In GC’s Zondag Matinee elke week speciaal voor uw kijkgenot een fascinerende documentaire, een spraakmakend TV-programma of een bijzonder (leuk) cabaretfragment.
?Nineteen Eighty-Four? is de film naar het gelijknamige boek van George Orwell. De plot in het kort: in 1984 is de wereld in oorlog en verdeeld in een drietal staten. Winston Smith leeft in London, de hoofdstad van Oceania. Smith werkt bij het ‘Ministry of Truth’ voor de partij die Oceania beheerst. Zijn baan? Het veranderen van historisch nieuws, zodat dit consistent is met de visie van de partij.
Dit ?Ministry of Truth? beheert de maatschappij door middel van een immens netwerk van televisieschermen en -uitzendingen. Zowel thuis, in de kroeg als op straat, is er geen ontkomen aan. De optie om je tv uit te zetten is inmiddels verdwenen. Combineer dit met de mogelijkheid om elk woord en elke actie via diezelfde tv te volgen en de ?Big Brother? maatschappij is daar. Hierdoor weet de partij zich dan ook gesteund door vele volgers. Wat ook wel moet. Big Brother loert immers altijd en overal, met zijn spionnen en camera?s. En het oneens zijn met de partij is een misdaad.
Voorheen overtuigd van de waarheid, ontdekt Winston tijdens zijn werk dat de partij liegt en manipuleert. Hij begint dan ook een zoektocht ?naar de waarheid?. Tijdens deze zoektocht wordt hij opgemerkt door de mooie Julia. Samen met haar voelt hij zich gesterkt en begint een persoonlijke oorlog tegen Big Brother. Wetende dat liefde verboden is…
?1984? drukt je met de neus op de gruwelijkheden van een totalitaire staat. Mensen hebben geen vrijheid en er is een totale afwezigheid van privacy. Gordijnen zijn al tijden uit de mode en het is normaal dat er helikopters voor je raam blijven hangen. Verscheidenheid in kleding is alleen voor de hogere partijleden weggelegd. Net zoals zaken als echte suiker (dus geen saccharine), wit brood, jam, melk, koffie, etc. Het is dan ook geen vrolijke film.
If you want a vision of the future, Winston, imagine a boot stamping on a human face. Forever.
Wél een indrukwekkende film. Ook al zaten er momenten in die even de aandacht deden verslappen, weten vooral Richard Burton en John Hurt de film levendig te houden. De uitwerking van de totalitaire staat weet te overtuigen. Daarom is het een film die ik zou bekijken in de schemering van de avonduren. Onder het genot van een glas wijn, even een herinnering aan hoe het ook zou kunnen zijn.
The war is not meant to be won. It is meant to be continuous. The essential act of modern warfare is the destruction of the produce of human labor. And a hierarchical society is only possible on the basis of poverty and ignorance. In principle, the war effort is always planned to keep society on the brink of starvation. The war is waged by the ruling group against its own subjects. And its object is not victory over Eurasia or Eastasia, but to keep the very structure of the own society intact. Julia? Are you awake? There is truth and there is untruth. To be in a minority of one doesn’t make you mad.
Lezersservice: De film is (ook) hier te bekijken.
Extra lezersservice: Boekbespreking 1984 door Kathalijne Buitenweg.
Dubbel extra lezersservice: The Daily Show: So you’re living in a police state
Reacties (12)
En dan is dit ook een aardige.
1984 in de praktijk. Alleen gaat het niet over constante surveillance, maar over het zelf schrijven van de geschiedenis om mensen bang te houden…
Ik zie hier toch een aardige overlap met de politiek die de republicans bedrijven in “there is no urgency”.
Dit boek is fictie. En overduidelijk hebben velen hier dit op hun lijst gehad (verplichte kost voor linkse opvoeding en lidmaatschap voor GC-red). We moeten 50 jaar in het verleden kijken voor vergelijkbare en feitelijke (extreme) toepassingen. Het is een fictieve invulling van waar een bepaalde handelswijze toe kan escaleren. Het dient als waarschuwing maar is geen feit. Feiten zijn bijv. dat met keukenmessen mensen worden vermoord (recente historie) We verbieden het niet. Feit is dat auto’s meer doden maken. We verbieden het niet. Waarom…?
Omdat het meerwaarde heeft op andere vlakken.
Oftewel een redelijke afweging van kosten baten. De Republicans (enerzijds) doen dat niet en dit artikel (anderzijds) laat de kans liggen om de moraal van 1984 in redelijkheid te bedden en daarmee het goede voorbeeld te geven.
Wil je de Rep. tot de orde roepen t.a.v. hun redenatie wijze. Begin bij jezelf…
Demagogie vanuit elke hoek is geen meerwaarde voor onze toekomst.
@2
Goed, kan je me eens vertellen waar de baten zitten?
@Caoran: Óf dat is hetgeen jij hierboven wil lezen.
Dit boek is fictie. -> Klopt, maar beschrijf ik hierboven ergens het tegendeel?
En overduidelijk hebben velen hier dit op hun lijst gehad -> Ik kan niet voor mijn mede-redacteuren oordelen, maar het boek ligt al wel hier, maar is nog niet door mij gelezen. Ook niet ‘voor mijn lijst’ dus. Beetje flauw de moi, maar je geschetste ‘hokje’ komt niet overeen met de auteur.
Daarnaast zeg je zelf ‘Het is een fictieve invulling van waar een bepaalde handelswijze toe kan escaleren.’. Ik schrijf: ‘De uitwerking van de totalitaire staat weet te overtuigen.’ en ‘even een herinnering aan hoe het ook zou kunnen zijn.’ Lijkt mij dat we hier beiden hetzelfde bedoelen.
Tot slot schrijf je: ‘Wil je de Rep. tot de orde roepen t.a.v. hun redenatie wijze. Begin bij jezelf…’ Nou, mezelf kan vertellen dat hij geenszins de illusie heeft dat hij, op GC, de republikeinen weet te overtuigen.
Zoals ik met de zin ‘even een herinnering aan hoe het ook zou kunnen zijn.’ probeerde aan te geven, mag iedereen zichzelf overtuigen en kan deze film dienen voor: ‘waar een bepaalde handelswijze toe kan escaleren.’
Ik heb het boek vele malen gelezen, laatstelijk nog vorige week. Zo een moeite is dat niet, en hoewel de lectuur weinig opwekkend is, is die wel heel leerzaam, altijd en aangaande ieder uit de hand lopende overheidbestel. Met het links of rechts zijn heeft het boek niets te maken, het is een aanklacht tegen alle dictaturen.
De dictatuur lijkt niet eens een ideologie te hebben, anders dan de ideologie zichzelf in stand te houden.
Eng is ook dat, nu de dictatoren zijn vervangen door staatsbestellen, aan die dictatuur geen eind te maken is door de heersende klasse (zo gezichtsloos als de hedendaagse bureaucratie) te verjagen, die klasse is namelijk niet te vinden.
De geschiedenis is afgeschaft, althans is niet meer of minder dan een middel om de geesten af te stompen, en controle van wat waar is en niet, onmogelijk te maken.
Het boek gaat over de controle over de menselijke geest, totale controle wel te verstaan, en de neiging van iedere dictatuur die geest te breken. Dit laatste gebeurt ook met de gelieven in het boek, die gedwongen worden elkaar op de meest wrede manier te verraden, een verraad dat zij niet meer te boven komen.
En dit boek is niet om te lezen als herinnering aan wat had kunnen zijn, maar als waarschuwing tegen wat iedere dag dichterbij komt.
En Cujo leert ons hoe gevaarlijk honden zijn. Zelfs hedendaags eten onze honden onze baby’s (Feit).
@4 check effe jullie lijst van top 10 boeken thuis..
@2 de enige luisterende reactie i.p.v. contrastellingname. Chapeau! Maar t antwoord ligt in de richting van (vermeende) terreurcellen (zoals in Denemarken recent). Maar dat station is al gemist en feitelijk krijgen we daar geen discussie over.
In een discussie moet je het hebben over t verschil tussen een dictatuur en een democratie. Maar uit de reacties lijkt t soms wel of men denkt dat regeringen niet meer de afgevaardigden zijn. Toegegeven het is de dictatuur van de meerderheid. Ook ik baal daar vaak hevig over maar zal nooit het bestaansrecht (afvaardiging van ONZE wil) ter discussie stellen. Overigens heb je daar wel je dictatuur maar het is nog altijd onze afvaardiging. Uiteindelijk geld (gelukkig) hier de regel het volk krijg het bestuur dat t verdient.
Zolang het ONZE wil is zijn camera’s e.d. dus geen dictatuur. Zijsprongetje: En ook als democratie een sharia invoert zullen we dat moeten accepteren. Je mag natuurlijk wel oppositie voeren maar draagvlak bij andersdenkenden krijg je als je minimaal een aantal van hun problemen onderkent. Vervolgens biedt je alternatieve routen aan.. Nu heb ik die eerste stap laat staan de 2e niet waar genomen.
K*t, nu ben ik toch erin gegaan terwijl mijn opmerking alleen was bedoelt om aan te geven dat het oproepen van angsten om eigen standpunt aan de man te brengen overduidelijk ook door Johan wordt gebruikt terwijl hij t vlak daarvoor nog aan de schandpaal nagelt…… Ja bij preken voor eigen kerk zal weinig opvallen hoe hypocriet een dergelijke handelswijze is. Inhoudelijk heb ik verder niet zo’n interessant bijdrage te maken ik hoop dat (door zelfreflectie) de volgende keer een sterker ingekleed stukje staat. Als je mjn standpunt bevecht heeft mijn bijdrage weinig nut. Prettige avond, fijne week verder.
@6
nogmaals de vraag, wat zijn de baten? bijv van cameras?
Het verhaal hier, ‘ik ben boos‘ laat bijvoorbeeld zien dat er redelijk wat twijfels zijn aan de baten van dergelijke maatregelen. Toch worden ze zomaar doorgevoerd.
Als mensen daar problemen mee hebben moeten zij de problemen van anderen onderkennen, zeg jij?
Sorry, als jij iets wil aanpassen, lijkt het dat de bewijslast dat het helpt bij jou ligt.
Haha, de discussie hier is voer voor psychiaters.
@2: “verplichte kost voor linkse opvoeding en lidmaatschap voor GC-red”??? Tegenwoordig misschien wel, maar in elk geval tot aan 1989 werd ons vooral aangeleerd, dat dit boek in de eerste plaats over de Sovjet-Unie (en andere communistische dictaturen) ging. Maar ja, in die tijd mocht je officieel ook niet zeggen, dat Spanje, Argentinië en Chili dictaturen waren, want dat waren ´autarkisch geleide democratieën´. Dat was tenminste de mening van mijn ´ongetwijfeld´ ´linkse´ leraren. Ik denk echter, dat Ernst het bij het rechte eind heeft, en dat het boek een aanklacht tegen alle dictaturen is, links, rechts of door het midden doet er niet toe.
@6: Caoran valt Caoran bij? Dat is leuke discussietechniek. Eerst zelf een reactie opschrijven en enkele reacties later je zelf een veer in de reet steken.
“Zolang het ONZE wil is zijn camera’s e.d. dus geen dictatuur”. Nee natuurlijk niet. Zelfs als het niet onze wil is, zijn camera´s geen dictatuur. Een fiets is ook geen reis. Maar een fiets kan wel gebruikt worden om te reizen en camera´s, waarmee iedereen in de gaten kan worden gehouden, kunnen door een dictatuur veel effectiever worden gebruikt dan door een democratische rechtsstaat. Als we de mensen vragen, of ze morgen met vakantie willen, zullen er heel veel zijn, die dat graag zouden doen. Het is hun wil, maar moeten ze dat dan ook maar meteen uitvoeren?
Maar gelukkig onderken je in #7 zelf ook al: “Inhoudelijk heb ik verder niet zo’n interessant bijdrage te maken”.
En wat te denken van de opmerking: “Als je mjn standpunt bevecht heeft mijn bijdrage weinig nut”. Dan denk ik toch echt, dat je een volgende keer wat minder moet drinken voordat je reageert. ga dan een eigen weblog schrijven, waarop je geen reacties toestaat, maar ga niet reageren op site, waarop discussies wel zijn toegestaan.
Het mooiste vind ik echter deze: “de moraal van 1984 in redelijkheid te bedden”… Dus als we er maar een een vleugje redelijkheid aan toe weten te voegen, is een dictatuur best te verkopen?
De dictatuur die in 1984 geschetst werd was nu juist uiterst redelijk, vanuit het standpunt van die dictatuur uit gezien natuurlijk.
Dat mensen daardoor geen leven hadden, de schaarste en oorlog permanent, en de geest gecontroleerd, was weliswaar niet fijn voor de mensen, maar toch uiterst redelijk vanuit de optiek van de dictatuur.
En Pedro, Orwell heeft nogal wat politieke ontwikkelingen door gemaakt, van aanvankelijk Brits militair tot vechter aan de linkse kant in de Spaanse burgeroorlog. Dit kijken naar alle kanten maakte hem (wat we allemaal zouden moeten zijn) allergisch voor alle vormen van dictatuur. Met het communisme heeft hij overigens nog eens apart afgerekend, in zijn eveneens wereldberoemde boek Animal Farm.
@10: Alle dictaturen vinden zichzelf de redelijkheid zelve ;) Dat is precies ook één van de lessen uit 1984.
Orwell heeft inderdaad van alles mee gemaakt (van kolonialist tot strijder aan de kant van de officiële Spaanse regering in de Spaanse burgeroorlog) en ik heb altijd zijn anti-autoritaire, bijna anarchistische instelling bewonderd. Maar met je stelling, dat hij in Animal Farm met ´het´ communisme afrekende, kan ik het niet helemaal eens zijn. Animal Farm is een afrekening met het stalinisme. Niet met het communisme in zijn geheel, maar wel met de ´dictatuur´ van het proletariaat. In Animal Farm kun je dan ook heel goed nog een verdediging van de socialistische idealen lezen, terwijl het gelijk een waarschuwing is tegen de dictatuur, die ook met een beroep op die idealen gevestigd kan worden. Zijn inspiratie voor dat boek deed hij vooral op als strijder van de (raden)communistische POUM in de Spaanse Burgeroorlog. Hij kwam tot ´bekering´, toen de strijders van de POUM door de Moskougezinde dictatoriale communisten in de rug werden aangevallen (een kunstje, waar de bolsjewisten zich wel vaker van bedienden en bedienen). Zijn ervaringen in ´Hommage to Catalonia´ spreken wat dat betreft boekdelen.
´Animal Farm´ is overigens imho slechts een voorloper van ´1984´ (en is in elk geval 4 jaar eerder gepubliceerd). Ik zelf zie ´1984´, waarbij een belangrijk deel van de achtergrond van het verhaal juist niet door een stalinistische dictatuur, maar door Orwells ervaringen in dienst van de Engelse overheid (het ´Ministry of Truth´ is gebaseerd op het Engelse Ministerie van Informatie, waarmee hij in 1941, werkend voor BBC´s Eastern Service, in aanraking kwam) stoelt, als een nadere uitwerking van ´Animal Farm´. In dat licht bezien is ook Animal Farm een aanklacht tegen alle dictaturen en is het feit, dat Animal Farm al spoedig voor propagandistische (anti communistische) doeleinden werd gebruikt, terwijl Orwell de overduidelijke overeenkomsten met de stalinistische dictatuur waarschijnlijk slechts als aansprekend voorbeeld in zijn boek heeft gestopt en het boek zeker niet als een anti communistisch of anti socialistisch pamflet heeft geschreven, waarschijnlijk de grootste inspiratiebron voor ´1984´ geweest. In ´1984´ toont hij aan, dat dictaturen overal op de loer liggen, en dat ook een democratie sluipend in een dictatuur omgevormd kan worden, door een maatregeltje hier en een maatregeltje daar, op zich allemaal even ongevaarlijk. Wie vandaag niets te verbergen heeft, kan er niet zeker van zijn, dat dat morgen ook nog zo is.
Ank Bijleveld heeft 1984 altijd binnen handbereik op haar nachtkastje liggen.