Geachte burgemeester Van der Laan: open brief over de ontruiming van Schijnheilig

In het kader van ‘Kunst op Zondag’ publiceert Sargasso een open brief aangaande de aanstaande ontruiming van het culturele centrum Schijnheilig in Amsterdam.

Onderstaande open brief schreef ik ten behoeve van het gekraakte culturele centrum Schijnheilig. De Amsterdamse driehoek wil dit centrum aanstaande dinsdag ontruimen in verband met het uitvoeren van het kraakverbod. Reden tot zorg, zoals de brief uitlegt; Schijnheilig is namelijk een fantastisch initiatief en een zegen voor de stad.

Amsterdams beleid is om het ontruimen te beginnen met panden die overlast veroorzaken of die in gebruik waren op het moment dat ze gekraakt werden. Ik schreef de brief op een moment dat de overweging om Schijnheilig te ontruimen nog niet bekend was.

Geachte burgemeester,

Zojuist heb ik kennis genomen van uw besluit het gekraakte culturele centrum Schijnheilig aanstaande dinsdag te ontruimen. Dit besluit verbaast en verontrust mij in hoge mate. Vanuit mijn gezichtspunt van professioneel scheppend en uitvoerend kunstenaar (componist, pianist, auteur) wil ik dit graag toelichten.

Verbazend is dat Schijnheilig kennelijk tot de prioriteitspanden behoort, en dus door u beschouwd wordt als een pand dat overlast veroorzaakt. Deze inschatting is volstrekt in strijd met mijn eigen ervaringen in het pand en met de groep mensen die het de afgelopen maanden gerund hebben. Ik heb zelden zo’n positieve sfeer meegemaakt in een cultuurinstituut als bij Schijnheilig. Nooit was er sprake van het minste spoor van agressie tijdens de vele bezoeken die ik het pand heb mogen brengen, en altijd trof me de zorgvuldigheid waarmee elke mogelijke overlast die bezoekers aan het pand zouden kunnen veroorzaken werd tegengegaan. Schijnheilig veroorzaakt niet meer overlast dan welke andere culturele instelling dan ook (inclusief het Concertgebouw, enzovoort) en zeker veel minder dan het gemiddelde café.

Verontrustend zijn de implicaties van de ontruiming voor het culturele leven in Amsterdam. Vrijplaatsen als Schijnheilig zijn onontbeerlijk als een stad een artistiek leven wil hebben dat niet compleet wordt doodgereguleerd door de procedures en criteria van kunstfondsen, dan wel door de procedures en eisen van de cultuurindustrie. Bij Schijnheilig is het mogelijk om evenementen te organiseren zonder dat daar eerst maandenlange verantwoordingstrajecten aan vooraf gaan. Als componist heb ik er risicovol werk kunnen presenteren voor een zeer geïnteresseerd en veelzijdig publiek, dat afwijkt van het gebruikelijke specialistische publiek voor hedendaagse concertmuziek. Dit biedt fantastische perspectieven voor het ontwikkelen van vernieuwend werk én van nieuw publiek. Ik heb dan ook plannen voor verdere concerten en experimentele workshops die specifiek toegesneden zijn op de mogelijkheden van Schijnheilig en nergens anders zo goed tot hun recht zouden komen.

Graag benadruk ik dan ook de uniciteit van Schijnheilig als podium. Andere, meer gespecialiseerde en professionele podia in Amsterdam missen eenvoudigweg de flexibiliteit die nodig is om projecten van een bepaalde soort tot bloei te brengen: projecten die tegelijk organisatorisch laagdrempelig, inhoudelijk onvoorspelbaar en kwalitatief hoogwaardig zijn. En in de “broedplaatsen”, de van overheidswege georganiseerde vrijplaatsen die geacht worden het soort cultuur dat door de kraakscene is mogelijk gemaakt voort te zetten, zie ik nauwelijks iets gebeuren met vergelijkbare uitstraling. In de vele jaren dat ik concerten en evenementen heb georganiseerd ben ik nog nooit met een zo enthousiast en enthousiasmerend instituut mogen werken als Schijnheilig.

Dat dit volkomen vrije podium dreigt te verdwijnen juist op het moment dat de kunstensector een uiterst barre tijd tegemoet kan zien is niet minder dan een catastrofe. Precies als de overheid zich terugtrekt en het voortbestaan van de vrije kunsten niet langer wil garanderen zijn vrijplaatsen noodzakelijk voor het overleven van de artistieke impuls. Met de ontruiming van Schijnheilig zendt u als stedelijk bestuur dan ook pertinent de verkeerde boodschap, namelijk: “Amsterdam wil geen vrijplaatsen”.

Welnu, dat is geen stad waar ik wil wonen. Voorzover ik Amsterdam begrijp als de meest vrije, creatieve stad van ons taalgebied en omstreken beschouw ik uw ontruimingsplan als fundamenteel anti-Amsterdams.

Onze stad heeft, nu meer dan ooit, initiatieven als Schijnheilig nodig. De ontruiming mag niet plaatsvinden. Ik reken op uw wijsheid.

Hoogachtend,

Samuel Vriezen

Inmiddels is op een commissiezitting van de gemeenteraad gebleken dat Van der Laan Schijnheilig wil ontruimen omdat er “lokaalvredebreuk” zou zijn geconstateerd. Van der Laan deed daarbij de suggestie dat deze constatering juridische waarde heeft, maar dat is incorrect – de “geconstateerde” lokaalvredebreuk betreft een onbewijsbare slag in de lucht van Justitie. Het is dan ook simpelweg niet waar, reden waarom Justitie dit voorjaar deze aanklacht ook heeft moeten laten vallen. Nu opeens verschijnt deze lokaalvredebreuk-leugen dus als stok om de hond mee te slaan.

Dat is nou het soort manoeuvres waardoor althans van deze burger het vertrouwen in de politiek niet toeneemt.

Teken hier de petitie tegen ontruiming.