COLUMN - Verkiezingscampagnes voor het Europees Parlement zijn van een dodelijke saaiheid en voorspelbaarheid. Om de vijf jaar krijgen we de boodschap dat Europa best belangrijk is. De kiezer krijgt elke ronde opnieuw uitgelegd wat het Parlement doet, wat de taak van de Commissie is, van de Raad van ministers en de Europese Raad van regeringsleiders. En dat er democratisch gezien nogal wat schort aan het instituut EU (alsof het in de natiestaten allemaal perfect geregeld is). Elke vijf jaar horen we ook weer de klacht dat ‘Brussel’ ver weg is en dat we onze vertegenwoordigers daar zo slecht kennen. Is dat vreemd? Vijf jaar lang worden Europese politici in de media weggedrukt door de nationale politiek. De Haagse zaken, hoe futiel ook, krijgen altijd voorrang in de media boven Brusselse maatregelen, hoe verstrekkend ze ook zijn.
Men zegt dat burgers zich niet druk maken over deze verkiezingen. Ze zouden weinig interesse hebben in ‘Europa’. Maar het punt is: het gaat helemaal niet over Europa bij deze verkiezingen. Het gaat over het klimaat, over sociale rechtvaardigheid, over de economie, over landbouw, voedselveiligheid, energievoorziening en nog veel meer. Waarom blijft wat er echt speelt bij de Europese verkiezingen alsmaar verborgen achter al die voorspelbare clichématige verhalen over desinteresse, complexe besluitvorming en abstracte beelden over een continent?
Een voorbeeld van een tragische misvatting in deze campagne is het GroenLinks/PvdA raambiljet waarop staat: ‘Voor Europa = voor Nederland’. Ten eerste laat het op geen enkele manier zien waar de kandidaten die we gaan kiezen werkelijk voor staan. Wat zegt dat ‘Voor Europa’ over de inzet van deze partij in het Europees Parlement? Het is een inhoudsloze slogan zonder enig profiel. Terwijl de kiezer juist baat heeft bij verschil. Laat dat dan ook zien. Wat bied je aan perspectief? Waarvoor maak je je sterk? Ja, ik weet het, er is ook nog een programma en er zijn stemwijzers. Maar Timmermans stond eind vorig jaar toch ook niet kandidaat ‘Voor Nederland’?
Dat brengt me op mijn tweede bezwaar tegen dat ‘Voor Europa = Voor Nederland’. Ik begrijp niet dat juist de partij van Timmermans deze leuze voert. De eerste reactie van de partijleider van GroenLinks/PvdA op de verkiezingsuitslag van 22 november was een emotionele oproep om afstand te nemen van de partij die het exclusieve recht claimt op de leus ‘Voor Nederland’. Moeten wij op 6 juni nu allemaal Wilders een genoegen doen en ook stemmen ‘voor Nederland’? Ik heb daar grote moeite mee. Ik wil stemmen voor het hoog houden van Timmermans’ Green Deal. Voor een Europees breed sociaal beleid naar het voorbeeld van de richtlijn minimumloon, de wetgeving voor platformwerkers, en die voor de ketenaansprakelijkheid voor werkgevers, waar vertrekkende parlementariërs van de PvdA en Groenlinks hard aan hebben getrokken. En voor allerlei andere maatregelen met verstrekkende consequenties die op Europees niveau genomen moeten worden zoals de stikstof- en de mestproblematiek, de voedselveiligheid, de bescherming van de consument en de privacy.
Nederland in deze verkiezingscampagne onderscheiden van Europa is koren op de molen van extreemrechts. Wij zijn Europa. En als Europeanen willen we net als op lokaal, provinciaal en nationaal niveau keuzes kunnen maken voor de toekomst van economie, maatschappij en milieu. Over die keuzes zou de campagne moeten gaan.
Reacties (6)
Kom, kom Jos. De pvda ziet gewoon de navelstaarderij van Nederlandse kiezers en speelt daar op in met een slogan.
Een genuanceerd verhaal past niet op een poster en je krijgt in de media ook weinig ruimte om dat uit te dragen. Als dat al nut heeft, een paar leuke oneliners in een vooropgezet debat met de ‘kiezer’ kan immers doorslaggevend zijn. Als je genuanceerd doet haakt de kiezer na twee zinnen af en wordt je onderbroken door de programmamakers om te voorkomen dat kijkers naar een ander kanaal gaan.
De geintreseerde keizer moet even op zoek. https://groenlinkspvda.nl/europa/
Dat ‘inspelen op de navelstaarderij van kiezers’ is een bijdrage aan de normalisering van extreemrechts. Er is daarover niet goed nagedacht, althans niet door politiek ingewijde figuren. Ik vermoed dat hier de marketingmensen het voor het zeggen hebben gehad.
Niet alles is inspelen op extreem rechts, die navelstaarderij is hier al veel langer. Sterker nog ik denk dat rechts-populisme eerder een symptoom daarvan is dan een oorzaak. Dan kan je wel een educatieve campagne beginnen maar daar win je geen verkiezingen mee.
Iedereen met smaak heeft een hekel aan marketeers maar ze zijn er nog omdat het werkt. Het volk en de kiezer zijn gemiddeld niet die van die fijne doordachte mensen maar een zooitje egoïstische manipuleerbare heikneuters. Daar kan je wel heel erudiet boven gaan staat oreren maar dan wordt het eenzaam. Eenzaam in een democratie is gelijk aan machteloos.
Dus een verstandige partij zoekt aansluiting bij wat populair is bij de massa en probeert daar vanuit te werken aan verbetering. Gegeven dat dit in Nederland momenteel niet een mooi vertrekpunt is leidt dat tot soortgelijke campagnes. Wat jij hier doet is de boodschapper aanvallen die uit lijfsbehoud gedwongen wordt een toon aan te slaan die jouw niet aanspreekt.
Je vergeet hier iets belangrijks. Het werkt op korte termijn. Voor wasmiddelen, of de aanbiedingen van de Lidl, of bamboe onderbroeken werkt dat prima. Want dan zijn de praatjes alleen bedoeld om te verkopen wat er nu op de markt is. Maar verkooppraatjes voor de korte termijn kunnen juist schadelijk zijn voor het vertrouwen in de politiek op langere termijn. Het lijkt mij vooral belangrijk dat serieuze politieke partijen de kiezer niet minachten zoals jij dat blijkbaar doet.
Gladde verkooppraatjes zijn de specialiteit van populisten en demagogen. Dat spelletje kun je niet van ze winnen. En dus zullen serieuze partijen zich moeten onderscheiden door wat anders te doen. Dat is precies wat we de afgelopen verkiezen hebben gezien. Als de gevestigde partijen de populisten en extremisten gaan imiteren, besluit de kiezer dat hij net zo goed op het origineel kan stemmen.
Wat mij betreft heeft Jos dus wel degelijk een punt. Misschien is het wat overdreven dat zo’n slogan extreemrechts normaliseert, hij geeft wel het initiatief in het debat rond de verkiezingen aan extreemrechts. En dat werkt al een jaar of twintig averechts. Hoog tijd om het eens anders aan te pakken.
Verkiezing zijn op korte termijn, altijd. De massa warm laten lopen voor Europa is een lange termijn project dat vele verkiezingen gaat duren. Dat is inderdaad veel te weinig gedaan maar dat los je niet op een verkiezingsposter op. Je moet eerst eerst winnen voordat je wat kan veranderen.
Er is niets populistisch rechts aan de slogan dat wat goed is voor Europa ook goed voor Nederland is. Het is een pro Europese waarheid als een koe. Sterker nog als je naar de populistische stromingen bekijkt beweren die doorgaans het tegenovergestelde. Simplisme is niet een extreem rechtse uitvinding, dus je speelt het tegenovergestelde spel. Je kan wel links de schuld blijven geven van een populistisch rechts probleem tot de koeien thuis komen maar dat is natuurlijk onzin.
Ja, dat begrijp ik heus wel. Maar vertrouwen in politieke partijen is iets van lange termijn. Dat was nou net het hele punt. Als partijen teveel focussen op de laatste peiling en de volgende verkiezing, verliezen ze langzaamaan steeds meer vertrouwen van kiezers.
Het gaat helemaal niet over schuld, maar over leren van gemaakte fouten. Ik geloof gewoon niet zo in ‘doing the same thing over and over again and expecting different results’.