sinds de Franse revolutie, toen de macht democratische vormen begon aan te nemen, heeft de kerk zich geschaard aan de autoritaire rechterkant van het politieke spectrum. En doet dat nog.
In eerste instantie ook nog anti-liberaal – uiteindelijk kiest de kerk werkelijk partij ter rechter zijde.
Maar weer eens een eigen citaatje:
[na het eerste Vaticaans concilie zal] De Kerk een permanente tegenstander – nee, vijand – zijn van het socialisme en communisme. Het zal een continue scheefgroei naar de liberale, kapitalistische en fascistische kant van het politieke veld tot gevolg hebben. Onpartijdigheid is de Kerk altijd vreemd geweest. Nu is de richting werkelijk expliciet. De macht van de Kerk is indirect geworden. In zekere zin ondergronds. En wordt daarmee moeilijker te zien.
En ja, hier bestaan veel historische argumenten voor.
Volmondig mee eens, HansR.
Stel dat WO II wèl gewonnen was door de bekende verliezers. Hoe had de RKkerk zich dan vandaag vertoond?
En om op voorhand te waarschuwen dat ik niet erg met complottheorieën wegloop; maar is niet Bush en the likes toegetreden tot de RK niet zolang geleden? En die enge Blair ook? Hoogstpersoonlijk ingezegend door de Rat?
Kan dat clubje nog gezellig kletsen over hoe de wereld er uit zou moeten zien.
@Crachàt
Je hoeft geen complottist te zijn om de VS en Rome aan elkaar te linken getuige ook dit artikel uit de Washington Post.
Ik had zelf al geconstateerd dat Bush drie keer in Rome op staatsbezoek was geweest. Een uitzonderlijkheid! Dat hij echt katholiek was geworden heb ik niet meegekregen. Kan ik ook niet vinden trouwens. Wel speculaties.
Linkje?
Overigens klinkt het Kan dat clubje nog gezellig kletsen over hoe de wereld er uit zou moeten zien wel kleinerend en dus onderschattend.
Dat helpt niet.
@17 Verkleinwoorden zijn, in dit geval, een stijlfiguur. In idt geval om, wellicht overbodig, aan te geven dat het slechts om een handvol mensen gaan, die niet onderschat moeten worden wat betreft hun wereldbeeld en hun invloedrijke posities.
Maar dat terzijde. Wat helpt wel? Niets natuurlijk. Hopeleijk zet de katholieke krimp ook elders door en heeft die kerk na 2020 geen rol van betekenis meer.
Ik denk echter dat dit een illusie is.
nounou HansR, om de een of andere reden zit er toch wel een strenge leraar in je, en met name hoe en vooral wat ik mag of niet dien of zou moeten zeggen.
Raar, heel raar.
Zeker als de verkleinwoordvorm hoegenaamd niet ‘kleinerend DUS onderschattend’ is. Het betreed nl het wondere domein van het sarcasme daarmee.
Toch maar weer wat meer inzetten op inhoud HansR, en minder pedant omtrent mijn vorm, het irriteert me.
Verder: het was een flard die ik opgevangen had, ivm RK Bush. Ik vertrouw je inhoudelijke meningen volledig.
ironie, sarcasme, het domein van..Net geprobeerd de betreffende schets in uw archief op te sporen maar het archief werkt niet geheel naar behoren.(bij mij dan, blad een en verders niks)
Een vermakelijke en boeiende zaak: hoe je in real life je eigen persoon neerzet in contact met anderen…
en hoe als reacteur… de uitersten vliegen soms zomaar uit de bocht.
@Crachat
nounou…
@21 Gaat niet iedereen wel eens te kort door de bocht?
En, als zelfs specialisten op dat gebied een bocht verkeerd inschatten, wat mag je dan van een simpel mens verwachten?
@23 daar zou een polletje over moeten komen.
Met wie heb je de meeste feeling qua uit de bocht…
Seinfeld, Eileen, Kramer of George.
Ik heb zelf een hele duidelijke.
@24 Eh, een hele duidelike? Kun je wat tranparanter zijn?
Ik meteen zoeken naar Eileen, maar daar zijn er nogal wat van die zich in kronkelige bochten wringen.
Maar zou een leuke poll kunnen worden. Mijn bocht loopt tussen Mr. Bean en Wim Helsen.
#25 Vergeet ik Jim van der Woude….
Och, de KKerk heeft menig gezicht, dus ook menig soort spuw erop…
Ik hou ook best van doodernstig op de plek zetten.
oeps Elaine. Gewoon, uit de Seinfeld series.
Curb Your Enthousiasm!
@29 Huh? Zijn we het erover eens dat de R.K. bocht is en gaan over tot de orde van de dag, moeten we ons inhouden?
Iemand een link naar de volledige tekst van het artikel van Ratzinger? Want zonder die tekst is dit artikel in der Spiegel natuurlijk niet meer dan opgeklopt gedoe rond een contextloos citaat waar wat rechtse types mee zijn gaan lopen.
@Stijn
Mee eens dat dat artikel on-line zou moeten zijn maar ik kan het ook niet vinden. Het dichtste bij komt de referentie naar het boek waar het artikel in gepubliceerd is (in 1998, de referentie lijkt wel eenduidig).
Het artikel bestaat in elk geval zoveel is duidelijk.
Het is geen lastercampagne oid.
Maar op Google Books zijn geen fragmenten te vinden. Het stuk is in elk geval niet meer eenvoudig te vinden. Ik heb er toch wat tijd aan besteed en ik betwijfel of het op het internet staat. Het boek is ook niet meer te koop.
Dat bevreemdt in elk geval. Iets dat iemand als de paus heeft geschreven, is gepubliceerd, is later gepubliceerd in een boek en dat niet op het internet staat?
Slechte beurt van de RK-kerk.
Heeft iemand het boek?
Zet een kopietje van het artikel op het net.
Ok @Stijn en andere liefhebbers, toch nog!
Dit zou het moeten zijn (via).
Spam filter!!
@29 Nee, ik ging in Mesc’s Larry ‘Seinfeld’ David mee.
mooi gevonden HansR.
Ben al een paar keer naar de pot moeten rennen.
Als de Rat het zo erg vind, de Verlichting, dat hij zich dan op een stukje woestijn terugtrekt en daar wat pre-Verlichting mag gaan leven, zònder de beschaving verder tot last te zijn.
@#21 in communicatiejargon over 2.0 heeft men het dan over zichzelf “branden” in “the conversation”
HansR, bedankt voor het opzoeken van het artikel! Ik heb het met plezier gelezen, niet omdat ik het in alles met Ratzinger eens ben, maar wel omdat hij me (zoals meestal) aan het denken zet.
Aangaande de ‘controverse’ die nu lijkt te ontstaan het volgende:
1. het gaat om een theologisch artikel, gepubliceerd in het (bij vakmensen bekende) theologische tijdschrift ‘Communio’.
2. Dat artikel is later herdrukt in het boek 1848- Erbe uns Auftrag, een boek dat een extreem-rechtse signatuur lijkt te hebben. de controverse lijkt zich toe te spitsen op de vraag of Ratzinger wist van deze herdruk. Het lijkt erop dat zijn secretaris er toestemming voor gegeven heeft: dat is op zich erg genoeg. Op de vraag of Ratzinger ervan wist, gaat het artikel in der Spiegel niet in.
3. Je kunt je afvragen wat het artikel überhaupt in deze bundel te zoeken heeft. Ratzinger schrijft niks over de revolutie van 1848, dus om de inhoud lijkt het niet gegaan te zijn.
4. Ratzinger begint zijn artikel met de constatering dat in onze samenleving vrijheid als het absoluut hoogste goed lijkt te zijn, terwijl ‘waarheid’ een term is die onze cultuur met enige scepsis bekijkt. R vindt dat zorgelijk, en vindt dat deze twee met elkaar verbonden moeten blijven. Hij zoekt de oorzaak van de scheiding in een bepaalde, radicale interpretatie van de Verlichting die hij op Rousseau terugvoert.
5. De anderen met wie hij in dit artikel in discussie gaat zijn vooral Marx, Nietzsche en Sartre. het valt mij überhaupt op, hoe weinig theologisch dit artikel is, in die zin dat er bijna geen theologen zijn met wie hij in discussie gaat (noch voor, noch tegen zijn positie), en in de zin dat ook God of Gods openbaring (in bijbel of traditie) amper een rol speelt in het artikel.
6. De voornaamste geleerde bij wie Ratzinger wil aansluiten is de joodse filosoof Hans Jonas. Wie nog steeds wil beweren dat Ratzinger een antisemiet zou zijn (een onverdedigbare positie), heeft hier iets uit te leggen.
7. Het citaat dat der Spiegel aanhaalt, staat in een context van kritiek op een absoluut vrijheidsideaal: Het dient als voorbeeld dat ook bij zoiets democratisch als verkiezingen onze vrijheid niet absoluut of probleemloos is. Nergens argumenteert Ratzinger tegen democratie op zich, of voor meer autocratische staatsvormen. Wie dat er wel in leest (zoals de uitgevers van het boek waarin het is herdrukt door deze publicatie lijken te willen impliceren), trekt het citaat uit zijn context.
8. Of Ratzinger er nu persoonlijk van geweten heeft of niet, als zijn secretaris inderdaad toestemming heeft gegeven om dit artikel te herdukken in dit boek, is dat een grote stommiteit. Wat mij betreft past het in het beeld dat steeds meer van kardinaal Ratzinger/paus Benedictus aan het ontstaan is: het beeld van een knap theoloog met solistische trekken, een man die vooral met binnenkerkelijke en theologische discussies bezig is, die zich voor een man op zijn positie te weinig rekenschap geeft van de manier waarop zijn teksten en ideeën vallen bij mensen die niet tot de kerkelijke en theologische incrowd behoren, en die daarom zeker in de communicatie met mensen van buiten de kerk inmiddels grote problemen heeft gekregen. Dit beeld is een paar weken geleden door de journalist Marco Politi scherp getekent in een goed artikel in the Tablet.
@Stijn#38
Ajb – lezersservice :)
Je lijkt me de problematiek juist weer te geven.
Echter, je stelt het punt Op de vraag of Ratzinger ervan wist, gaat het artikel in der Spiegel niet in. Dat lijkt aardig maar dat doet natuurlijk in dit soort zaken niet ter zake. Ratzinger wist ervan lijkt me: die secretaris handelt niet op eigen houtje. Als de secretaris van een minister of directeur oid. een antwoord geeft doet hij dat in naam van die minister. De vraag of die het echt heeft geweten wijst op politiek gekonkel om de problemen te ontduiken en beschadiging te vermijden.
Jou #39 is overbodig want inhoudelijk. En die doet er niet toe (zie jou #38). Maar om toch even te zeuren: je zegt De anderen met wie hij in dit artikel in discussie gaat zijn vooral Marx, Nietzsche en Sartre.
Met doden kun je niet discussiëren, hij wil ze gewoon ongelijk geven over het graf heen.
Jou #40 is ook wat overbodig maar geeft toch wat problemen.
Nergens argumenteert Ratzinger tegen democratie op zich, of voor meer autocratische staatsvormen.
Hij argumenteert tegen vrijheid en tegen waarheid. Althans hij beweert dat die begrippen in de samenleving zonder het katholieke een foute inhoud hebben. Dat is het impliciet bestrijden van democratie en wetenschap. Hij zegt het niet letterlijk maar de wereld zonder katholicisme is een wereld zonder waarheid en vrijheid. En dus: ja hij bestrijdt democratie. Op gronden die behoorlijk fout zijn.
Dank voor je referentie naar The Tablet. Mooi artikel. Er vallen me twee zaken op:
1) De paus wordt bekritiseerd op basis van een aantal beslissingen. Van binnenuit bekritiseerd. The Tablet doet het voorkomen dat dat nieuw is. Maar vóór het absolutisme van de onfeilbaarheid – werkelijk een van de meest problematische beslissingen van de RK kerk – was er veel minder centralisme in die kerk. Het is de canon van 1917 en de onfeilbaarheid van 1870 (Vaticaan I) dat de kerk op het ontsporende absolute (en daarmee de rechtse, fascistoïde bias zie mijn #15) hebben geplaatst. Strak tegen de de slinger van de tijd in. De kritiek van binnenuit is op zijn hoogst nieuw sinds 1870, niet nieuw in de kerk. Wellicht is dat een teken aan de wand voor het onfeilbare.
2) Er wordt tussen de regels door gelezen door de schrijver van het stuk in the Tablet: Reading between the lines of the bishops’ messages of solidarity to the Pope…. Het is opvallend dat jij, die altijd teksten zo letterlijk wilt lezen en altijd terug wil gaan naar de tekst, een artikel goed vindt van iemand die tussen de regels doorleest. Ik beschouw dat dan maar als een stap vooruit :)
@ HansR
Je hebt natuurlijk gelijk dat een secretaris op gezag werkt van degene van wie hij secretaris is. Of Ratzinger er persoonlijk van geweten heeft dat dit ertikel herdrukt werd in dat boek, doet er in die zin niet toe. Voor mensen die willen beweren dat Ratzinger een antisemiet is, doet het er wel toe, vind ik: Als hij hier persoonlijk niet van geweten heeft (en mij lijkt dat waarschijnlijk), kun je dit geval in die zaak dus niet gebruiken.
Hij argumenteert tegen vrijheid en tegen waarheid. Althans hij beweert dat die begrippen in de samenleving zonder het katholieke een foute inhoud hebben.
Nee dat doet hij nou juist nergens: Geef het citaat maar waar hij dat zou doen. Wat hij beweert is dat waarheid en vrijheid niet kunnen zonder de ‘religious traditions’, een (zeker voor de kardinaal die Ratzinger was) opmerkelijk brede en open formulering. Je kunt het met die visie eens zijn of niet, maar dat hij hem mag hebben en verdedigen lijkt me vanzelfsprekend.
En over het artikel in de Tablet:
1. Nergens in het artikel wordt beweerd dat kritiek op de paus nieuw is. Kritiek op de paus is er altijd geweest, voor en na het besluit over het dogma van de pauselijke onfeilbaarheid (dat nooit gegaan is over discussies in de kerk). The Tablet is zelf altijd een van de meest kritische stemmen, ook bij deze paus, en al vanaf dag een van zijn pontificaat. Wat Politi beweert is dat het voor het eerst is dat bisschoppen openlijk kritiek hebben op het beleid van Benedictus: Dat is bij deze paus nog niet eerder zo openlijk gebeurd. Ik denk dat Politi daarin gelijk heeft.
2. Dat je mij kent als iemand die altijd teksten zo letterlijk wilt lezen verbaast me een beetje. Ik heb hier al vaak pleidooien gehouden voor verschillende manieren om teksten te lezen, heb het woord ‘hermeneutiek’ hier zo vaak gebruikt dat Crachàt er gek van werd. Wel vind ik dat je precies moet lezen, juist ook als je tussen de regels door wil lezen: Want het is veel te makkelijk om een citaat uit zijn context te trekken en daar dan iemand op af te rekenen, of er bij voorbaat al vanuit te gaan dat iemand niet deugt en dan zijn woorden zo ver te verbuigen dat je hem onzin laat praten.
En nee, met doden kun je niet discussiëren. Met hun ideeën wel, en wetenschappers doen niet anders (over Einsteins ideeën wordt ook nog steeds nagedacht). Ik vind dat een van de leuke dingen van Ratzinger: Hij duikt er niet voor weg om zelfstandig na te denken over de ideeën van de grote denkers (want daar horen in ieder geval Marx en Nietzsche bij, wat mij betreft).
Ten overvloede: Opmerkingen over ‘onfeilbaarheid’ zijn hier natuurlijk niet aan de orde, al was het maar omdat dit artikel geschreven is door iemand die op het moment dat hij het schreef geen paus was.
Wie meer wil weten over dat dogma leze Onfeilbaarheid en hermeneutiek van Anton Houtepen. Het is al een wat ouder boek (1973), maar nog steeds onovertroffen in zijn interpretatie van waar het in 1870 nou eigenlijk om ging. Antiquarisch is het nog makkelijk te vinden.