Vlak na het Achtuurjournaal van 31 augustus 1997 zag ik Wim T. Schippers en Hugo Brandt Corstius zich in Zomergasten (hashtag #zg97) verbazen over alle aandacht die het overlijden van Lady Di zojuist had gekregen. Ik begreep er ook niks van. Ik wist wel dat Lady Di een populair persoon was (zelfs een stel semi-intellectuele vrienden van mijn ouders had ik eens vol bewondering horen praten over de manier waarop ze een interview over haar scheiding had gegeven), maar het was me een raadsel waarom. Ze werd geroemd om haar authenticiteit en warmte, maar ik had altijd alleen maar effectbejag gezien. Het nieuws over haar dood nam ik met enig schouderophalen tot mij.
Na een paar minuutjes vol ongeloof over zoveel oppervlakkigheid, besloot Wim T. Schippers dat het tijd was om naar het eerste fragment van Hugo Brandt Corstius’ ideale tv-avond te gaan. En zo kwam het dat ik, samen met Hugo Brandt Corstius en Wim T. Schippers, naar stilstaande beelden van een schilderij van Piet Mondriaan zat te kijken. Als ik het mij goed herinner, want helemaal zeker ben ik er niet meer van. Ik weet wel zeker waar de rest van Nederland naar zat te kijken.
De rest van Nederland zat naar RTL te kijken, waar ze al de hele dag onophoudelijk over de gebeurtenissen en Londen en Parijs uitzonden. Althans, dat leerde ik later: de dood van Lady Di was het moment dat RTL groot werd. Waar de NOS enkel in de journaals berichtte over de gebeurtenissen (en zich beperkte tot de feiten), daar bracht RTL de hele dag nieuwe berichtgeving. En de mensen smulden ervan. In de documentaireserie ‘Lady Di & Dionne’ zegt Pia Dijkstra tegen Dionne Stax dat het Achtuurjournaal een adequaat beeld had geschetst van de gebeurtenissen. En dat had het ongetwijfeld gedaan, maar de slag om de kijker hadden ze die dag verloren. Bij RTL hadden ze wél begrepen wat er gebeurd was.
Zo werd de dood van Lady Di niet alleen de blauwdruk voor collectieve rouw (met de bloemen in cellofaan, de teddybeertjes en de handgeschreven briefjes), maar ook voor doorlopende nieuwsuitzendingen bij grote gebeurtenissen. Sinds de dood van Lady Di moeten we nu bij een of andere grote nieuwgebeurtenis om het kwartier naar Ron Fresen kijken die bij een of ander hek staat om ons te vertellen dat het nog steeds geen storm loopt. Een tijdje geleden, bij het overlijden van Margeret Thatcher, zag ik Twan Huys zich in De Wereld Draait Door verbazen over de trage totstandkoming van de berichtenstroom van de BBC. Na een paar korte mededelingen over haar overlijden duurde het verdomme nog uren voordat ze bij de BBC echt werk gingen maken van deze unieke kans om de hele dag non-nieuws te kunnen maken. Het leek verdomme wel alsof ze bij de BBC niet wisten hoe je dat doet!
De dood van Lady Di was het moment dat ze zich bij de NOS realiseerden de voeling met het volk kwijt te zijn geraakt. Met als gevolg meer human interest, vrolijke uitsmijters (inclusief cliffhangers: ‘Straks een vreemde vogel op het dak van een gemeentehuis, maar nu eerst de hongersnood in Dafur’) en een overdadige aandacht voor de stem van het volk. Die stem is altijd verbazingwekkend eenduidig en eensgezind. Je ziet het ook in de documentaire ‘Diana: zeven dagen die de wereld schokten’: hoe het collectieve verdriet zich eerst vermengt met collectieve woede jegens de pers die zich vervolgens uitbreidt naar de collectieve woede jegens een gevoelloos en kil koningshuis. Mensen nemen elkaars woorden over en versterken elkaars emoties. Iedereen moet op z’n eigen manier precies hetzelfde als iedereen doen.
Dankzij Youtube, kun je het fragment met Wim T. Schippers en Hugo Brandt Corstius gewoon terugzien. Ik bleek het toch een beetje verkeerd te hebben onthouden. Wim T. Schippers begreep inderdaad niet waarom er zoveel aandacht was voor een ongeluk: “Hoeveel mensen zijn er vandaag wel niet verongelukt?”, vraagt hij zich af. Hugo Brandt Corstius begreep het wel: “Daar gaat het niet om”, zegt hij. Maar waar gaat het dan wel om? “Leuke televisie. Daar heeft ze altijd voor gezorgd. En daar zorgt ze nu weer voor.” Hij hekelt vervolgens het gespeculeer van Diana’s broer en lost en passant het mysterie op: de chauffeur was dronken.
Reacties (4)
Dan ben ik blij dat ik blijkbaar niet tot ‘het volk’ behoor. Bovengenoemde voorbeelden zijn precies de redenen waarom ik al jaren niet meer naar het NOS-journaal kijk: nieuws zo infantiel gebracht dat het enkel nog voor de simpelsten van geest te verdragen is.
Met veel verbazing vernam ik van mijn -toen- toekomstige schoonmoeder dat zij de hele live-uitzending van de begrafenis van Lady Di, die vele uren duurde, op videoband had opgenomen, waarschijnlijk met het doel om deze begrafenis nog eens enkele malen opnieuw te bekijken.
“Tu me fatigues à la fin avec Lady Di… Lady Di, Lady Di!!!… Renoir!!!”
@0/@1: die infantilisering begon al eerder, toen pauline broekema bij iedere ramp begon te vragen ‘of er al een crisiscentrum was’. Met de bijna verontwaardigde reactie als dat -nog- niet het geval was. Want dat was blijkbaar het kenmerk van een Echte Ramp, dat er een crisiscentrum was waar mensen achter telefoons druk zaten te doen, om de illusie in stand te houden dat alles onder controle was. Nou ja, buiten die ramp dan. Maar dat was Gods Wil natuurlijk.
De massa projecteert graag hun hoop en vrees, angst en walging op publieke figuren.
Vandaar de haatcampagnes tegen Sylvana, de polarisatie die figuren als Trump en Wilders (en Baudet) oproepen; en de hysterie rond Pim Fortuyn, toen deze overleed.
Je mag daar ook Kennedy voor invullen, of John Lennon.