De brief van Klink

GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Vandaag een stuk van Adriejan van Light Sound Dimension over de brief van Klink.

Na ‘de deur‘, nu ‘de brief‘. Indrukwekkend epistel van Ab Klink (.pdf), dat leest als een klokkenluidersbrief en een break-up letter ineen. En een flink aantal raadselachtige zaken die in de afgelopen weken langs kwamen worden nu opeens vele malen duidelijker?

Het eerste dat opvalt is de toon van de brief, gelijk die van je laatste ex-vriend(in). Ab “had er behoefte aan [zijn] overwegingen op papier te zetten”, “ook om [zijn] gedachten te ordenen”. ‘Met pijn in zijn hart’ heeft hij de afgelopen tijd zijn ‘groeiende aarzelingen’ laten blijken, en wilde daarom ’tijd om na te denken’. Ab leed aan ‘een toenemend intuïtief ongemak’ dat hij ‘ook zelf probeerde te door- gronden’. Dit weekend heeft hij echter het één en ander ‘op een rij gezet’, en ‘het valt [hem] zwaar’ om de knoop door te hakken en er een punt achter te zetten. Ahh.

Maar dan de inhoud. Ab benadrukt nog eens hoe belangrijk het is dat een kabinet kan rekenen op draagvlak in de samenleving, en constateert dat die met een meerderheid van 76 zetels erg smal is. Het beleid, bovendien, zal ‘de samenleving moeten kunnen binden’. Het is echter sterk de vraag of dit kan, als “de PVV het kabinet voortdurend op zijn motieven zal uitdagen en tegengestelde doelstellingen gaat propageren”. Klink:

“Dat werd vandaag nog eens duidelijk tijdens de besprekingen over het gedoogakkoord. Geert Wilders stelde uiteraard dat hij de daarin genoemde maatregelen steunt.”

(…)

“Tegelijkertijd maakt hij aan de onderhandelingstafel duidelijk dat hij er geen geheim van zal gaan maken dat hij dit gedoogakkoord om heel andere motieven steunt dan de VVD en het CDA: de partijen die het kabinet vormen. Integendeel, 75% van de redenen waarom CDA en VVD het beleid willen, deelt hij niet. Hij stelde bij de komende presentatie van het akkoord met een volstrekt en totaal (!) ander verhaal te komen dan de VVD en het CDA. Hij raadde de collega?s aan om op dat moment maar een andere kant op te kijken en voorspelde dat de hoofden van de coalitiepartners rood zouden kleuren. Een samenbindende visie zou echt niemand hoeven te verwachten.”

Damn. Klink maakt dan een eigen voorstelling, op apocalyptisch-christelijke wijze, hoe de presentatie van het regeer- en gedoogakkoord eruit zal komen te zien. Hoewel het niet helemaal duidelijk is waar de voorspellingen van Wilders stoppen en de verwachtingen van Klink beginnen, geeft het in ieder geval een fascinerend inkijkje in de sfeer van de onderhandelingen de afgelopen weken. En hoe gestoord Geert Wilders eigenlijk is. Klink:

“[Wilders] realiseerde zich dat dit een raar beeld op zou leveren, met stevige koppen in de vrijdag- of zaterdagkranten. Een betoog zoals van de PVV mag worden verwacht, zou er volgen. Daarvan moest een ieder zich maar bewust zijn. Zijn verhaal zou hij met net zoveel passie brengen als de andere partijen van de politieke samenwerking (VVD en CDA). Voluit zou hij gaan. Op zijn eigen manier. Op zijn PVV’s. Voluit op het orgel. De bekende retoriek, zoals weergegeven in het verkiezingsprogramma, zal ons niet bespaard blijven, integendeel. De opmars van de PVV is dankzij het akkoord begonnen. De de-islamisering is aangebroken: hier en nu. Zoiets zal het wel worden, neem ik aan.”

De schrik aan tafel zat er goed in.

En wat is de reactie van Verhagen c.s.? Het CDA-congres ? en het Nederlandse publiek ? belazeren over het regeerakkoord! Door de presentatie van het geheel over het congres heen te tillen, of er slechts zeer beknopte informatie over prijs te geven.

“Anderen aan tafel schrokken daarvan. Dat riep de reactie op om de presen- tatie van de akkoorden maar over het congres heen te tillen. Het draagvlak bij het CDA congres op de zaterdag na de presentatie zou immers zwaar onder druk kunnen komen te staan. Een tussenoplossing werd voorgesteld. Op donderdag zou ieder van de fractievoorzitters slechts 5 minuten de akkoorden kunnen toelichten. Na het congres zou op maandag dan ‘voluit’ kunnen worden gegaan.”

Als ik CDA’er was zou ik nu diep verontwaardigd zijn over de manier waarop de partijleiding met mij denkt om te gaan. Zal het congres niet akkoord gaan omdat deze situatie onverkoopbaar is? Dan houden we toch gewoon informatie achter?

Ab Klink vindt dat gelukkig ook. Hij noemt dit voorstel ‘volstrekt onhoudbaar en ondeugdelijk’; een “gewetensvolle afweging door de congresleden krijgt daardoor geen kans”. Nou, en of. Bovendien verwacht hij, als Wilders zijn gestoorde voornemens voortzet, nóg een CDA-congres, en wel na Prinsjesdag?

Maar dan komt de kern van het verhaal. En die is dat als VVD, CDA en PVV samen gaan regeren ? en dat gaan ze feitelijk doen ? dat met volstrekt verschillende intenties zal zijn. Waar VVD en CDA de eisen aan inburgeringstrajecten scherper willen stellen om mensen meer houvast en perspectief te bieden, wil de PVV dat om islamisering tegen te gaan. En de denaturalisatie van Marokkaanse Nederlanders (overigens ongelooflijk dat dit een kabinetsvoornemen zou zijn geweest, en nog steeds kan worden!) zou door Wilders gesteund worden om islamisering tegen te gaan. Ja, het afnemen van je Nederlanderschap, om verspreiding van je geloof tegen te gaan.

Door de gedoogconstructie zal bij iedere kabinetsmaatregel het CDA afstand moeten nemen van de taal die Wilders erover uitslaat, terwijl ze het wél samen zullen moeten steunen. “Dat levert een voortdurende spanning op, ook bij de legitimatie naar achterban en bevolking.” Inderdaad een vrij schizofrene situatie. Klink:

“Dit raakt het CDA, en wel tot in de kern. Zoals gezegd; voortdurend zal de partij worden uitgedaagd op haar christelijke grondslag en democratische motieven en zal zij afstand moeten nemen van de PVV. Het zal grondwaarden moeten verdedigen die eigenlijk vanzelf zouden moeten spreken.”

Dit is wat mij betreft de kern van de zaak, ook goed verwoord in Trouw door Eerste Kamerlid van de ChristenUnie Roel Kuiper. Door Wilders en de PVV te omarmen in een regeringsconstructie, en het te houden op een ‘verschil van mening’ of je de islam als religie of ‘politieke ideologie’ beschouwt, legitimeer en normaliseer je zijn abjecte opvattingen, die haaks staan op de rechtsstaat.

Klink houdt het erop dat intenties en motivaties van beleid in een kabinet niet mogen verschillen, of in ieder geval niet zo uit elkaar kunnen lopen als bij CDA en PVV het geval is. Of dat staatsrechtelijk hout snijdt valt te betwijfelen, maar voor hem is het reden om te kappen met onderhandelen ? “en voor [hem] persoonlijk is dat echt een definitieve conclusie“.

Duidelijke taal. En dan te bedenken dit geschreven is ná het overleg van de CDA-fractie achter #dedeur. Het lijkt me nu inmiddels sterk dat er nog een rechts kabinet gaat komen met de steun van Klink. Maar enkele dingen staan in ieder geval overeind: de presentatie van het regeerakkoord was een drama geworden (alhoewel Wilders inmiddels beweert dat er van Klinks schets van de situatie niets klopt); de CDA-top onder leiding van Verhagen wilde het congres bedonderen; en Wilders’ voornemens en intenties zijn nog enger en radicaler dan we dachten. Laten we hopen dat deze horrorcoalitie Nederland nu definitief bespaard blijft.

En Ab Klink is een held.