ELDERS - Finland viert deze week zijn 100ste geboortedag. Het land heeft in de Europese context een bijzondere geschiedenis en is ook vandaag de dag nog wel een buitenbeentje.
Over de hele wereld zijn monumenten blauw-wit verlicht ter ere van het feit dat Finland honderd jaar geleden onafhankelijk werd. Van de Leeuw van Juda in Ethiopië tot aan het Empire State Building in New York en het Christus Verlosser Beeld in de haven van Rio de Janeiro. In Alkmaar schijnt het restaurant Stadskantine ook mee te doen. Buurland Noorwegen had nog een heel speciaal cadeau in gedachten: een bergtop. Maar dat bleek wetstechnisch wat lastig te regelen.
In Helsinki ontvingen de president Sauli Niinistö en zijn vrouw Jenni Haukio woensdag tweeduizend gasten op een receptie die traditioneel door ongeveer de helft van de bevolking op televisie wordt bekeken. Het paleis was versierd met 3500 witte en blauwe bloemen, uit eigen land afkomstig. Speciale aandacht ging uit naar de kleding van de dames. Een van de tabloids becommentariëerde de keuze van een parlementslid voor bont: een affront voor de presidentsvrouw, een bekende dierenrechtenactiviste. Als ‘best dressed‘ kwam Minttu Räikkönen uit de bus, de vrouw van een Formule 1 coureur.
Buiten demonstreerden 450 neo-nazi’s. Daartegenover stonden 2000 tegendemonstranten van de beweging ‘Helsinki zonder nazi’s’. Elf mensen zijn gearresteerd. Zweedse neonazi’s van de Nordic Resistance Movement die hun vrienden in Helsinki wilden steunen zijn in Stockholm van de boot gehaald.
Finland werd eind 1917 onafhankelijk na de Russische Revolutie. Het land hoorde eeuwenlang bij Zweden en was sinds het begin van de 19e eeuw een groothertogdom binnen het rijk van de Russische tsaren. De Tweede Wereldoorlog bestond voor de Finnen uit drie delen. Na het Molotov-Ribbentrop pact verloor het land in de winteroorlog van 1940 enkele delen aan de Sovjet-Unie, maar het wist, anders dan de Baltische landen, zijn onafhankelijkheid te bewaren. Finland veroverde vervolgens samen met de Duitsers vanaf 1941 delen terug in de zogenaamd ‘vervolgoorlog’. En tenslotte verdreven de Finnen aan het einde van de oorlog de Duitsers uit Lapland.
Als bondgenoot van de Duitsers heeft Finland opmerkelijk genoeg niet meegewerkt aan de vervolging van Finse Joden, schrijft in het Reformatorisch Dagblad. De Finse legerleider Mannerheim ‘verklaarde dat geen Jood uitgezet zou worden, zolang er Joden in het Finse leger dienden….In het Finse leger dienden zo’n 300 Joden. Die hielden ook te velde sabbatsvieringen in een legertent. Het was de enige plek aan het Duitse front waar Joods gezang te horen was…. De Joodse kapitein Solomon Klass ontving [voor een geslaagde actie] de Duitse onderscheiding voor betoonde moed: het ijzeren kruis.’
Pragmatisme
In de Koude Oorlog stelde Finland zich pragmatisch op. In ruil voor vreedzame, zakelijke betrekkingen met het grote Russische buurland koos Finland voor militaire neutraliteit. Onder de presidenten Paasikivi en Kekkonen onderhield Finland banden met zowel Oost als West, zonder een van beide conflicterende internationale machten te irriteren. Pas na de val van de Sovjet-Unie werd Finland lid van de EU. Het ambiëert, anders dan vele voormalige Russische satellietstaten, nog steeds geen NATO-lidmaatschap, alhoewel er nu wel actiever wordt samengewerkt met het westerse bondgenootschap.
Kursailu
Economisch gezien zit Finland net als veel andere EU-landen weer in de lift. Maar het land van Nokia en Angry Birds mag zichzelf wel eens wat meer aanprijzen, zegt Ilkka Paananen van spelmaker Supercell, dat de hit Clash of Clans produceert. ‘Als het zichzelf niet verkoopt, dan is er kennelijk geen markt voor, zo gelooft menig Fins designer.’ De Finse ontwerper Irina Viippola van scharenfabriek Fiskars: ‘We hebben er zelfs een woord voor, kursailu, dat betekent dat je niet mag opscheppen terwijl je eigenlijk wel een goede reden hebt om trots te zijn op jezelf.’
Een andere Finse traditie is de grote liefde voor sterke drank. Hoge alcoholprijzen hebben daar geen einde aan gemaakt. Massa’s Finnen plegen elk weekend de boot te nemen naar Tallinn, Estland. Maar nu zijn daar de prijzen ook flink verhoogd. En dus zakken ze, samen met de Esten, af naar Valga/Valka, een stad op de grens van Letland. In het Letse deel doen de drankwinkels goede zaken. Een fles wodka van het Russische merk Mernaya kost €11,79 in Letland in plaats van €22,99 in Estland, waar ook de blikjes bier van A. Le Coq ruim de helft duurder zijn. Helaas voor de Estlandse staatskas, profiteert nu vooral EU-partner Letland van de dorst van de Finnen.
Zeker als ze wat te vieren hebben.
Reacties (15)
De laatste tijd hoor je steeds vaker dat Finnen en Russen nauw verwant aan elkaar zijn en toch zie je enorme verschillen tussen die 2 volken (behalve het alcohol gebruik), veel grotere verschillen als bijv tussen Nederlanders en Duitsers of Nederlanders en Belgen.
Voer voor onderzoekers.
Bolke, ik weet niet waar jij het vandaan hebt, maar ik heb in de jaren 90 in Finland gezeten in een tijd dat bleek dat de taal weliswaar het nauwst verwant is met Komi talen van arctische volken in Noord Rusland, maar vat de Finnen, behalve de dacht ik 60.000 lappen, genetisch gezien Noord Duits bleken te zijn. Het was destijds een gevoelige slag voor e eigen identiteit.
Ik weet niet beter dan dat de Finnen en de Russen beide figureren in een uitleg waarom de brandweerauto rood is, maar zover ik het kan overzien valt dat buiten het bestek van de huidige feestelijkheden.
@2: Grappig.
Ik las een keer dat het Duits (en dus ook het nederlands) grammaticaal zo sterk afwijkt van de andere germaanse en romaanse talen, dat geleerden dachten aan een stevige kruisbestuiving door een taal uit het oostzee-gebied.
@4: De Pruisen, die wij nu benoorden Berlijn situeren (en in het weekend in Venlo en Roermond) hebben hun oorsprong in het gebied dat tegenwoordig Kaliningrad is, tussen Polen en Litouwen.
Er is meer eenheid en kruisbestuiving in Europa dan je wel eens hoort roepen. De kwalificatie van Finland als ‘buitenbeentje’ had ik beter niet kunnen gebruiken, geloof ik.
@5: De Russen komen ook uit die hoek toch?
Hmm Finland, dan denk ik Kantele, een soort autoharp zonder toetsenbord. Werd me door de groep Loituma ooit op een festival voorgesteld als het nationale Finse instrument (eigenlijk Karelia). Loituma, met 2 zangeressen in Hedningarna), is later nog wereldberoemd geworden door een techno versie van hun vocale Ievan’s Polkka. U weet wel, dat anime meisje met roterende prei. Hier een live after-ski registratie, omdat het feest is :)
https://www.youtube.com/watch?v=0i8VM_EooCs
Toen craniometrie nog hip was, concludeerde men dat Finnen, Lappen, Tataren, Mongolen, Tungusen etc. (dus zo ongeveer alles wat Russisch is) Noord-Mongolen waren. Anders dan de Zweden en de Noren (en volkeren verder zuidelijker west Europa in en noord-Afrika) die als Kaukasiërs bestempeld werden. Dus zo bezien is er inderdaad verwantschap tussen Finnen en Russen. Althans, door oud-Duitse bril dan.
@0: “In de Koude Oorlog stelde Finland zich pragmatisch op. In ruil voor vreedzame, zakelijke betrekkingen met het grote Russische buurland koos Finland voor militaire neutraliteit.”
Dat is een mooi eufemisme voor de Finalndization, een term die nota bene genoemd is naar de verhouding tussen Finland en de Sovjet-Unie gedurende de Koude Oorlog. Finlandisation is overigens momenteel Putin’s staande internationale beleid ten aanzien van de buurlanden.
@1: Er is wel verwantschap tussen de Finnen en sommige Russische volkeren, maar juist niet met de (slavische) Russen (afgezien van geassimileerde Finoegriërs, waarvan er zeker miljoenen onder de Russen zijn). De talen liggen mijlenver uiteen (Russisch heeft nog een sterkere verwantschap met Nederlands dan met Fins).
@2: De eeuwenlange verstrengeling met Zweden heeft uiteraard haar genetische sporen achtergelaten. Overigens zit onder de Zweden zelf ook het nodige Finse en Sami bloed. Oorspronkelijk waren de (Germaanse) Zweden alleen de bewoners van Zuid-Scandinavië (min of meer tot en met Stockholm). De rest van het land hebben ze (net als Finland) veroverd op (Finoegrische) Finse en Sami stammen, die inmiddels ook vrijwel volledig geassimileerd zijn (alleen in het uiterste noorden van Zweden kom je nog Finnen en Sami die hun eigen taal spreken tegen). Wat dat betreft heeft de volkerenvermenging van Finland en Zweden erg veel overeenkomsten, met als belangrijkste verschil de dominante taal (in Finland is Zweeds grootste minderheidstaal en omgekeerd en in beide landen is Sami de tweede minderheidstaal).
@5: Je verwart volk en land. De oorspronkelijke Pruisen waren Balten (met een taal verwant aan Litouws en Lets, die inderdaad woonden in wat later Oost-Pruisen ging heten), die echter in de tijd van de Europese kruistochten onderworpen werden aan Duitse kruisvaardersordes. Uit zo’n orde is het hertogdom Pruisen ontstaan, dat in het bezit kwam van de graven van Brandenburg. Vanwege de titulatuur (Pruisen werd later verheven tot koninkrijk), was het gunstiger om de verenigde landen te noemen naar degene met de hoogste titel (een praktijk die binnen het Duise rijk wel vaker voorkwam). Vandaar dat de Limburgers Pruisen zeggen tegen de inwoners van het (na de Napoleontische oorlogen aan dit verenigde Pruisen toegekende) Rijnland, die met de eigenlijke Pruisen bijna niets te maken hebben. De Pruisen zelf zijn in de loop der tijd compleet geassimileerd door de Duitsers en uiteraard na de 2e Wereldoorlog (samen met de meeste Duitsers ten oosten van Oder-Neisse) vrijwel volledig ge-etnischzuiverd richting Duitsland, zodat we inmiddels kunnen spreken van een verdwenen volk.
@8: Ik sluit niet uit dat we deze week bij Closing Time worden vergast op Eläkeläiset. Of het schreeuwkoor. Of de Leningrad Cowboys. Je moet toch iets doen tijdens die lange donkere winters.
@10: Je gebruikt voor mijn beschrijving van de Realpolitik van de Finnen tijdens de Koude Oorlog de term ‘eufemisme’. Ik heb ‘Finlandisering’ als term juist vermeden omdat het een pejoratieve, zwaar beladen term is uit het Koude Oorlog jargon. De Finnen zelf vinden die term beledigend,, ‘blunt criticism,stemming from an inability to understand the practicalities of how a small nation needs to deal with an adjacent superpower without losing its sovereignty.’
Vind je zelf ook niet dat Finland toen de best mogelijke keuze heeft gemaakt, geopolitiek gezien?
@8 @11 The Karelian Isthmus van een Fins bandje hebben we net gehad… https://sargasso.nl/closing-time-amorphis/
@10: hebben wij Russische woorden dan ?
@12: Waarschijnlijk wel, maar dat maakt het feit dat het land gefinlandiseerd was niet minder waar. De wijze waarop jij de relatie beschrijft, doet in ieder geval weinig recht aan de werkelijkheid, die eruit bestond dat Finland onder Russische druk afzag van deelname aan de NAVO en het Marshallplan en in plaats daarvan een militair verdrag met de Sovjet-Unie tekende, zijn verliezen uit de winteroorlog weer kwijtraakte (ik zie dat ook al niet in je stuk terug, terwijl je wel meldt dat ze die in de vervolgoorlog deels terugwonnen), een marinebasis aan de Sovjet-Unie moest leasen, zware herstelbetalingen aan de Sovjet-Unie moest doen en zijn binnenlandse politiek en zelfs rechtspraak sterk door de Sovjet-Unie liet beïnvloeden (denk oa. aan welke partijen wel en niet toegestaan werden en het proces tegen leden van de Finse regering uit de vervolgoorlog), waarmee het feitelijk een vazalstaat daarvan werd. Dat dat waarschijnlijk het mindere van de kwaden was, doet aan die feitelijke situatie niet af. Dat de Finnen de term beledigend vinden is ook niet verbazingwekkend; Er zijn wel meer landen die moeite hebben met de zwarte bladzijden uit hun geschiedenis.
@14: Uiteraard, al heeft dat weinig met verwantschap te maken. Bij talen die niet een heel nauwe verwantschap hebben, gaat dat immers meestal om leenwoorden. Nederland heeft ook leenwoorden uit talen die totaal geen verwantschap met het Nederlands hebben, zoals het Tongaans, Inuït, of zelfs het Fins. Het gaat meer om de familiaire verwantschap; Russisch en Nederlands hebben zich in de loop van enkele duizenden jaren ontwikkeld uit één moedertaal, terwijl het Fins een andere oorsprong heeft.