COLUMN - Narrow banking is weer helemaal hip. De meest recente oproep komt van hoogleraar John Cochrane, die het Chicago Plan uit de jaren dertig nieuw leven in blaast. Volgens dit plan mogen er nog maar twee typen banken bestaan, volledig veilige banken die alleen in kortlopende staatsobligaties investeren, en onveilige banken die mogen investeren zoals ze maar willen. Alleen veilige banken mogen deposito’s uitgeven, terwijl onveilige banken zich geheel met aandelen financieren. The Economist is kritisch op het plan omdat het financiële stelsel er niet veiliger van zou worden, waarop Cochrane het weekblad hard aanpakte op zijn blog. Maar wie heeft er nu gelijk, Cochrane of the Economist?
De ratio achter narrow banking is dat het financiële systeem veiliger wordt voor bank runs, omdat de veilige banken op elk moment alle deposito’s kunnen uitkeren. In het huidige systeem is dat niet het geval: Deposito’s kunnen op elk moment opgevraagd worden, terwijl de investeringen van banken een langere looptijd hebben. Als depositohouders meer geld van de bank halen dan de bank in kas heeft, moet de bank het zijn langlopende investeringen liquideren tegen een lage prijs. Dit effect versterkt zichzelf: hoe meer depositohouders hun geld opvragen, hoe groter prikkel voor andere depositohouders om ook hun geld van de bank te halen voordat de bank failliet is. Bij narrow banking kan dit niet gebeuren omdat een veilige bank alleen in kortlopende staatsobligaties investeert, en zo altijd de depositohouders kan uitbetalen.
Het is echter de vraag of de financiële sector ook echt veiliger wordt met narrow banking. Onderzoek laat bijvoorbeeld zien dat gemeenschappelijke fondsen (die geheel met aandelen zijn gefinancierd) ook gevoelig zijn voor runs: zodra één belegger zijn aandeel in het fonds intrekt, blijkt dat anderen dit ook doen, wat voor een sterke daling van de waarde van het fonds zorgt. Op zich geen probleem: beleggers in het fonds verliezen misschien geld, maar omdat het om aandelenkapitaal gaat kan het gemeenschappelijke fonds niet failliet. Voor banken werkt dit anders, omdat overheden mogelijk bezorgd zijn over de waarde van het spaargeld. Wanneer mensen door een run ineens hun spaargeld verliezen, kan een overheid geneigd zijn om de onveilige bank te redden, wat het hele idee van een onveilige bank teniet doet.
Daarnaast kost narrow banking de depositohouders rendement. Een deposito aanhouden bij een veilige bank betekent weinig risico en een laag rendement, en bij het investeren in aandelen van de onveilige bank kunnen beter geïnformeerde beleggers misbruik maken van minder geïnformeerde beleggers. Een klassiek artikel van Gorton en Pennacchi geeft deze informatieachterstand als reden voor het bestaan van deposito’s: Bij slecht nieuws kan een goed geïnformeerde belegger snel zijn aandelen verkopen, terwijl een minder geïnformeerde belegger met de gebakken peren blijft zitten. Deposito’s bieden dan een uitkomst voor de ongeïnformeerde belegger omdat ze een vaste waarde representeren die niet afhankelijk is van hoe ingewijd de belegger is.
Uiteindelijk probeert Cochrane met zijn voorstel de financiële sector stabieler te maken, een doel waar je het moeilijk mee oneens kan zijn. Maar narrow banking kent mogelijk hoge kosten, terwijl het niet duidelijk is of de financiële sector er ook echt stabieler van wordt. Een kleinere ingreep, zoals het verhogen van kapitaaleisen, lijkt dan aantrekkelijker.
Reacties (13)
Narrow banking lost het probleem van instabiliteit bij de zakenbanken niet op maar dat is nooit het doel geweest. Met narrow banking is de meerderheid van door spaargarantie gedekt spaargeld van burgers veilig, wat voor fratsen de zakenbanken ook uithalen. Natuurlijk is het mogelijk dat meer vermogende burgers Icesave-achtige avonturen aangaan bij zakenbanken maar als het goed is neemt dat niet zulke vormen aan dat de overheid moet ingrijpen bij het omvallen van een zakenbank (er is dan ook gewoon draagvlak voor een overheid om te zeggen: eigen schuld dikke bult, had je maar genoegen moeten nemen met een lager rendement bij een veiligere bank). De zakenbanken keren dan terug naar een regime waar je zo gek mag doen als je wilt maar de markt je ook keihard zal afstraffen.
Er zullen dan nog steeds financiele schokken zijn maar ze zijn meer uitgespreid (zodat pensioenfondsen zich kunnen wapenen door hun bezit te spreiden over vele banken) en ze sleuren burgers en overheden minder snel mee. Zeggen dat een veilige bank rendement kost is korte termijn denken want je voorkomt er ook belastingverhogingen en bezuinigingen mee die overheden moeten doorvoeren om reddingen van onveilige banken te financieren en er zal kapitaal vloeien van onveilige naar veilige banken wanneer mensen inzien dat onveilige banken niet langer gegarandeerd voor overheidssteun kunnen aankloppen.
Wel genoegen nemen met negatieve rente dan voor dat veilige bankieren.
@1
Precies!
Ik zou de ‘public option’ bieden: een staatsbank zonder rente maar met gemakken als een bankpas. Een veilige haven voor kleine of grote bedragen. Een digitale ouwe sok.
@1: Een beetje een late reactie ivm vakantie, maar bij deze toch nog:
Als de overheid echt een zakenbank kan laten omvallen, kan narrow banking best een goed idee zijn. Ik betwijfel wel of dat ook echt het geval zal zijn. Zo beargumenteren Hart en Zingales (http://faculty.chicagobooth.edu/workshops/financelunch/pdf/Zingalesbank_liquidit.pdf; grote namen in financiële economie) bijvoorbeeld dat overheden geprikkeld zijn om banken te redden om spaarders te ontzien; als die spaarders in onveilige banken zitten, kan ook een prikkel bestaan om die banken te redden. Daarnaast kun je denken aan Lehman Brothers, wat op zich een pure zakenbank was, en waarvan de val ook een sterk effect heeft gehad op de economie. Er zijn ook economen die vinden dat Lehman eigenlijk gered had moeten worden, ook al was dat een pure zakenbank. Hoewel het theoretisch dus klopt dat een overheid zo’n bank niet hoeft te redden, verwacht ik dat het in de praktijk niet zo eenvoudig zal zijn.
Dat het depositohouders rendement kost staat in principe los van de subsidies van de overheid, omdat je verwacht dat die ook bij hoge kapitaaleisen verdwijnen. Het argument hier is dat deposito’s een goede uitkomst zijn voor slecht geïnformeerde beleggers, omdat ze dan niet gepakt worden op hun informatieachterstand. Door narrow banking sluit je hierdoor beleggingen in onveilige banken eigenlijk uit.
er is dan ook gewoon draagvlak voor een overheid om te zeggen: eigen schuld dikke bult, had je maar genoegen moeten nemen met een lager rendement bij een veiligere bank
Ik vind ’t wel typisch dat mensen denken dat alleen die spaartegoeden tot 50 of 100k moeten worden beschermd. Zo’n ‘zakenbank’ is d’r voor de belangen van mensen en bedrijven met veel geld. Je hebt natuurlijk de fameuze ‘0.1%’ die een hoop geld hebben, maar je hebt natuurlijk ook instellingen zoals pensioenfondsen die op een aardige zak geld zitten. Of lagere overheden (provincie noord-holland, anyone?), woningbouwcorporaties, etc. Als dat soort instellingen opeens een paar miljard moeten afschrijven, zal dat toch op de een of andere manier op conto van ‘de belastingbetaler/pensionado/huurder’ komen.
@5
Er is simpelweg geen partij die genoeg vermogen heeft om garant te staan voor pensioenfondsen en dergelijke gigantische fondsen, daarnaast kunnen zulke grote spelers eenvoudig hun vermogen spreiden zodat ze nooit alles in 1 keer kwijtraken en je moedigt ze alleen maar aan daar laks in te zijn als je garanties gaat geven.
@6: Tsk. Alleen ING al had in 2008 een balanstotaal van 1.332 miljard (volgens wikipedia). Daar kon de nederlandse overheid in haar eentje prima garant voor staan. Het ABP komt niet verder dan ~250 miljard. Vergeleken met ING een peuleschil.
@7
De pensioenfondsen hebben bij elkaar een vermogen van meer dan 1000 miljard en de redding van ING was een zware operatie die alleen maar mogelijk was omdat ING niet compleet aan de afgrond stond (uiteindelijk is “slechts” 30 miljard bijgelegd). De Nederlandse overheid geeft daarom ook geen garantie voor de Nederlandse banken, reddingen zijn eenmalige beslissingen die per geval gemaakt worden.
@6: Er kan geen run plaatsvinden op pensioenfondsen zoals dat kan voor banken, dus waar de f heb je het nou weer over?
@9
Vreemd dat je niets zegt tegen @5 die erover begon…
O en was de redding van ING nodig vanwege een bank run dan (en de rest van de wereld maar deken dat het lag aan een wereldwijde financiele crisis en wanbeheer bij ING zelf waardoor het vermogen van de bank dreigde te verdampen)? Iedere bank kan failliet gaan, net als ieder pensioenfonds en daar hadden gronk en ik het over.
@9: Als een pensioenfonds 25 tot 50% van z’n vermogen ziet verdampen door een omgevallen bank (25% omdat het geld direct weg is, en 25% omdat in de nasleep van de daaruitvolgende crisis de rest van hun beleggingen ook minder waard is; zie 2008/Lehman), dan heeft dat meer maatschappelijke impact dan spaargeld wat verdampt is.
Dat pensioengeld wordt gebruikt om pensioenen uit te keren; je moet bij dat soort percentages dan gaan praten over acute forse pensioenkortingen. Met 2.4 miljoen 65-plussers ga je dat ook wel terugzien in de rest van je economie.
Daarnaast: Spaargeld is ‘extra geld’, terwijl een pensioen een primaire bron van inkomsten is.
Anyway, het gaat me helemaal niet over die pensioenen; m’n punt is dat ‘narrow banking’ doet voorkomen dat het een veilige manier is voor financiele sector om veel meer risico te nemen; ik denk dat ook met een grote omvallende ‘narrow bank’ je zult zien dat de maatschappelijke impact nog heel groot (en ontwrichtend) kan zijn, en dat de gevolgen zich niet beperken tot wat spreadsheets van een stel londense whizzkids.
@11
Dat was ook mijn gedachte, er kan dan wel geen bank run plaatsvinden maar een omvallend pensioenfonds leidt wel gewoon tot schade.
@12
Het idee is dat zo’n veilige bank veel minder risico loopt en dat er dus veel minder vaak zo’n bank zal omvallen, ook zal een veilige bank minder verstrengeld zijn met andere banken en financiele instellingen (inclusief andere veilige banken) waardoor het domino-effect minder groot zal zijn.