Gedachten bij de dood van Osama

Een bijdrage van Chris Hedges. Hedges hield deze toespraak tijdens een fundraiser voor TruthDig

Ik heb een jaar van mijn leven besteed aan het schrijven over al-Qaida voor de New York Times. Het is het werk waarvoor ik en andere onderzoeksjournalisten, de Pulitzer Prijs hebben gewonnen. Ik heb daarna zeven jaar van mijn leven in het Midden Oosten doorgebracht. Ik was het redactiehoofd Midden Oosten voor de New York Times. Ik spreek Arabisch. En toen iemand naar me toekwam en me het nieuws vertelde, draaide mijn maag om.

Ik ben op geen enkele manier naïef over wat al-Qaida is. Het is een organisatie die me doet rillen. Ik ben er nauw mee vertrouwd. Maar ik ben ook nauw vertrouwd met de collectieve vernedering die we de moslimwereld hebben aangedaan. De uitbreiding van militaire bezetting die plaatsvond, met name in de Arabische wereld, na 9/11 — en Amerikaanse imperiale bases stippelen met hun aanwezigheid niet alleen Irak en Afghanistan maar ook Koeweit, Saoedi-Arabië, Doha — doet méér om haat en terreurdaden op te wekken dan alles wat Osama bin Laden ooit georchestreerd heeft.

Dan de moord op bin Laden, die absoluut geen operationele rol in al-Qaida heeft. Zoveel is duidelijk, het is een soort van spirituele mentor, een soort van gids; hij functioneert in veel manieren waarop Hitler functioneerde voor de nazipartij. We waren juist aan de praat met Warren over Kershaws uitstekende biografie over Hitler, die ik een paar maanden geleden las, waarin [Hitler de mensen] een bepaald politiek ideaal voorhoudt en er naar streeft. Dat was de rol van Bin Laden. Maar alle daadwerkelijke terroristische daden, die hij aan zichzelf mag hebben toegeschreven, heeft hij op geen enkele manier gepland.

Ik denk dat een van de interessantste aspecten van de hele opkomst van al-Qaida is dat toen Saddam Hussein — Ik deed verslag van de eerste Golfoorlog; ik ging Koeweit in met het 1^ste bataljon, 1^ste mariniers; ik was in Basra tijdens de sji’itische opstand totdat ik werd aangehouden en gevangengenomen door de Iraakse Republikeinse Garde. Ik zeg graag dat ik embedded ben geweest bij de Iraakse Republikeinse Garde. Na die aanvankelijke aanval en bezetting van Koeweit, verzocht Bin Laden de Saoedische overheid of hij terug mocht komen en de verdediging van zijn land mocht helpen organiseren. En hij werd afgewezen. In plaats daarvan kwamen er Amerikaanse troepen binnen en nestelden zich op moslimse grond.

Toen ik in New York was op 9/11, zoals sommigen van jullie, liep ik op Times Square toen het tweede vliegtuig insloeg. Ik wandelde de New York Times binnen, propte notitieblokken in mijn zak, liep Westside Highway af en vier uur later was ik op Ground Zero. Ik was daar toen Gebouw 7 instortte. En ik keek terwijl een heel land een diepe teug nam van dat duistere elixer van Amerikaanse nationalisme. De andere kant van nationalisme is altijd racisme, het gaat over zelfverheerlijking en de vernedering van de ander.

En het gaat over vergeten dat terrorisme een tactiek is. Je kunt geen oorlogvoeren tegen terreur, het is een uitzonderlijke gebeurtenis. Terrorisme is altijd bij ons geweest sinds Sallustius erover schreef in ‘De oorlog tegen Jugurtha’. De enige manier om terroristische groeperingen succesvol te bestrijden is door die groepen te isoleren binnen hun eigen maatschappijen. Ik had in die dagen die volgden op 9/11 de opdracht gekregen naar Jersey City te gaan en de plaatsen waar de kapers hadden geleefd om een reconstructie te maken van hun levens. Spoedig daarop werd ik overgeplaatst naar Parijs, waar ik bericht zou doen van al-Qaida’s operaties in Europa en het Midden-Oosten.

En zo bevond ik me in het Midden-Oosten in de dagen na 9/11. We hadden het medeleven van niet alleen het overgrote deel van de wereld, maar van de moslimwereld, waar men met afgrijzen keek naar wat er gedaan was in naam van hun geloof. En er waren voorname religieuze leiders als sjeik Tantawi, het hoofd van al-Azhar — die recent overleden is — die niet alleen de aanslagen van 9/11 afwees als een misdaad tegen de menselijkheid, wat ze ook waren, maar ook Osama bin Laden verwierp als een charlatan; iemand die geen enkel recht had om fatwa’s of godsdienstige edicten uit te vaardigen, die geen godsdienstige legitimiteit had, geen theologische training. De tragedie was dat als we de moed hadden gehad om kwetsbaar te zijn, als we op dat medeleven hadden gebouwd, we vandaag dan veel veiliger en geborgen zouden zijn dan we nu zijn.

We reageerden echter precies zoals deze terreurorganisaties wilden dat we zouden reageren. Ze verlangden dat wij de taal van het geweld zouden spreken. Wat waren de explosies die het World Trade Center raakten, enorme explosies en doden boven de horizon van de stad? Het kwam recht uit Hollywood! Toen Robert McNamara in 1965 de massale campagne van bombardementen op Noord-Vietnam begon, deed hij dat omdat hij “een boodschap wilde sturen” aan de Noord-Vietnamezen; een boodschap die honderdduizenden burgers dood achterliet.

Deze groepen hebben geleerd om de taal te spreken waarin wij hen hebben onderwezen. En ons antwoord was om op dezelfde manier terug te spreken. De taal van geweld, de taal van bezetting — de bezetting van het Midden-Oosten, de oorlogen in Irak en Afghanistan — is het beste instrument voor recrutering geweest die al-Qaida is aangereikt. Als het juist is dat Osama bin Laden dood is, dan zal het geweld slechts omhoogspiralen met daden van suïcidale wraak. En ik verwacht in alle waarschijnlijkheid op Amerikaanse bodem. De tragedie van het Midden-Oosten is dat we bewezen niet in staat te zijn in enige ander taal te communiceren dan de brute en gewelddadige kracht van imperium.

En zoals Thucydides reeds begreep is imperium een ziekte. Zoals Thucydides schreef, legde het Atheense rijk de tirannie die ze andere oplegde, uiteindelijk ook zichzelf op. De ziekte van imperium zou volgens Thucydides uiteindelijk ook de Atheense democratie doden. En de ziekte van imperium, de ziekte van nationalisme vinden uiteraard hun spiegel in het anarchische geweld van deze groeperingen, maar een die ons bindt in een soort van beangstigende doodsspiraal. Dus hoewel ik al-Qaida zeker vrees — ik ken haar bedoelingen; ik weet hoe het werkt; ik ben maanden van mijn leven bezig geweest om elke stap die Mohammed Atta zette te reconstrueren. Hoewel ik op geen enkele wijze hun gevaar minimaliseer, wanhoop ik. Ik wanhoop dat wij als land, zoals Nietzsche begreep, in veel manieren het monster zijn geworden dat wij trachten te bestrijden.

Dank u.

Chris Hedges is een gelauwerd journalist, die vijftien jaar als buitenlandcorrespondent werkte voor de New York Times. Sinds 2003 is hij senior fellow bij The Nation Institute, en dit academisch jaar doceert hij Amerikanistiek aan de universiteit van Toronto. Hedges heeft tal van boeken op zijn naam staan over Amerikaanse buitenlandpolitiek, oorlog en Amerikaanse cultuur.