Vlak voor de verkiezingen in twee Duitse deelstaten raakt de regerende CDU/CSU in de problemen door een mondkapjesschandaal. De christendemocratische parlementariërs Nikolas Löbel en Georg Nüßlein blijken tonnen te hebben verdiend aan de handel in mondkapjes. CSU’er Nüßlein zou gelobbyd hebben voor een textielbedrijf uit Hessen, dat beschermingsmateriaal tegen corona wilde verkopen aan de overheid. Voor zijn bemiddeling bij diverse ministeries zou hij 660.000 euro hebben ontvangen. Löbel’s bedrijf zou 250.000 euro aan commissie hebben opgestreken voor zijn bemiddeling bij de levering van mondkapjes in zijn deelstaat Baden-Württemberg. Hij moest van partijvoorzitter Armin Laschet nog wel een zetje krijgen om zijn parlementszetel onmiddellijk op te geven nadat hij aanvankelijk alleen had aangekondigd zich in september bij de Bondsdagverkiezingen niet meer kandidaat te stellen.
In een poging de schade te beperken dwingt de leiding van de CDU/CSU nu alle parlementariërs uiterlijk vrijdag een verklaring te ondertekenen dat zij niets verdiend hebben aan de coronpandemie. Maar de geest is uit de fles. Nieuwe corruptieschandalen duiken op. Axel Fischer en Mark Hauptmann zouden flink verdiend hebben aan de promotie van de betrekkingen met Azerbeidzjan. Eerder waren al twee andere christendemocratische parlementsleden in opspraak gekomen na onderzoek van de Raad van Europa naar de Azerbeidzjaanse ‘kaviaardiplomatie‘.
Onvrede over aanpak pandemie
Komend najaar aftredend bondskanselier Angela Merkel zal zich een ander einde van haar vijftienjarig bewind hebben gewenst. Er is ook in Duitsland veel onvrede over de aanpak van de coronapandemie, ondanks het stappenplan dat de regering vorige week na moeizame onderhandelingen met de deelstaten heeft afgekondigd. De lockdown is verlengd tot 28 maart, het vaccineren komt nog niet goed op gang, maar er zijn wel gratis sneltests voor iedereen om besmettingen met het virus vast te kunnen stellen. Dat naar nu blijkt parlementsleden zich hebben verrijkt aan de coronapandemie betekent een grote aanslag op het vertrouwen in de regeringspartij CDU/CSU. Tragisch voor Merkel, maar ook een bijzonder lastige uitdaging voor de net nieuw aangetreden voorzitter van de CDU, Armin Laschet, premier van Noordrijn-Westfalen. Hij moet hopen dat zijn partij niet te veel verliest bij de deelstaatverkiezingen van zondag in Baden-Württemberg en Rijnland-Palts. Zijn kandidatuur voor de opvolging van Merkel zou er wel eens onder kunnen gaan leiden als de Beierse CSU-premier Markus Söder zich ook voor die functie meldt.
Groenen aan kop
In Baden-Württenberg gaan de Groenen al een tijdje aan kop in de peilingen met een record van 33%. De populariteit van de Groenen is vooral te danken aan premier Winfried Kretschmann, de eerste premier van de Groenen in Duitsland. Kretschmann (72) is een pragmaticus die nogal wat kritiek uit zijn eigen partij heeft moeten slikken, onder andere vanwege zijn asielpolitiek en zijn pogingen om de balans te vinden tussen klimaatbeleid en de belangen van de industrie in zijn deelstaat. Hij regeert nu in volle tevredenheid met de CDU. Lijstaanvoerder Susanne Eisenmann van die partij viel hem in een televisiedebat aan vanwege een manifest van de Groenen waarin er voor wordt gepleit dat iedereen vaker gaat fietsen of lopen in plaats van de auto te nemen. ‘Zelfs grootmoeders!’ De auto is nog steeds heilig in Duitsland en zeker in Stuttgart, de hoofdstad van Baden-Württemberg, waar een groot deel van de bevolking afhankelijk is van de automobielindustrie van Daimler en Porsche. Kretschmann toont zich ten opzichte van de gelukkige autobezitters anders dan de meeste van zijn partijgenoten als een zeer gematigde groene premier die de bevolking in het klimaatbeleid voorzichtig aan de hand wil nemen richting de noodzakelijke veranderingen.
In de peilingen voor Rijnland-Palts zit de CDU de SPD op de hielen. De sociaaldemocraten profiteren hier van de populariteit van de eerste vrouwelijke premier, Malu Dreyer. De Groenen doen het als derde partij hier aanzienlijk minder goed dan in Baden-Württemberg.
Veiligheidsdienst contra AfD
De CDU zal in deze crisistijd ongetwijfeld hopen op het terugwinnen van kiezers aan de rechterkant van het politieke spectrum na de aantijgingen van de Verfassungsschutz, de Duitse interne veiligheidsdienst, tegen de AfD. De dienst heeft vorige week de rechts-nationalistische AfD als geheel als ‘verdacht’ aangemerkt. Dat betekent dat de Verfassungsschutz in het onderzoek dat is verricht naar het extremisme in de partij voldoende aanwijzingen heeft gevonden dat de AfD een gevaar vormt voor de Duitse democratie en de rechtsstaat. Tot nu toe werden alleen bepaalde delen van de partij in de gaten gehouden. Nu zouden er voldoende aanwijzingen zijn voor de veiligheidsdienst om voor de hele partij, die in 2017 met 12,6% van de stemmen 92 afgevaardigden in de Bondsdag veroverde, extra spionage-activiteiten in te gaan zetten.
De Verfassungsschutz heeft echter voor zijn beurt gesproken, bepaalde de rechter direct nadat de verdachtmakingen tegen de partij naar buiten kwamen. Er loopt namelijk nog een rechtszaak waarin de dienst beloofd heeft alle informatie over de partij intern te houden tot na de uitspraak. Mogelijk is er vanuit de dienst gelekt over het onderzoek dat heeft plaatsgevonden. De rechter oordeelde dat de Verfassungsschutz door de openbaarmaking van de conclusies van het onderzoek van de dienst de kansengelijkheid van politieke partijen aan in dit verkiezingsjaar heeft aangetast. Een niet geringe beschuldiging voor een instantie die de rechtsstaat moet beschermen.
In de peilingen staat de AfD op een licht verlies, maar een groot deel van de aanhang lijkt zich weinig aan te trekken van alle beschuldigingen van racisme en antisemitisme. De politiek getinte aanval van de Verfassungsschutz op de geloofwaardigheid van de partij zou ook wel eens een averechts effect kunnen hebben.