Don Quichot haakt af

De burger die zich onheus behandeld voelt door de overheid, zal een van zijn rechtsbeschermers moeten missen, als hij procedeert tot aan de Centrale Raad van Beroep. Eén van de raadsheren bij de hoogste bestuursrechter, stapt op uit protest tegen de slechter wordende rechtspositie van burgers. Een bericht in De Pers dat amper aandacht heeft gekregen.
De ex-hoogleraar Staats- en Bestuursrecht, Twan Tak, vindt dat hij niet langer deel uit kan maken van een rechtsstelsel dat lak aan de burger heeft. Algemeen belang, efficiency en kostendekkendheid zijn belangrijker geworden dan de individuele rechten van de burger. De overheid doet alle moeite de rechtsgang van de burger te dwarsbomen. Algemene normen en administratieve rompslomp werken nadelig voor de rechtzoekende burger.

Twan Tak is er blijkbaar achter gekomen dat een stelsel niet van binnenuit is te veranderen. Al jaren vecht hij tegen de verloedering van de rechtsbescherming aan de burger. Zijn kritiek is dat de overheid middels wijzigingen in wetten en procedures haar eigen positie versterkt ten koste van de rechtsbescherming van de burgers. De overheid bepaalt, de burger baalt.
In 2002 publiceerde hij zijn boek “Het Nederlandse bestuursprocesrecht in theorie en praktijk”. Daarin leverde hij onder andere kritiek op de Raad van State en de in 1994 ingevoerde Algemene wet bestuursrecht. In een interview met dagblad Trouw zei Tak: “De Raad is primair adviseur van de overheid. Bij de benoeming van zijn leden blijkt zelfs een juridische opleiding niet nodig, de politieke kleur is minstens zo belangrijk. Alle zaken die hen worden voorgelegd, bekijken ze puur met een bestuurlijk oog. Het zijn stuk voor stuk regenten, ongeschikt als rechter”.

De Algemene wet bestuursrecht werkt ten nadele van de burger, stelde Tak. “Tussen 1975 en 1994 heeft de Raad van State 249 keer op inhoudelijke gronden een burger in het gelijk gesteld. Na 1994 is dat niet meer voorgekomen. De rechter controleert alleen nog of de overheid procedurefouten heeft gemaakt. Tijdens de procedure mag de overheid nog volop fouten herstellen”.
Bent u niet een beetje bezig als een Don Quichot. vroeg Trouw. Tak vond van niet. Natuurlijk wist hij ook wel dat zijn carrière niet vlotjes zou verlopen als hij alsmaar in het rond schopt, maar “Don Quichot heeft nooit wetenschap beoefend”. Tak meende met puur wetenschappelijk werk, de juiste bijdrage aan de samenleving te kunnen leveren.

Toen er Kamervragen werden gesteld over het functioneren van de Raad van State, wimpelde het kabinet Balkenende de kritiek af, als zijnde niet wetenschappelijk. Twan Tak voelde zich in zijn beroepseer aangetast en diende een klacht in bij de Ombudsman, die hem in 2004 in het gelijk stelde. Opnieuw volgde Kamervragen, waarin het kabinet werd gevraagd excuses aan te bieden aan Twan Tak, Dat vond Balkenende absoluut niet nodig.

Twan Tak ging onverdroten, maar moest in 2010 toch concluderen dat hij nauwelijks meer serieus werd genomen. In een interview op Binnenlands Bestuur gaf hij een opsomming van wetten die in 2009 waren aangenomen, waarmee de rechten van de burgers verder werden ingeperkt. De Crisis- en Herstelwet vond hij een dramatisch voorbeeld. Maar verzuchtte hij: “Er is geen hond die luistert naar onze kritiek. Ik zei al, dat is de tactiek: negeren en doodzwijgen”.

Twan Tak vindt dat hij de rechtsbescherming van de burger onvoldoende kan garanderen, als lid van de Centrale Raad van Beroep. Don Quichot legt dat bijltje er dus bij neer. Van binnenuit is een stelsel lastig te veranderen. Hopelijk blijft hij, met onderzoek en publicaties, actief en denken de burgers nog eens na over zijn uitspraak; “Kennelijk krijgt ieder volk niet alleen de regenten, maar ook de magistratuur die het verdient”.
Morgen demonstreren advocaten tegen de verhoging van griffierechten. Alweer een maatregel die een belemmering kan zijn voor de burger om, waar nodig, zijn recht te halen. Het is aan de kiezers om politici op het pluche te krijgen, die bij wet- en regelgeving het belang van de burgers centraal stellen.