Gerben Jan Gerbrandy: Zet in op een duurzame economie

Sargasso plaatst de serie Tien over Groen van Duurzaamnieuws.nl door op haar site.

Europa kán een aanjager zijn van duurzame ontwikkeling. Daar is Europarlementariër Gerben Jan Gerbrandy (D66) zeker van. Maar dan moet Brussel wel stoppen haar eigen beleid tegen te werken.

1.Waar gaat duurzaamheid volgens u over?
Duurzaamheid gaat over de toekomst. We kunnen het ons niet veroorloven niet te verduurzamen, want daarmee brengen we onze toekomst in gevaar. Het gaat dus over een welvarende toekomst voor onszelf en voor onze kinderen en kleinkinderen. Ik ben ervan overtuigd dat we alleen naar een duurzame samenleving gaan als we onze economie weten te verduurzamen.

2.Waarom is duurzaamheid zo belangrijk?
Er is altijd al een morele verplichting om te verduurzamen: om schoner te produceren en om de natuur niet aan te tasten. Maar duurzaamheid is nu extra belangrijk aan het worden. Vooral omdat we zo langzaamaan de grenzen beginnen te bereiken van onze huidige manier van leven. Dat zie je bijvoorbeeld terugkomen door de schaarste van grondstoffen. Ik bedoel dan fossiele brandstoffen, maar bijvoorbeeld ook hout, schone lucht en schoon water. Hier hebben we gewoon niet genoeg van.

3.Vindt u dat duurzaamheid in Nederland een goed imago heeft?
Op dit moment absoluut niet. Ik denk dat de polarisatie die je ook op andere terreinen ziet in Nederland ook bij duurzaamheid terugkomt. Het huidige rechtse kabinet heeft hemaal niets met duurzaamheid, en dan vooral niet met de morele kant ervan. Dat vinden ze onzin. Maar daarmee zien ze ook de economische kant van duurzaamheid volstrekt over het hoofd.

Neem de nieuwe plannen van Verhagen voor duurzame energie. Die zijn zó kortzichtig. Hij zegt: we willen alleen de goedkoopste vormen stimuleren. Terwijl we allemaal weten dat het juist lonend kan zijn op de lange termijn om nu te investeren in de duurdere varianten – zodat die goedkoper worden en zodat je daar straks ook op technologisch vlak een stuk verder mee bent.

4.Wat kan Europa voor duurzaamheid doen?
Europa doet heel erg veel aan duurzaamheid. Wat betreft duurzame energie zijn Europese doelen gesteld waar Nederland zich ook aan verplicht heeft. Ook op het gebied van natuurwetgeving heeft Europa een ontzettend belangrijke rol. Dat zie je aan het huidige kabinet dat zegt: ‘wij gaan zelf geen milieubeleid voeren, maar we gaan Europa volgen.’

Maar Europa doet ook een heleboel dingen die niet duurzaam zijn. Bijvoorbeeld aan de ene kant hoge doelstellingen voor het klimaat stellen, en aan de andere kant eindeloos veel subsidies uitgeven aan kolenmijnen. Ik ben nu druk bezig te onderzoeken hoe we die incoherentie in het Europese beleid kunnen wegnemen.

5.Hoe geeft u duurzaamheid zelf een plek in uw werk?
Het zit in kleine dingen. Ik heb bijvoorbeeld meteen toen ik begon als Europarlementariër een e-reader gekocht om zo min mogelijk papier te verbruiken. Want de hoeveelheden papier die hier langskomen zijn gigantisch.

En ik probeer bijvoorbeeld te regelen dat het Europese parlement naast een chauffeursdienst voor parlementariërs ook fietsen beschikbaar stelt. Heel Nederlands natuurlijk, maar je ziet dat Noord-West Europese parlementariërs er wel voor te porren zijn. Een Italiaanse Europarlementariër zul je niet snel op de fiets aantreffen.

6. Hoe probeert u de omslag naar schone en betaalbare energie op Europees niveau te versnellen, behalve door te fietsen?
Ik hou me bezig met de wetgeving op energiegebied, zoals verplichte afspraken voor energy efficiency. Want we kunnen ongeveer 30% van ons energieverbruik omlaag krijgen door efficiënter met energie om te gaan. Dat zijn de relatief makkelijke doelen.

Daarnaast zijn we bezig om een energienetwerk in Europa te creëren, waardoor we in de toekomst veel makkelijker en goedkoper energie kunnen transporteren.

7. Heeft Brussel de middelen om een duurzame doorbraak op het gebied van energie te forceren?
Daar wordt nu over nagedacht. Onlangs heeft de Europese Commissie uitgerekend dat we 1 biljoen euro nodig hebben – een astronomisch bedrag – om in 2050 tot een echte duurzame energievoorziening te komen. Maar dat is natuurlijk niet allemaal publiek geld. Het zal voor een groot gedeelte ook door het bedrijfsleven moeten worden opgehoest. De Commissie is dus druk bezig te kijken waar en hoe dat geld allemaal verzameld kan worden. Dat vraagt een gecoördineerde Europese aanpak.

Duurzaamheid is daarbij overigens niet de enige overweging. Wat misschien nog wel een grotere push geeft is de energieafhankelijkheid die we nu hebben.

8. Welke recente groene overwinning op Europees niveau vervult u met trots?
Eentje waar ik zelf veel aan gedaan heb is een Europese wet die komend jaar ingaat en die verbiedt het om illegaal gekapt hout in Europa in te voeren. Je wordt nu strafrechterlijk vervolgd als je illegaal hout in Europa aan het verhandelen bent.

9. Waar zou duurzaamheid de komende jaren het meest mee geholpen zijn?
Als economen inzien hoe belangrijk het is dat we verduurzamen. Ik hoop dat – naast bedrijven – ook leidende economen in gaan zien dat dit niet alleen maar een moreel verhaaltje is van geitenwollensokken, maar dat het ook een hard economisch verhaal is.

De productie van goederen brengt uiteindelijk de meeste schade toe aan het milieu. Dus hoe sneller we productieprocessen vergroenen, hoe beter. Ik denk dat we zo veel meer bereiken dan dat we iedereen vragen een extra trui aan te trekken.

10. Wat wordt uw volgende groene actie?
Ik zet me nu stevig in om subsidies af te schaffen die een negatief effect hebben op het milieu. Dat gaat om miljarden. Bijvoorbeeld de subsidie voor mijnbouw in Spanje, Duitsland en Polen. Europa heeft net weer besloten om die subsidies te verlengen. Wat natuurlijk krankzinnig is, als we op hetzelfde moment proberen om het aandeel van kolen in onze energievoorziening te verkleinen. Als je het winnen van kolen dan goedkoper gaat maken door dat te subsidiëren, ben je je eigen beleid aan het tegenwerken. Dat is natuurlijk het laatste dat we moeten doen.

Duurzaamheid: een modewoord of blijvende term? In deze nieuwe tweewekelijkse serie vraagt Duurzaamnieuws.nl aan bekende Nederlanders hoe zij over duurzaamheid denken. Hoe hebben zij thuis en op het werk met duurzaamheid te maken en hoe gaan zij hiermee om?

Door Jelmer Mommers

Foto © Anne Marieke Hana, bewerkt voor Tien over Groen