DATA - In Nederland groei je op met de eeuwig heersende zuidwester. De wind komt altijd uit die hoek, net als het weer. Maar de laatste tijd voelde het alsof de eeuwigheid gebroken was. Reden om eens in de KNMI-data te duiken.
Al op de lagere school kreeg ik het te horen. In Nederland komt de wind meestal uit het zuidwesten. Omdat ik menig jaar in een zeilboot heb gezeten, werd dit ook door de eigen ervaring bevestigd. Zo erg dat een zuidwester natuurlijk aanvoelt en iedere andere windrichting raar.
Daarom had ik het laatste jaren sterk het gevoel dat de dominantie van de zuidwester afgenomen was. Een datamartelaar als ik kan dan bijna niets anders dan dit gevoel met cijfers onderbouwen. Gelukkig heeft ons onvolprezen KNMI genoeg cijfers in huis.
Eerst even de basis. We nemen de jaren zestig als referentie. KNMI geeft per uur aan wat de heersende wind is. We turven vervolgens de frequentie in blokjes van 10 graden. Voor de richtinglozen: 360 = Noord, 90 = Oost, 180 = Zuid en 270 = West.
De hang naar linksonder, het zuidwesten, is duidelijk te zien. Nu voegen we de jaren ’80 (1980-1989) en de 21ste eeuw (2000-2012) toe om te zien of er een verschuiving in zit.
Nou, dat valt dus tegen. Er zit wel een beetje verschuiving in, maar niet voldoende om mijn gevoel te verklaren. Dat leert me dus maar weer eens voorzichtig te zijn met selectieve waarneming. Of toch niet….
2013 zat niet in de data omdat het een gebroken jaar is. Maar het is juist dit jaar dat mijn gevoel veel sterker is geworden. Toch maar even 2013 erbij zetten dan:
Kijk eens aan! De noordoosters van afgelopen winter en voorjaar komen wel degelijk ineens duidelijk naar voren. Naast de nog steeds prominente zuidwester natuurlijk.
Voor de zekerheid heb ik ook nog even de periode 2010 tot en met vandaag bekeken (want misschien gaat het toch om meerdere recente jaren).
Niet dus. Alleen 2013 valt uit de toon tot nu toe. Wellicht dat de herfst nog voor meer “normale” wind zorgt.
Ik beloof u volgend jaar opnieuw de grafiek te maken als het jaar is afgerond. En dan eens kijken of we in de toekomst naast een zuidwester ook een noordooster moeten dragen (dat zal dan vast een wollen muts zijn).
NB: Ik heb alleen de gegevens van meetstation De Bilt en de uurwaarden gebruikt.
NB2: Jaren 70 en 90 zijn overgeslagen omdat er anders teveel lijntjes zouden zijn en er verder geen sprake is van trendbreuk tussendoor.
NB3: Er is ook gekeken naar andere jaren en dan alleen dezelfde periodes (dus januari tm begin september), maar dat levert niet dezelfde uitschieters op als 2013.
Reacties (23)
Wow.
Pech: ik fietste deze zomer met mijn kind in 4 dagen op de tandem van Amsterdam naar Schiermonnikoog. Brandende zon en wind tegen.
Zou het niet aardig zijn om niet alleen de uren te nemen, maar ook de windkracht in m/s mee te wegen? Een dag 2 m/s uit het NO heeft natuurlijk veel minder impact (gevoelsmatig in elk geval) dan een uur 20+ m/s uit het ZO…
@3: Leef je uit, maak een mooie representatie en ik voeg hem als update toe :-)
Mooi voorbeeld van de uitzondering die de regel bevestigd
Heel prettig als je een groot stuk naar het westen fietst.
“De wind komt altijd uit die hoek, net als het weer”
Wat betekent “het weer komt uit die hoek”?
@5: Als de zon schijnt in Zeeland, dan schijnt ie een paar uur later in Utrecht. Als het regent in Noord-Holland, dan regent het een paar uur later in Friesland. Het weer (zon/bewolking/regen) komt uit die hoek.
@5: Wat @bismarck zegt. Je weet welke kant je in NL moet opkijken om het weer te zien aankomen. (op een schermpje, maar ook gewoon naar de lucht).
Je kan letterlijk zien wat het weer over een half uur is.
Steeph: op het weblog klimaatgek.nl staat een mooi artikel met dezelfde strekking.
Tussen 1987 en 2000 was de Arctische Oscillatie in de wintermaanden vaak positief, zodat er in de winter vaak een zuidwestelijke stroming stond. Dit zorgde tussen 1987 en 2000 voor zachte winters.
Er zijn in 2013 pas 252 dagen verstreken van de 365. Er kan sprake zijn van een artefact omdat je kijkt naar zo’n korte periode.
Als je van de gegevens van 2011, 2012 en 2013 (983 dagen) een plaatje maakt dan geeft dat een betrouwbaarder beeld.
Dit wordt vast veroorzaakt door de nieuwe windmolenparken…
@6, @7 De wolkenverplaatsing en windrichting valt lang niet altijd samen De zon volgt een eigen baan.
Eén kritiekpuntje op dit verdere interessante onderzoek:
2013 is 1 jaar. (of nog niet eens)
Alle andere lijnen in de grafiek zijn gemiddeldes van meerdere jaren. Je kan dus niet zien of er in het verleden ook jaren met zulke uitschieters zijn geweest (en 1 januari is dan een vrij arbitraire scheidslijn).
@reaguurders: probeer er nu niet iets anders van te maken dan wat het is. Het is het gevoel van Steeph vs fact-checken en niets anders. Hij begon met dit te schrijven:
Nu nam hij dan alleen dit jaar, maar dat maakt voor mij niet zoveel uit. Het gaat tenslotte om dat enorm subjectieve ding ‘gevoel’ en dat is een rekbaar begrip.
Hans Verbeek rekt het tot uitzonderlijke proporties en linkt het met een verhaal dat er werkelijk niets mee te maken heeft, want wat die gasten doen is een zelf verzonnen temperatuursprong te linken aan windrichting. Oh en verder @Hans: die AO in 2010 ziet er knap dramatisch negatief uit. Hoe zat het met de winter vervolgens…?
@steeph: Kan het zo zijn dat de windrichting juist in de herfst zuidwest is? En dat dat de afwijking verklaard? Je zou relatief makkelijk dezelfde periodes van eerdere jaren kunnen vergelijken (zei de luiaard).
@12: majava in januari 2010 was de gemiddelde temperatuur in De Bilt -0,5°C ruim 3 graden kouder dan normaal. Februari 2010 was met 1,6°C ook kouder dan normaal. December 2009 was met 2,2°C ook kouder dan normaal.
Heb je nog meer moeilijke vragen, die ik voor je moet googlen?
@Steeph: ik had in de periode 1988 – 1996 juist het idee dat de winters steeds zachter werden en dat het klimaat aan het veranderen was. Bij nader inzien blijkt dat een tijdelijk verschijnsel dat te maken heeft met de Arctische Oscillatie (de luchtdrukverdeling in rond de Noordpool).
Durf je het aan om eenzelfde windroos-plaatje te maken voor 1963? Ik denk dat in 1963 de wind ook uitzonderlijk lang in de noordoosthoek zat.
@13: Zie de NB :-)
@14: Dat is een leuk jaar! Vanavond even naar kijken.
@14: en dat heet een gewone winter. Dus, voor de beeldvorming (want daar doet Hans Verbeek continue aan) een extreem negatieve AO gaf in NL een winter die niets bijzonders was. Hij was slechts bijzonder dat het in de beleving als verschrikkelijk koud voelde. Dat het 3 graden kouder was dan ‘de normaal’ is niet bijzonder. Die normaal ligt gewoon stukken hoger, want rara, het klimaat veranderde. Dat is bijzonder.
Het Hellmann (koude) getal voor winter 2010 kwam dat jaar op nr. 31 In de hele top 30 staat geen enkel jaar uit deze eeuw. Let je op, Hans: geen enkel jaar.
Wat ik er mee wil zeggen? AO is niet de enige indicatie voor een strenge winter. De correlatie is vaak helemaal zoek.
een mogelijke oplossing is natuurlijk wat @13 schrijft: zelfde periodes van voorgaande jaren vergelijken.
@18: Dat stond in de NB3. Maar goed, zal vanavond even het plaatje toevoegen. Vergelijking 2010-2012 over diezelfde periodes geven wel iets meer gewicht aan noordooster, maar niet zo extreem als 2013.
Ook eerdere periodes niet.
@19 ah, inderdaad. sorry.
@17: de winter van 2010 was de koudste van deze eeuw.
Het is in Nederland warmer geworden na 1985, dat weet iedereen. Maar de laatste jaren is die opwarmende trend tot stilstand gekomen.
Als je (voor de beeldvorming) kijkt naar het voortschrijdend gemiddelde (over 10 jaar) van de temperatuur in De Bilt dan zie je dat duidelijk.
Dat gemiddelde bereikte de waarde 10,74 voor de 10 jaar rond 2004. Over de 10 jaar rond 2008 is dat gemiddelde nog maar 10,52.
Waarschijnlijk komt het gemiddelde voor 2013 uit onder de 10 graden. En dan daalt dat voortschrijdend gemiddelde verder.
Plaatjes zeggen meer dan loze praatjes, majava.
@21: plaatjes zijn voor kinderen en propagandisten. Met “praatjes” publiceer je in de wetenschappelijke literatuur.
2010 de koudste winter in 13 jaar. Waar hebben we het over? Een grafiek met een gemiddelde beginnend in 1982? Wat is dat? Werd er eerder niet gemeten, of wil je soms verhullen dat er eerder ook dalingen voorkwamen, maar die niet hebben geleid tot een afkoelende trend? Dat zal ‘m wel zijn hè.
Leuk geprobeerd, dat rookgordijn, maar met de huidige westelijke wind sta ja daar dan mooi met lege handen.
Nice :)
Je zou ook nog kunnen kijken hoe de plaat eruit ziet als je bijvoorbeeld enkel de zomer van ieder jaar neemt. Of als je de windkracht laat meetellen.