_-_Google_Art_Project_-_edited.jpg){kind=link}
ANALYSE - Het was fijn dat Bas Heijne zaterdag in de NRC pleitte voor een zakelijk debat over het hoger onderwijs. Helaas zag hij, net als veel andere deelnemers aan de discussie, daarbij één ding over het hoofd: dat de hang naar het Engels niet slechts een rare modegril is van ijdele bestuurders, of een teken dat de universiteit met de rug naar de samenleving staat. Het is minstens evenzeer een teken hoe de universiteit gevoelig is voor dezelfde zaken als wij allemaal.
Het Engels heeft op vrijwel alle Nederlanders een bijna onweerstaanbare aantrekkingskracht – dat geldt trouwens voor vrijwel iedereen in de westerse wereld. Het is zeker niet alleen een taal voor de elite. Er is bijvoorbeeld geen politicus die zo vaak in het Engels twittert als Geert Wilders (PVV), terwijl die zich er juist op laat voorstaan op te komen voor ‘het volk’. Geboren Nederlanders met een Engelse voornaam als Kevin of Ashley hebben bovengemiddeld vaak ouders met een lagere opleiding. Populaire tv-series hebben vaak Engelse namen, ook als ze bijvoorbeeld uit Scandinavië komen. Populaire thrillers en andere boeken zijn bovengemiddeld vaak vertaald uit het Engels: zelfs wie die taal niet vlot leest, wil kennelijk wel het liefst boeken lezen die erin geschreven zijn. Zelfs het feit dat zowel Groot-Brittanië als de Verenigde Staten zich politiek recentelijk isoleren, lijkt geen verandering te brengen in die fascinatie.
Leeftijdsgenoten
Wat er op de universiteiten gebeurt, kun je alleen in die context zien. Opleidingen die overschakelen naar het Engels trekken vrijwel gegarandeerd meer Nederlandse studenten – naast eventuele buitenlanders. Zulke opleidingen worden dus niet door cynische bestuurders door de strot van onwillige burgers geduwd: ze zijn het antwoord op een maatschappelijke vraag. De besturen van instelling voor hoger onderwijs zouden onnozel moeten zijn om geen antwoord te geven op die vraag, want de inkomsten van instellingen van hoger onderwijs worden voor een belangrijk deel bepaald door studentenaantallen.
Hoe komt het dat Nederlandse studenten de voorkeur hebben voor Engelstalige opleidingen? Er is nog niet veel onderzoek naar die vraag gedaan, maar waarschijnlijk is het dezelfde reden waarom tweetalige vwo’s (tvwo) en basisscholen steeds populairder worden: studenten en hun ouders zien het als een aantrekkelijk extraatje. Je krijgt niet alleen een goede opleiding, je leert ook nog eens goed Engels. Dat het Engels van voormalige leerlingen van het tvwo uiteindelijk helemaal net zoveel beter is dan dat van hun eentalige leeftijdsgenoten, is daarbij kennelijk van minder belang.
Gehecht
Het is daarom lastig om de verengelsing van de universiteit zomaar te stoppen. Tegelijkertijd is het wel nodig, want in zekere zin versterken deze ontwikkelingen zichzelf. Doordat we steeds meer gericht raken op de Engelstalige wereld, komen we ook steeds meer met ons rug te staan naar – bijvoorbeeld – onze Duitstalige en Franstalige buren, die we vaak alleen nog in het Engels bereiken. En omdat we minder van dat achterland weten, lijkt het ook minder de moeite waard. Zulke eenzijdigheid is natuurlijk op termijn economisch én cultureel gevaarlijk. Niet het Nederlands, onze kennis van vreemde talen is vooralsnog het grootste slachtoffer van de verengelsing.
Het voornaamste drukmiddel dat de politiek heeft is, denk ik: iets veranderen in het betalingsmodel van universiteiten, zodat die niet zo sterk afhankelijk zijn van studentenaantallen. Voor kleine opleidingen is het nu aantrekkelijk om in het Engels te gaan onderwijzen om nét boven een minimum te komen. Grote opleidingen nemen Engelstalig personeel aan om al die buitenlandse studenten te kunnen bedienen. Wanneer Nederlandstalige opleidingen bijvoorbeeld extra financiële steun krijgen (meer geld per student), wordt die ontwikkeling vast ten dele gekeerd.
Ondertussen blijft de door Bas Heijne gewenste discussie nodig, maar hij moet breder worden gevoerd. Waarom zijn wij zo gefascineerd door dat Engels, terwijl we in doorsnee toch ook gehecht zijn aan het Nederlands? En hoe kunnen we bij dat alles ook open blijven staan voor de rest van de wereld?
Reacties (31)
Stopped reading right there. De auteur bouwt een hele argumentatie op rondom zijn eigen fingerspitzengefühl.
Dat lijkt me schromelijk overdreven.
Het is meer een kwestie van geen keuze hebben, met als resultaat dat het Nederlands verwaarloosd wordt en de Engelse taalkennis menig tolk de tranen in de ogen doet schieten.
In België weten ze wel raad met die “voorliefde” van het Engels.
Nog even en Nederlandse moeten moeten, wanneer ze daar willen studeren, eerst een spoedcursus Nederlands doen.
;-)
Ach het onbenul zit hier ook aan de top. Neem nou onze minister van Onderwijs: “Volgens Van Engelshoven kiezen op sommige plekken universiteiten voor opleidingen in het Engels om zo het aantal studenten op te krikken. “Zonder dat er een inhoudelijk goede reden is.” Als voorbeeld noemt ze psychologie in Amsterdam en farmacie.”
In beide terreinen zijn vrijwel alle basisliteratuur, het hele relevante aanbod op internet en ook praktisch alle onderzoeksartikelen in het Engels geschreven. Je kan wel college in het Nederlands gaan geven, maar de studenten zullen moeite hebben met de vaktermen, die ze immers Engelstalig hebben gelezen.
Nederlanders zijn trots op hun talenkennis, en trots dat ze zo goed andere talen spreken.
In de realiteit is het diep triest te zien wat het niveau van het Engels is. Tevens denken we Engels te kunnen spreken, maar is het in de realiteit hotseknots Engels. En tevens hebben we geen kaas gegeten van alle nuances.
Het kunnen volgen van een comedy serie is nog iets anders dan zelf goed in het Engels te kunnen communiceren.
Daarnaast bevat het Nederlands 3x meer woorden dan het Engels. Die nuances verliezen we.
Voorbeeld:
wie weet het verschil tussen may en might? (het percentage kans dat het wel gebeurt)
of hoe vertaal je het woord ‘Gezellig’?
Tot slot: mooi dat onderwijs in het Engels, alleen jammer dat meer dan de helft van de hoogleraren nauwelijks Engels kan spreken/schrijven. Dit gaat direct ten koste van de kwaliteit van het onderwijs.
@2: Ja in België zijn ze nogal krampachtig op hun Vlaams, dat heeft alles te maken met het minderwaardigheidscomplex dat ze daar nog steeds hebben van de culturele overheersing van het Frans, inmiddels alweer bijna een eeuw geleden (het gaat dus om een communautair probleem en die liggen nog steeds bijzonder gevoelig in Vlaanderen). Dat leidt soms tot gênante taferelen. Zo was Onderwijs in het Nederlands nog niet zo lang geleden zelfs verplicht in Vlaanderen en toen de Universiteit Hasselt samen met de Universiteit Maastricht gezamenlijke masters ging aanbieden onder de noemer transnationale Universiteit Limburg, kreeg je dus de situatie dat buitenlandse studenten die in Maastricht waren ingeschreven (op wat hun gepresenteerd werd als een Engelstalige opleiding), in Diepenbeek college kregen in het Nederlands, waar ze uiteraard geen woord van verstonden, omdat Vlaamse docenten lak hadden aan alle gemaakte afspraken en met de wet stonden te zwaaien.
Het Engels is als het latijn in de tijd van de renaissance en het Frans tijdens de verlichting, het is een manier om met anderstaligen te kunnen communiceren. Als je elkaar maar begrijpt doet het er niet zo heel veel dat het een soort steenkolen Engels is en de nuances een beetje verloren gaan. Voor de nuances kun je altijd nog terecht bij Sargasso.
@1: Dat is jouw mening. Wellicht heft de auteur wel meerdere bronnen gevraagd en van het weinige onderzoek wellicht de conclusies overgenomen.
@0:“Grote opleidingen nemen Engelstalig personeel aan om al die buitenlandse studenten te kunnen bedienen”
Personeel wordt zelden aangenomen op onderwijskwaliteiten, universiteiten willen vooral onderzoekstoppers binnenhalen. Daar zijn er per definitie meer van in het buitenland dan in Nederland. Overigens merk ik dat veel buitenlands personeel nog flink zijn best doet om Nederlands te leren, hoewel dat voor hun werk niet noodzakelijk is. Desondanks is het voor de onderwijskwaliteit beter als ze in het Engels doceren.
@1: And I stopped reading right there!
Want zeker in exacte vakken is Engels gewoon een must. Wil jij proefschriten in het Nederland publiceren? En dan boos worden dat ze niet gelezen worden? Wil je goede natuurkundigen aan trekken? En zo kunnen we nog wel even doorgaan.
Er is meer dan jouw kak studies aan de faculteit rechten, letteren, theologie en dergelijke. Sommige van ons hebben wel een echte studie voltooid, en niet een deeltijd studietje en daarna in de politiek verdwenen. Geschiedenis bijvoorbeeld, zowel Mark Rutte als Jerrytomaatje zijn van die types. Te licht bevonden voor het exacte.
Echt die studies zijn ook nodig, maar ga alstjeblieft niet doen alsof dat de enigen zijn.
@0
Ben het met je eens, maar ook in Duitsland en Frankrijk word Engels steeds groter en eerder op scholen gegeven. Wel vind ik dat Spaans, Duits, Chinees of Frans gewoon al op de basis school gegeven dient te worden. Drie talig al vanaf de kleuterschool, is uit onderzoek gebleken geen probleem te zijn.
Dus kies er eentje, Engels, Duits en Nederlands bijvoorbeeld. En zorg dat Nederlands weer fatsoenlijk kunnen spreken. Want ja zeker het Duits is een schande op het moment (omdat de taal zo veel op het Nederlands lijkt is het raar dat Nederlanders het niet meer spreken. Engels net zo.).
Maar goed Ultra rechts, zoals @1 , ziet dit waarschijnlijk als “veraad®”, want dat verkoopt zo goed op het moment. Verplicht meejanken met Hazes en naar de Nachtwacht, ook al kom je uit:
Limburg (Eigen cultuur en musea).
Friesland (zie Limburg)
Groningen (Oost Fries, dus ook zie Limburg).
En zo verder.
@2: Gezien jouw laatste zin mag jij ook wel een cursusje.
@4: Het Nederlands bevat niet 3 keer meer woorden. Engels kent er ook genoeg, maar de meesten ken jij niet. Ook heeft het Nederlands (Net als het Duits) ook meer woorden, dat klopt, maar dat komt omdat je in die talen woorden mag samen voegen tot een woord. In het Engels mag dat niet. Dus “Buschauffeur” heet dus gewoon “bus driver”, hooguit mag er een verbind teken tussen.
Verder is voor veel studies alle vak termen en litteratuur in het Engels waaronder ook de publicaties van je voorgangers of waarop je jouw eigen onderzoek wilt baseren. Het is dus idioot dat je dan constant moet switchen, omdat de geschiedenis en letteren studies eventjes zielig willen doen.
Je verliest echt geen nuance hoor. Dat is een kul argument van bepaalde reactionairen die iedereen hun willetje op willen leggen. Een studie Nederlands hoeft niet in het Engels nee (en dat is ook onzin), maar een studie Natuurkunde zou geen probleem moeten zijn. Ook zou Duits daar niet misstaan omdat er nogal wat Natuurkundige literatuur in het Duits is. En ja ik verwacht van studenten op dat niveau dat ze zich in het Engels en Duits kunnen redden.
En ja dat is hard van mij, maar ik vind het gejank van “Studenten raken verward!” omdat het in het Engels is. Wat voor niveau heb je dan zeg.
Je voorbeeldjes (echt weer typisch volks trouwens.)
Gezellig kun je vertalen met:
Cozy, intimate (intiem), cushy, en zo kan ik nog wel even doorgaan, afhankelijk van de situatie (Want Gezellig heeft ook in het Nederlands meerdere begrippen, niet als Intimate and cosy in het Engels. Hang dus van je zinsbouw af wat je bedoelt. En dat is in het Engels net zo).
Het is weer typische Nederlandse arrogantie dat alleen het Nederlands dat soort worden kent. Net zoals, zelfs op VICE, gepropageerde “Je bent Nederlands als je het niet leuk vind dat mensen onder het eten komen of mee eten”. PARDON!? Bij ons thuis was dat geen enkel probleem. Graag niet de Randstad arrogantie en onbeschoftheid op de rest van Nederland projecteren AUB.
Verder is er geen verschil tussen May of Might in de spreektaal. Je mag beiden gebruiken. Net zoals het Nederlands synoniemen kent, zo kent het Engels ze dus ook.
Oh en je statement over Hoogleraren. Universiteiten in Nederland willen goede onderzoekers en hoogleraren aantrekken. En op gebieden zoals exacte studies zitten die vaker buiten Nederland dan er binnen. Dus ook dit is dus kul. Maar lekker achter de dijken gaan verstoppen dat gaat vast werken, in het lange termijn. Maar gezien Ultra Rechts ook denkt aan een oorlog (zie De Nederlandse Leeuw en haar sprekers) heb je misschien hoop dat Nederland hier triomphantelijk aan de top uit komt. En de hele wereld Nederland spreekt.
Dus als Nederlandse student kun je niet eisen om in je eigen taal onderwezen te worden?
@11: he means a sin in the Netherlands often contains more than 3 times so many words as in the English.
@4
https://en.oxforddictionaries.com/usage/may-or-might
Even wat meer info voor je over May en Might. In het moderne Engels, zeker in de spreek taal, mag je beiden gewoon gebruiken. Maar het was vroeger dus een verleden tegen huidige tijd. Maar lees je gerust even in.
@14: wats met de spaties, en de idiomen, ben jij uit de vertaal of zo
@12: Vind je die vraag niet een beetje ridicuul? Of moeten we voor de Friezen van het platteland (wiens eigen taal Fries is) ook elke wetenschappelijke opleiding in het Fries aanbieden?
@0: Populaire thrillers en andere boeken zijn bovengemiddeld vaak vertaald uit het Engels: zelfs wie die taal niet vlot leest, wil kennelijk wel het liefst boeken lezen die erin geschreven zijn.
Wat een ongelofelijke onzin. Om te beginnen kun je niet eens goed definiëren wat “bovengemiddeld” in deze context zou moeten betekenen, maar IJslandse thrillers scoren waarschijnlijk nog hoger.
Ten tweede: het kan ook heel goed zijn dat Angelsaksen betere thrillers schrijven.
Ten derde: In vertaling. Serieus?
Als je op de universiteit meer Engelse schrijfvaardigheden wilt onderwijzen, zeker in de laatste jaren en tijdens de pie-eetsj-die, wees mijn gast. Maar docenten en studenten moeten gewoon in hun moerstaal kunnen communiceren.
@16: Ik kan me goed voorstellen dat Friezen dat zouden willen.
Maar bekijk eens een ander extreem, zou men het pikken als bv de Erasmus universiteit alleen nog maar lessen in het Frans zou bieden? Of Turks?
@9: Jeetje. Wat weet jij veel van mij!
@18: “Ik kan me goed voorstellen dat Friezen dat zouden willen.”
Hoho, het ging om eisen. Wat ik bedoelde is dat het niet erg werkbaar is om voor ieder zijn eigen taal (Fries, Nedersaksisch, Limburgs, Papiamento, Romani, Jiddisch, om me even te beperken tot de in Nederland erkende minderheidstalen anders dan Engels) alle opleidingen aan te bieden, los van het feit dat je nu eenmaal maar te kiezen hebt uit het aanbod dat er is (want je kunt überhaupt niet alle universitaire opleidingen in Nederland doen, laat staan in je eigen taal). Nu worden Nederlandstaligen overigens al zeer ruim bediend, met 80% Nederlandstalige bachelors in Nederland (en daarmee houdt men zichzelf voor de gek, want het studiemateriaal zal op de meeste Nederlandstalige opleidingen toch grotendeels Engelstalig zijn).
“zou men het pikken als bv de Erasmus universiteit alleen nog maar lessen in het Frans zou bieden? Of Turks?”
Uiteraard ja, als Frans of Turks de internationale wetenschappelijke taal zou zijn, de lingua franca van de academie. Ooit was het de normaalste zaak dat aan de universiteit in het Latijn onderwezen werd, omdat dat nu eenmaal de wetenschappelijke taal was en iedereen die academisch onderwijs aspireerde geacht werd die taal machtig te zijn. Nu is dat Engels, wie weet wordt het over een paar eeuwen Chinees.
@20: Al die zogenaamde “talen” die je noemt worden gesproken door mensen die ook goed Nederlands hebben geleerd, dus dat is geen issue.
En het is ook niet werkbaar om alles in het Engels te onderwijzen door niet-engelstaligen. Engelstalige boeken lezen en begrijpen is veel makkelijker dan Engels spreken en onderwijzen op VWO kennis niveau, we heten niet allemaal Jinek, die in de US is opgegroeid.
Latijn was ook bij uitstek de methode om het klootjesvolk de kennis van wetenschap te onthouden, zelfs de bijbel mochten ze niet zelf kunnen lezen.
Dus gewoon veel meer in het Nederlands onderwijzen voordat alleen engelstalige docenten en studenten hier de dienst gaan uitmaken.
@20: Ok. Maar wees dan zo goed om toe te geven dat een proefschrift over het Fries, eigenlijk in het Fries geschreven dient te worden, en bij gebrek daaraan, in ieder geval geciteerde Friese passages in het Fries dient te laten. Het is wetenschap, geen marketing.
@22:
Een proefschrift in en over het Fries zal bij de “De afdeling Friese taal en cultuur” aan de RUG wel lukken.
@21“Al die zogenaamde “talen” die je noemt worden gesproken door mensen die ook goed Nederlands hebben geleerd, dus dat is geen issue.”
Alle studenten die de zogenaamde “taal”Nederlands spreken, zijn ook mensen die goed Engels hebben geleerd, dus dat is geen issue.
“En het is ook niet werkbaar om alles in het Engels te onderwijzen door niet-engelstaligen”
Dat is eigenlijk best wel werkbaar. In ieder geval werkbaarder dan een taal te gebruiken, die in ieder geval niet iedereen spreekt/verstaat, zoals Nederlands.
“Dus gewoon veel meer in het Nederlands onderwijzen voordat alleen engelstalige docenten en studenten hier de dienst gaan uitmaken.”
Zo bruin had ik het van jou niet verwacht.
@24: [ zijn ook mensen die goed Engels hebben geleerd, ]
Goed Engels is niet 6VWO niveau, daarmee kun je geen wetenschappelijke boeken lezen, als je mazzel hebt net de Guardian of de NYT.
Je moet die poep uit je ogen halen, dat is het bruin dat je ziet.
@23: Ja, en als je zelf uit Friesland afkomstig bent, dan mag je je promotie zelfs in Franeker laten plaatsvinden in plaats van Groningen.
Over promoties gesproken, ik probeer me te herinneren welke talen daar zoal gebruikt worden. Ik heb er inmiddels behoorlijk wat bijgewoond, en voor zover ik me kan herinneren is de voertaal meestal Nederlands, tenzij er buitenlanders in de commissie zitten. Maar zelfs dan heb ik wel eens meegemaakt dat er alleen voor zijn vraag naar Engels wordt overgeschakeld.
Het meest rare is dat ik het me voor de meeste promoties niet herinner; kennelijk valt het me nauwelijks op of er Engels of Nederlands wordt gebruikt.
@25: “Goed Engels is niet 6VWO niveau, daarmee kun je geen wetenschappelijke boeken lezen”
Dan kan geen enkele VWO-student de universiteit aan, want daar zul je bij de meeste opleidingen vanaf dag één wetenschappelijke boeken in het Engels moeten lezen, ook als je een Nederlandstalige opleiding volgt. Dat is de realiteit.
Je verdere opmerking laat ik over aan de redactie.
De Universiteit bereidt studenten voor op een leven als onderzoeker, met altijd in het achterhoofd dat de meeste studenten in het bedrijfsleven terecht zullen komen om daar hun wetenschappelijke vooropleiding tot nut te maken. Voor de meeste wetenschappers en werknemers van universitair niveau is het zeer belangrijk om je meer dan fatsoenlijk in het Engels te kunnen uitdrukken. Je kan dat leren in de praktijk, maar het is een stuk logischer om dat al op lagere leeftijd en tijdens je studie te doen.
Bij mijn opleiding ging/moest er vrij veel in het Engels gebeuren en ik pluk daar nog altijd de vruchten van. Achteraf gezien was ik ook graag wat meer met Duits en Frans geconfronteerd geweest tijdens mijn studie. Dat zijn toch onze buurtalen en ik kom regelmatig in situaties waarin ik die talen graag wat beter had beheerst.
@27: [ zul je bij de meeste opleidingen vanaf dag één wetenschappelijke boeken in het Engels moeten lezen ]
Ja, dat roep ik al de hele tijd en daar staan honderden wetenschappelijke termen en vaktermen in die je op het VWO of de televisie of film nog nóóit gezien hebt. De verse student zal dan ook de woordenboeken erbij moeten nemen of tegenwoordig Google om die boeken te kunnen lezen. En dan ben je nog lang niet in staat een voordracht te houden met datzelfde taalgebruik, laat staan les geven.
Je verdere opmerking over de redactie is kinderlijk gejammer.
@29: “daar staan honderden wetenschappelijke termen en vaktermen in die je op het VWO of de televisie of film nog nóóit gezien hebt. De verse student zal dan ook de woordenboeken erbij moeten nemen of tegenwoordig Google om die boeken te kunnen lezen.”
Ik begin me langzaamaan af te vragen of je ooit wel eens een student gesproken hebt, of een universiteit van binnen gezien. Je voorstelling is in ieder geval ridicuul. De meeste vaktermen leren de studenten helemaal niet in het Nederlands (als er al een Nederlandse vertaling van bestaat, want dat is steeds vaker niet meer het geval). Het hele leerproces gaat op de universiteit in het Engels, alleen het contact gebeurt bij Nederlandstalige opleidingen nog in het Nederlands (doorspekt met Engelse vaktermen). Het is niet voor niets dat ik #20 zeg dat men zich voor de gek houdt.
“Je verdere opmerking over de redactie is kinderlijk gejammer.”
Ik vond je gescheld dan weer kinderlijk.
@30:
Mwah, dat hangt er nogal van af naar welke studie je kijkt, heb ik de indruk. Bij mijn studie was Duits een vaker voorkomende taal dan Engels, bijvoorbeeld.
Overigens maak ik me wat dat aangaat sowieso geen illusies: Ook in de eigen taal onderwezen is voor menigeen het niveau op de universiteit gewoon te hoog.