Feit of fabel: drinkwater

ACHTERGROND - In zijn NRC-column van 6 april bekritiseert Bas Heijne een uitspraak van oud CDA-staatssecretaris Pieter van Geel over drinkwater. Van Geel is de nieuwe voorzitter van de belangenvereniging Frisdrank, Waters, Sappen (FWS). Tijd om de feiten boven tafel te krijgen.

Pieter van Geel zei in maart (pdf) van dit jaar: ‘Ik ben blij dat we in Nederland uitstekend drinkwater hebben. Er zal de komende tijd hard gewerkt moeten worden om dat zo te houden, aangezien er steeds meer diffuse stoffen in het afval­ water komen.’

Het is niet zomaar te zeggen of dat een feit of fabel is.

Als we de uitspraak van Pieter van Geel ontleden zegt hij eigenlijk drie dingen:
–         We hebben in Nederland uitstekend drinkwater. Dat is een feit.
–         Er komen meer diffuse stoffen in het afvalwater.  Dat ligt te gecompliceerd om als feit of fabel te bestempelen.
–         Er moet de komende hard gewerkt worden om de kwaliteit van het drinkwater te behouden, vanwege de diffuse stoffen. Indien van Geel bedoelt dat er nu niet hard wordt gewerkt dan is het een fabel.

Waar komt het drinkwater eigenlijk vandaag?

Ons drinkwater kent twee bronnen: grondwaterbronnen, de naam zegt het al, dat is water uit de grond en oppervlaktebronnen, dat zijn rivieren, maar bijvoorbeeld ook het IJsselmeer.

Ongeveer 60 procent van ons drinkwater komt uit grondwaterbronnen en 40 procent komt uit oppervlaktebronnen. Grondwater wordt over het algemeen beschouwd (bron: RIVM) als een betere bron, omdat het water meer door de natuur is gezuiverd. Maar in West-Nederland is het grondwater van dusdanig slechte kwaliteit dat hier het meeste drinkwater uit oppervlaktebronnen komt. Ook in Groningen en een deel van Limburg komt het grootste deel uit oppervlaktebronnen. In de rest van Nederland komt het drinkwater uit grondwater.

En hoe zit het de diffuse stoffen waar van Geel het over heeft?

‘Diffuus’ moet hier gelezen worden als een beleidsterm. Een diffuse stof betekent een stof die verspreid in waterbron terechtkomt, bijvoorbeeld geneesmiddelen die via het rioolwater in het oppervlaktewater terecht komen. Maar ook afvalstoffen uit landbouw of industrie.

Het RIVM heeft vorige week een rapport over de kwaliteit van de drinkwaterbronnen uitgebracht. Hieruit blijkt dat  de kwaliteit van oppervlaktewaterbronnen inderdaad wordt bedreigd door onder andere diffuse bronnen. Maar de kwaliteit van het uiteindelijke drinkwater komt niet in gevaar, omdat zuiveringsinstallaties deze stoffen goed kunnen wegzuiveren.

Het is lastig te zeggen of de vervuiling toeneemt, omdat we nu zaken kunnen meten die we twintig jaar geleden nog niet konden meten. In het algemeen is te stellen dat vervuiling door industrie en landbouw de afgelopen decennia (vanwege regelgeving) is afgenomen, maar vervuiling door medicijngebruik (omdat er meer medicijnen worden gebruikt) is toegenomen.

Worden ook grondwaterbronnen vervuild?

Ja ook grondwaterbronnen blijken vervuild, dit komt onder andere door vervuild oppervlaktewater, maar ook door bodemverontreiniging. Bij een kwart van de grondwaterbronnen is sprake van normoverschrijding, bijvoorbeeld een teveel aan nitraat. Maar ook hier geldt dat zuiveringsinstallaties deze stoffen goed kunnen wegzuiveren.

Wie is er eigenlijk verantwoordelijk voor ons drinkwater?

Drinkwater wordt verzorgd door tien verschillende drinkwaterbedrijven (de grootste is Vitens, deze verzorgt het water in de provincies Flevoland, Overijssel, Gelderland en het grootste deel van Utrecht). Zij moeten aan binnenlandse en Europese normen voldoen. De kwaliteit wordt gecontroleerd door Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bundelt deze gegevens jaarlijks in  een rapportage.

Januari 2013 is rapportage over 2011 uitgekomen. De conclusie daarvan is dat de kwaliteit aan de normen voldoet. Op 39 ‘pompstations’ zijn normoverschrijdingen aangetroffen, maar die waren niet structureel en hebben nergens tot een gevaar voor de volksgezondheid geleid.

Concluderend?

Drinkwaterbronnen worden vervuild door ‘diffuse’ afvalstoffen, of dit meer is dan vroeger is om verschillende redenen lastig te stellen. Ons drinkwater komt hierdoor niet in gevaar, omdat de zuiveringsinstallaties goed in staat zijn al het afval weg te zuiveren. Hier wordt uiteraard hard aan gewerkt door verschillende partijen. Of Pieter van Geel met zijn uitspraak een ‘feit’ of ‘fabel’ verkondigt laten we deze week aan de lezer.

Bronnen
NRC.nl – Bas Heijne: Kwade Zaken
Frisnieuws
RIVM: De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 2011
RIVM: Bescherming drinkwaterbronnen in het nationaal beleid

Via The Fact Club.