In onze rubriek Op weg naar duurzaamheid verkennen we oplossingen voor milieuvraagstukken naar aanleiding van de documentaireserie Earthrise van Al Jazeera. Deze week: behoud van de Iberische lynx, gemeenschapsbeheer van de Nepalese bossen, een milieu-advocaat die ecocide strafbaar wil stellen en het verloren paradijs van Nieuw-Zeeland.
Behoud van de Iberische lynx
De Iberische lynx komt, zijn naam zegt het al, alleen voor op het Iberisch Schiereiland. Ziektes onder zijn belangrijkste voedselbron (het konijn), versnippering van zijn leefomgeving, stroperij en aanrijdingen maakten hem een van de meest bedreigde katachtigen ter wereld.
In het Doñana Natuurpark, een van Unesco’s Werelderfgoedlocaties in zuid-west Spanje, fokt men nu lynxen in gevangenschap om ze straks in het wild uit te zetten. Contact tussen de lynx en de mens wordt zoveel mogelijk vermeden om hun natuurlijke gedrag te bevorderen, zodat ze straks in het wild kunnen overleven. Onderdeel van die overlevingstechnieken is het leren jagen op speciaal voor dat doel gefokte konijnen. El Acebuche is onderdeel van een groter fokprogramma, dat in totaal vijf centra heeft in Spanje en Portugal.
Gemeenschapsbeheer van Nepalese bossen
Bossen voorzien 300 miljoen mensen van onderdak en 1,6 miljard mensen zijn ervan afhankelijk. Veel van die bossen verdwijnen in rap tempo. In Nepal wordt jaarlijks 2 tot 4 procent van het bos gekapt, in twee decennia verdween zo een kwart van Nepals bossen. Opvallend detail: waar de overheid bossen beheert worden ze in hoog tempo gekapt, waar de lokale bevolking ze beheert floreren ze. Inmiddels staat anderhalf miljoen hectare bos onder lokaal beheer van in totaal zo’n 16 duizend groepen.
De lokale bevolking mag voor eigen gebruik kappen in de bossen. Met een verkoopprijs van circa 80 dollar per boom vertegenwoordigen de bomen een flink kapitaal. Boeren mogen tweederde van de opbrengst zelf houden, eenderde dragen ze af voor de instandhouding van het bos. Voor elke gekapte boom plant men twee of drie nieuwe. Het bosbeheer is duurzamer geworden. De levensstandaard van de bevolking is flink gestegen, zodat de kinderen nu eindelijk naar school kunnen. Een mooi voorbeeld hoe het welzijn van de mens en de natuur hand in hand kunnen gaan.
Ecocide: misdaad tegen de vrede
Binnen het internationaal recht kennen wetot nu toe vier misdaden tegen de vrede: genocide, misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en agressie. Milieu-advocaat Polly Higgins zou daar graag een vijfde misdaad aan toevoegen. Higgins is bang dat we bedrijven niet aansprakelijk kunnen stellen voor de milieuvervuiling die ze veroorzaken zolang er geen wetgeving is waarmee we de vervuilers kunnen vervolgen. In april vorig jaar diende zij daarom bij de VN een wetsvoorstel in dat ecocide, de grootschalige vernietiging van ecosystemen, strafbaar stelt. Onderdeel van het voorstel is om bestuurders hoofdelijk aansprakelijk te stellen voor de door hun bedrijf aangerichte schade.
Dit jaar organiseerde Higgins in Londen een showproces waarin het wetsvoorstel getest werd in de praktijk. Het proces behandelde twee zaken: de ecologische schade die de Canadese dagmijnbouw in de Athabasca Tar Sands aanricht en de olievervuiling van 2010 in de Golf van Mexico. Het gaat Higgins er niet om zoveel mogelijk bedrijven voor de rechter te slepen, maar handen en voeten te geven aan ,,eerst denken, dan doen’’.
Het verloren paradijs
Nieuw-Zeeland was ooit een paradijselijk eiland waar dieren en planten zich gedurende 18 miljoen jaar ongestoord konden ontwikkelden. Dat ging goed tot mensen er voet aan wal zetten, met in hun kielzog allerlei uitheemse dieren die de inheemse soorten in hun voortbestaan bedreigen. Zozeer zelfs dat flink wat soorten nu bijna uitgestorven zijn, zoals de gevlekte kiwi, de loopvogel takahē en de tuatara, een ,,levend fossiel’’ uit de tijd van de dinosauriërs.
In Ecopark Zealandia wil men de klok terugdraaien tot de dag voordat de mensen kwamen. In het natuurgebied van 225 hectare, vlakbij het centrum van de hoofdstad Wellington, beschermt men bedreigde vissen, vogels en reptielen en worden vreemde snuiters buiten de deur gehouden.
Sargasso is benieuwd naar uw suggesties om onze milieuproblemen aan te pakken. Kent u mooie initiatieven die meer aandacht verdienen, plaats ze dan in de reactieruimte.
Reacties (8)
“Dat ging goed tot mensen er voet aan wal zetten”
Helemaal mee eens. In combinatie met de nieuwe ecocide, alle Maori aansprakelijk stellen!
Vergeet ook niet de Europeanen die kort daarna arriveerden.
Het bijzondere van Nieuw-Zeeland is dat het het meest geïsoleerde eiland ter wereld is, waardoor de natuur zich miljoenen jaren ongestoord kon ontwikkelen. Om een idee te krijgen hoe groot de bedreiging van uitheemse vijanden is: op de lijst van ongewenste exoten staan inmiddels 120 diersoorten en zo’n 330 plantensoorten. Ooit waren de twee eilanden van Nieuw-Zeeland grotendeels met tropisch regenwoud bedekt. Grootschalige houtkap heeft een groot deel van die bossen inmiddels laten verdwijnen.
Johanna, een onwijze plus voor dit stuk.
Dank je. Het is goed om stil te staan bij hoe desastreus het menselijk ingrijpen in de natuur is, maar ook bij de prachtige initiatieven om het tij te keren.
ach ja, de dualiteit van de mens is fascinerend.
Waarom moeten zeldzame dieren als de iberische lynx en de gevlekte kiwi eigenlijk behouden blijven?
Omdat ze vlekjes hebben lieverd.