Democratie in Amerika, maar in Irak?

OPINIE - Het is vandaag precies tien jaar geleden dat de VS de oorlog tegen Irak begonnen. Waarmee ze lieten zien hoe hun democratie werkelijk  werkt.

De Irakoorlog is om meerdere redenen schokkend geweest, niet alleen vanwege de wreedheid en het lijden van de Irakezen maar ook door wat het ons leert over de VS en democratie in het algemeen. De manier waarop de VS deze oorlog zijn begonnen, en hoe zij werd gevoerd heeft duidelijk laten zien hoe slecht de democratie in Amerika en het “vrije westen” werkt.

Vandaag, 20 maart, is het precies tien jaar geleden dat de oorlog begon. De oorlog werd destijds van links tot rechts gesteund, ook door vooraanstaande Democraten als de Clintons. Alle grote kranten, ook de New York Times en de Washington Post, en alle grote tv-zenders waren voorstander van de oorlog.

‘Maar,’ zult u dan zeggen, ‘in Amerika is vrijheid, daar mag iedereen zijn mening hebben en verkondigen, ook zij die tegen de oorlog waren konden dat zeggen. In het Irak van Saddam Hoessein werd je gevangengenomen, gemarteld en gedumpt. Wij in het westen doen dat niet. Wij zijn vrij. Amerika is tenminste een democratie, en iedereen is vrij om kritiek te leveren.’

Argumenten tegen de oorlog

Dat mag waar zijn, maar hoe werkt dat in de praktijk? Stephen Walt, hoogleraar internationale betrekkingen aan Harvard, geeft een voorbeeld. Hij schrijft over wat er is gebeurd met mensen die wel kritiek hadden de oorlog in Irak, nog vóór die oorlog begonnen was. (Dat laatste zeg ik er even bij, want u weet hoe het gaat: na de oorlog zat iedereen in het verzet.) Kort voor het uitbreken van de oorlog plaatsten 33 deskundigen een advertentie waarin ze uiteen zetten waarom ze tegen de oorlog waren. In de advertentie somden ze de nadelen op:

• Saddam Hussein is a murderous despot, but no one has provided credible evidence that Iraq is cooperating with Al Qaeda.
• Even if Saddam Hussein acquired nuclear weapons, he could not use them without suffering massive U.S. or Israeli retaliation.
• The first Bush administration did not try to conquer Iraq in 1991 because it understood that doing so could spread instability in the Middle East, threatening U.S. interests. This remains a valid concern today.
• The United States would win a war against Iraq, but Iraq has military options—chemical and biological weapons, urban combat—that might impose significant costs on the invading forces and neighboring states.
• Even if we win easily, we have no plausible exit strategy. Iraq is a deeply divided society that the United States would have to occupy and police for many years to create a viable state.
• Al Qaeda poses a greater threat to the U.S. than does Iraq. War with Iraq will jeopardize the campaign against al Qaeda by diverting resources and attention from that campaign and by increasing anti-Americanism around the globe.

De prijs van gelijk hebben

En wat hadden ze gelijk. We weten nu dat 20 maart 2003 het begin was van een grote ramp, vooral voor de Irakezen zelf, maar ook voor de Amerikanen. De de totale kosten zijn uiteindelijk opgelopen tot 3,9 biljoen dollar, terwijl oorspronkelijk slechts 50 tot 60 miljard dollar was begroot. Maar die kosten triviaal bij het leed dat is aangericht. Er zijn 190.000 doden gevallen. Na tien jaar is het land nog steeds een grote (politieke) chaos, het is verdeeld in een Koerdisch, en een Arabisch deel, soennieten en sjiieten staan elkaar naar het leven en Iran is de lachende derde want dankzij de oorlog is er nu een bondgenoot aan de macht in Irak. En oh ja, Al Qaida had er inderdaad helemaal niets mee te maken.

Je zou je verwachten dat dit bewijs van deskundigheid en moed om tegen de stroom in te zwemmen een goede toevoeging is op je CV. Maar niets is minder waar, zegt Walt:

It is worth noting that none of the signatories on this list has held a government position since then, and my guess is that none is likely to do so in the future. Instead, it is mostly people who backed the war who have occupied key policymaking positions in both the Bush and Obama administrations. Even today, a reputation for hawkishness is a prerequisite for being taken seriously in Washington.

Nee je wordt niet de gevangenis in gegooid, je wordt niet gemarteld. Je wordt uitgestoten, in de ban gedaan, je carrière is afgelopen. Mocht het weer een keer voor komen dat weet iedereen wat te doen: mee praten met de meute en verder je mond houden. Veel effectiever dan martelen, gevangenissen en dictatuur. En je hoefde niet eens werkzaam te zijn in de politiek of in de media, zoals het verhaal van de Dixie Chicks laat zien. De meeste mensen zien het niet eens, en maar weinig mensen durven te protesteren. Dat is Vrijheid en de Democratie, en daar zijn we Voor! Mooi toch?