Herstelbetalingen?

ACHTERGROND - Verdienen zwarte Amerikanen herstelbetalingen voor hun eeuwenlange uitbuiting en exploitatie? Deze vraag is nu weer even actueel.

Afgelopen week heeft dit artikel, ‘The Case for Reparations’ van Ta-Nehisi Coates in The Atlantic veel stof doen opwaaien in de Amerikaanse blogosphere. (Het verhaal is absoluut de moeite waard. Lees het dus helemaal.)

In dit artikel laat Coates overtuigend zien hoe de zwarte bevolking van de VS – ook nadat de slavernij werd afgeschaft – stelselmatig bleef worden uitgebuit. Het is daarom tijd, zo meent Coates, om het eindelijk eens over herstelbetalingen te hebben.

Clyde Ross

Coates hangt een groot deel van zijn verhaal op aan de levensgeschiedenis van Clyde Ross, een zwarte man die in 1923 in de staat Mississippi werd geboren. En hoewel zijn vader zijn eigen land bezat, duurde dat niet lang:

When Clyde Ross was still a child, Mississippi authorities claimed his father owed $3,000 in back taxes. The elder Ross could not read. He did not have a lawyer. He did not know anyone at the local courthouse. He could not expect the police to be impartial. Effectively, the Ross family had no way to contest the claim and no protection under the law. The authorities seized the land. They seized the buggy. They took the cows, hogs, and mules. And so for the upkeep of separate but equal, the entire Ross family was reduced to sharecropping.

Ook fatsoenlijke scholing kon Ross wel vergeten. De schoolbus was er namelijk alleen voor blanke kinderen:

Clyde Ross was a smart child. His teacher thought he should attend a more challenging school. There was very little support for educating black people in Mississippi. But Julius Rosenwald, a part owner of Sears, Roebuck, had begun an ambitious effort to build schools for black children throughout the South. Ross’s teacher believed he should attend the local Rosenwald school. It was too far for Ross to walk and get back in time to work in the fields. Local white children had a school bus. Clyde Ross did not, and thus lost the chance to better his education.

En alsof dat nog niet alles was:

Then, when Ross was 10 years old, a group of white men demanded his only childhood possession—the horse with the red coat. “You can’t have this horse. We want it,” one of the white men said. They gave Ross’s father $17.

Daarnaast bestond een meer systematische exploitatie: contracten en lonen werden regelmatig eenzijdig verlaagd. En wanneer daartegen werd geprotesteerd, stond de lokale knokploeg of zelfs lynch mob klaar om de eigenwijze zwarten een lesje te leren, waarbij de autoriteiten nadrukkelijk de andere kant opkeken.

Vertrekken uit de staat Mississippi was niet eenvoudig. Een andere zwarte man, de spinazieplukker Eddie Earvin, werd nog in 1963 gedwongen te werken onder bedreiging van een vuurwapen. Open en bloot vertrekken naar een andere, noordelijke staat was dus geen optie. ‘You didn’t talk about it or tell nobody. You had to sneak away,’ vertelt Earvin over zijn vlucht uit Mississippi.

In het noorden was echter ook niet alles zoals het zijn moest. Een huis kopen was voor zwarte families veel minder eenvoudig dan voor blanke gezinnen. Gewone hypotheken waren voor zwarte Amerikanen in de praktijk niet beschikbaar. De enige optie was om een huis te kopen ‘on contract’, wat wil zeggen dat het huis volledig eigendom van de verkoper bleef totdat de laatste betalingstermijn was voldaan. Een enkele gemiste betaling betekende dat de koper zowel het huis als alle eerdere betalingen kwijt was.

Hoewel Clyde Ross, inmiddels 91 jaar oud, erin slaagde alle betalingen te voldoen, gold dat voor veel andere kopers niet. ‘A lot of people fell by the way,’ aldus een andere zwarte bewoner van Ross’ inmiddels zwaar gesegregeerde wijk.

‘Weatlh gap’

Het resultaat van deze decennialange diefstal van arbeid, loon, aanbetalingen en kansen heeft een ‘wealth gap’ gecreërd tussen blanke en zwarte Amerikanen, schrijft Coates. En deze kloof heeft ook nu nog flinke gevolgen:

Black families, regardless of income, are significantly less wealthy than white families. The Pew Research Center estimates that white households are worth roughly 20 times as much as black households, and that whereas only 15 percent of whites have zero or negative wealth, more than a third of blacks do. Effectively, the black family in America is working without a safety net. When financial calamity strikes—a medical emergency, divorce, job loss—the fall is precipitous.

En juist vanwege die hedendaagse, doorwerkende gevolgen is het tijd om een serieuze discussie te voeren over herstelbetalingen, aldus Coates:

Having been enslaved for 250 years, black people were not left to their own devices. They were terrorized. In the Deep South, a second slavery ruled. In the North, legislatures, mayors, civic associations, banks, and citizens all colluded to pin black people into ghettos, where they were overcrowded, overcharged, and undereducated. Businesses discriminated against them, awarding them the worst jobs and the worst wages. Police brutalized them in the streets. And the notion that black lives, black bodies, and black wealth were rightful targets remained deeply rooted in the broader society. Now we have half-stepped away from our long centuries of despoilment, promising, “Never again.” But still we are haunted. It is as though we have run up a credit-card bill and, having pledged to charge no more, remain befuddled that the balance does not disappear. The effects of that balance, interest accruing daily, are all around us.

Herstelbetalingen

Hoewel Coates een situatie beschrijft waarin onrechtvaardigheid uit het recente verleden hedendaagse ongelijkheid in stand houdt en versterkt – en het dus redelijk lijkt om hier iets aan te doen – weet hij eigenlijk zelf ook niet hoe dit in de praktijk moet.

Want wie betaalt en wie ontvangt? Alle blanken onafhankelijk van inkomen en vermogen? Alle zwarte Amerikanen onafhankelijk van inkomen en vermogen? En hoe zit het met andere bevolkingsgroepen, bijvoorbeeld Latino’s? En zouden Native Americans niet nóg meer schadevergoeding moeten ontvangen?

Coates komt qua praktische oplossingen dan ook niet verder dan het voeren van een discussie over de manier waarop herstelbetalingen vorm zouden kunnen krijgen. Daarnaast vraagt hij om een publieke erkenning, niet alleen van het leed dat slavernij heeft gebracht, maar ook van de daaropvolgende anderhalve eeuw van uitsluiting en exploitatie:

What I’m talking about is more than recompense for past injustices — more than a handout, a payoff, hush money, or a reluctant bribe. What I’m talking about is a national reckoning that would lead to spiritual renewal. Reparations would mean the end of scarfing hot dogs on the Fourth of July while denying the facts of our heritage. Reparations would mean the end of yelling “patriotism” while waving a Confederate flag. Reparations would mean a revolution of the American consciousness, a reconciling of our self-image as the great democratizer with the facts of our history.

Heel erg concreet wordt het dus allemaal niet.

Gelijke kansen

Niettemin, wat het betoog van Coates – en vooral ook de levensgeschiedenis van Clyde Ross – in extreme vorm laat zien, is dat lang niet iedereen, zoals bij het aloude bordspel Levensweg, op vakje één begint.

Geluk, ongeluk en onrechtvaardigheid uit het verleden werken in meer of mindere mate door in het heden. De liberale kreet ‘gelijke kansen, maar geen gelijke uitkomsten’ klinkt dan ook tamelijk hol, zodra je beseft dat iemand met een voorsprong uiteraard veel gemakkelijker iets van zijn mogelijkheden weet te maken dan iemand met een achterstand.

En uiteraard is dat ook wat we in het dagelijks leven zien. Langdurige werkloosheid wordt vaak van generatie op generatie doorgegeven. Opleidings- en inkomensniveau van ouderen en kinderen hangen – ook in Nederland – vaak samen:

Als je voor een dubbeltje geboren bent, word je nooit een kwartje. Die uitspraak is waar, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Kinderen van laagopgeleide ouders zijn vaak zelf ook laagopgeleid. En of een kind later een goed inkomen zal krijgen, wordt in belangrijke mate bepaald door de financiële situatie van de ouders.

Zou dat allemaal genetisch bepaald zijn?

Onrechtvaardigheid of botte pech uit het verleden is moeilijk te herstellen. En misschien is dat ook wel te veel gevraagd. Maar laten we dan in ieder geval niet moeilijk doen over een solide sociaal vangnet. En dat leenstelsel voor studenten is zo bezien misschien ook niet zo’n goed idee…