ANALYSE - De uitslag van de verkiezingen in Noordrijn-Westfalen moet voor de Duitse Groenen een wake-up call zijn om in september bij de Bondsdagverkiezingen een rol van betekenis te kunnen spelen.
De socialistische SPD verloor zondag de verkiezingen in Noordrijn-Westfalen, de Duitse deelstaat aan onze oostgrens die ongeveer evenveel inwoners heeft als Nederland. De CDU won en is nu met drie zetels meer dan de SPD de grootste partij. De socialisten verloren niet zoveel als de PvdA hier, maar toch. Ze waren jarenlang aan het bewind in deze deelstaat waar de traditionele arbeidersbevolking het steeds moeilijker heeft gekregen. De laatste jaren samen met de Groenen. Die hebben hun regeringsdeelname ook met verlies moeten bekopen. Die Linke haalde nét niet de kiesdrempel van 5%. De FDP en de AfD wel. Ook hier dus een ruk naar rechts. Maar de grootste partij was die van de niet-stemmers: 34,8%.
De verliezers wijzen op regionale issues. Zo zouden de Groenen verloren hebben omdat lijsttrekker en aftredend vice-premier en minister van Onderwijs Sylvia Löhrmann verantwoordelijk wordt gehouden voor de alom bekritiseerde staat van het onderwijs in de deelstaat. Willem Melching, historicus aan de Universiteit van Amsterdam wees op het falen van de rood-groene coalitie: ‘Het onderwijs is slecht, en men is vooral boos over het broddelwerk op het vraagstuk interne veiligheid, onder meer over immigranten en draaideurcriminelen’. Maar er is meer aan de hand. Melching meent dat de SPD het niet gaat redden met alleen maar een nieuwe leider, de tot voor kort nog zeer populaire Martin Schulz. Ze zullen ook een nieuwe aansprekende boodschap moeten formuleren om in september bij de Bondsdagverkiezingen in de pas te blijven bij de CDU.
En iets dergelijks geldt ook voor de Groenen.
Voor Deutsche Welle schreef Jefferson Chase een analyse van de positie van de Duitse Groenen in dit belangrijke verkiezingsjaar. De bloeitijd van de Groenen is ten einde, volgens Chase, ze raken zo langzamerhand wat verlept. Ze zullen zich echt grondig moeten vernieuwen.
Veel traditionele eisen van de Groenen zijn min of meer overgenomen door andere partijen. De beweging had haar finest hour in 2011 toen Angela Merkel na de ramp in Fukushima besloot dat Duitsland alle kerncentrales gaat sluiten. Een omvangrijk programma voor de invoering van nieuwe energie is vanaf die tijd in uitvoering genomen. Energiepolitiek is geen onderwerp meer waarmee stemmen gewonnen kunnen worden. Er moeten nieuwe, controversiële issues gevonden worden. Er zijn natuurlijk nog genoeg wensen te over op het gebied van duurzaamheid, maar veel van die punten zijn technisch-bureaucratisch en daar lopen de mensen minder warm voor.
Politicoloog Ulrich Sarcinelli:
“To a degree, they’ve certainly become the victims of their own success, and the issues they bring up tend to seem quite small-time and domestic.” They’re not the hot-button issues right now.”
Daarbij komt volgens Sarcinelli dat de Groenen zich hebben ingegraven in het politieke establishment. De opstandige jeugd die de partij onder leiding van Joschka Fischer in de jaren tachtig omhoog stuwde is nu gevestigd, en ‘veel te fatsoenlijk’. Voormalig Bondsdaglid Hubert Kleinert meent dat bij de huidige leiders Cem Özdemir en Katrin Göring-Eckardt het charisma ontbreekt. De partij heeft nieuwe, jongere leiders nodig.
Met de huidige dalende trend in de deelstaatverkiezingen (verlies in Noordrij-Westfalen en Sleeswijk-Holstein, geen enkele zetel in Saarland) loopt de partij in september grote risico’s uitgeschakeld te worden voor het landelijke bestuur. Bondsdaglid Konstantin von Notz gelooft nog wel dat de kiezers de Groenen zullen blijven waarderen vanwege hun zorg voor het klimaat, het milieu, landbouwhervormingen en mensenrechten. Het is de vraag of een beroep op deze klassieke eisen voldoende zal zijn. Als junior-partner kan de partij zeker invloed blijven gelden, als het niet in een rood-groene coalitie kan dan wellicht in een zwart-groene (met de CDU) of in de ‘Jamaica-variant’ (met CDU en FDP). Maar de eerste vereiste is dat Bündnis90/Die Grüne op 24 september minstens 5% van de kiezers aan zich weet te binden.
Reacties (12)
Merkel heeft met de Energiewende miljarden in het milieu gepompt en de Groenen daarmee volledig overbodig gemaakt. Verder is links in Europa en over bijna de hele wereld een aflopende zaak aan het worden, over de datum en achterhaald door de globalisering, de toenemende welvaart en de immigratie crisis. De lager opgeleide linkse kiezers gaan naar de populisten en de hoger opgeleide naar de liberalen, zie Frankrijk als voorbeeld.
@1:
Politiek links is bijna overal zoveel naar rechts opgeschoven dat het haar achterban van zich heeft vervreemd. Links is in de politiek is bijna overal verdwenen.
@2: Dus links heeft haar achterban van zich vervreemd door naar rechts op te schuiven, en die vroegere achterban stemt nu… rechts? Iets gaat niet goed in deze redenering.
Het is dan ook flauwekul. De politieke breuklijnen zijn verschoven, waarbij economisch links en cultureel progressief niet meer automatisch samen gaan, en traditioneel links heeft moeite daarop een antwoord te formuleren. En als zoals in Duitsland de energietransitie niet meer ter discussie staat, dan heb je als Groene partij natuurlijk een onderscheidend issue minder.
@3: Omdat de stemmer meent dat haar stem voor links zowiezo verloren is, versterkt door het beeld dat in de laatste decennia geschapen is.
@4: Het is nog steeds niet logisch. Waarom zou die stemmer dan rechts stemmen?
En nee, de niet-stemmer is niet perse links. Afgelopen verkiezingen hadden de hoogste opkomst sinds 1986, en de meest rechtse tweede kamer sinds 2002.
@5: Omdat als je in links teleurgesteld bent, er de hoop is dat rechts het beter doet. Er is ook een vergrijzing gaande en we weten dat oudere mensen meestal wat conservatiever zijn en vaak dus kiezen voor het behoud van de status quo.
@5: Het zit in de agenda. Rechts weet momenteel de hoofdissues op de agenda te zetten: veiligheid (paradoxaal genoeg), migratie, nationalisme. Met name als die laatste op de agenda komt, profiteert rechts er electoraal enorm van. Hele hordes kiezers stemmen met open ogen tegen zichzelf, als je ze met nationalisme kunt paaien. Punt is ook dat dat internationaal doorwerkt: Als er ergens een nationalist verkiezingen wint, dan gaan mensen in andere landen als tegenreactie(!) ook nationalistisch stemmen.
@3:
Ex-PvdA stemmers zijn onder andere naar rechts geschoven.
http://nos.nl/artikel/2163443-pvda-gedecimeerd-waar-zijn-al-die-stemmers-gebleven.html
3 x 1,5 zetels naar respectievelijk CDA, VVD en PVV
5 zetels naar D66
Samen grofweg 10 zetels naar rechtse partijen.
Daarnaast nog eens 10 zetels naar SP en GroenLinks.
Teleurgestelde ex-PvdA’ers zijn dus nogal uitgewaaid.
Jos van Dijk:
Fukushima – Francis staat hier buiten.
@9: Hersteld. Dank voor de attentie. Dom foutje.
@8: precies, en dat is dus anders dan je zou verwachten als mensen de PvdA primair verlaten hebben omdat ze teleurgesteld zijn over de rechtse koers. Zo simpel is het dus niet.
@7: eens dat het onder andere in de issues zit, en dat links hier last van heeft hangt ook samen met de veranderende breuklijnen in het electoraat.
@6: Dat is niet zo logisch, aangezien rechtse partijen vaker in de regering zitten en hebben gezeten dan linkse. Als het klopt dat kiezers ontevreden zijn met de uitverkoop van idealen door sociaal democratische partijen, dan zou je verwachten dat de radicaal linkse oppositie sterk wint. En het klopt, dat is ook wel te zien (Frankrijk, Spanje). Maar per saldo wordt links kleiner, het is dus niet het hele verhaal. (en je kan er uit concluderen dat radicaliseren voor links een nederlagen strategie is).
@11: Je leest wel erg selectief, merk ik.