De natuur doet het werk

In onze rubriek Op weg naar duurzaamheid verkennen we oplossingen voor milieuvraagstukken naar aanleiding van de documentaireserie Earthrise van Al Jazeera. Deze week: hoe een Schots eiland zelfvoorzienend werd, groene daken in New York, een Australiër die de woestijn tot leven wil brengen en een moeras dat rioolwater zuivert.

Een zelfvoorzienend eiland

Aan de noordwestkust van Schotland ligt een eiland met de naam Eigg. Het ligt ongeveer 11 kilometer van het vasteland, te ver om aangesloten te worden op het Schotse elektriciteitsnetwerk. In 2008 besloten de inwoners dat ze minder afhankelijk wilden worden van steenkool en olie. Ze bouwden een eigen energienetwerk en wekken nu duurzame energie op uit wind, zon en water.

Bijzonder is vooral dat de eilandbewoners – driekwart van de bevolking doet actief mee – een manier gevonden hebben om de elektriciteit die uit deze drie bronnen wordt opgewekt, te combineren in één systeem, dat hen 24 uur per dag van stroom voorziet. Bovendien reduceert het systeem de CO2-uitstoot drastisch. Wie elektriciteit wil gebruiken, koop eenvoudig een energietegoed, net zoals wij pre-paidkaarten hebben voor onze mobiele telefoons. De website van het eiland Eigg geeft een overzicht van nog talloze andere maatregelen die men nam om de ecologische voetafdruk te verkleinen.

Groene daken in New York

Al decennia lang trekken mensen van het platteland naar de steden. In 1950 leefde nog geen 30 procent van de wereldbevolking in de stad. Inmiddels is dat meer dan de helft en over twintig jaar zal het 60 procent zijn. Nu al gebruiken steden driekwart van onze natuurlijke bronnen en 60 tot 80 procent van alle energie. Ze zijn bovendien verantwoordelijk voor driekwart van alle CO2-uitstoot. Grote steden, vooral in ontwikkelde landen, leveren daar een grote bijdrage aan.

De vraag is hoe we onze ecologische voetafdruk kleiner en steden duurzamer kunnen maken. In New York zijn in de afgelopen jaren honderden daken omgetoverd tot tuinen. Je vindt er zelfs stadsboerderijen die leveren aan locale restaurants. Het resultaat is een herstel van de biodiversiteit en bedreigde ecosystemen, en meer leefbaarheid in een omgeving die sterk versteend is. Die meer natuurlijke leefomgeving heeft ook andere voordelen: betere afvoer van hemelwater, daling van de omgevingstemperatuur, schonere lucht en mensen die tot rust komen.

De woestijn weer tot leven brengen

Jordanië bestaat voor 92 procent uit woestijn. Eeuwenlang vormde de Jordaanvallei daar een weelderige en vruchtbare uitzondering op. Maar overbegrazing en droogte maakten daar een einde aan. In gebieden met een warm en droog klimaat verdampt het oppervlaktewater nu eenmaal snel, en met het water worden ook zouten aan de grond onttrokken. Wat resteert is een dorre vlakte.

De Australiër Geoff Lawton, specialist in permacultuur, wil de woestijn weer tot leven brengen. Zijn doel is om binnen drie jaar een economisch duurzaam systeem tot stand te brengen. Zijn strategie focust op het tegengaan van verdamping en het op organische wijze verhogen van de vruchtbaarheid van de grond. Compost speelt daar een belangrijke rol in: het houdt veel meer water vast en beschermt de aanplant tegen ziekten en plagen. Binnen een paar jaar veranderde dor woestijnland in een groene oase, een ontwikkeling waarin ook andere woestijnlanden interesse tonen.

Een moeras dat afvalwater zuivert

Dagelijks wordt 2 miljoen ton rioolwater en afvalwater uit de landbouw en industrie geloosd in het oppervlaktewater. In het Californische Arcata ontwikkelde men een innovatief systeem: moerassen zuiveren het afvalwater.

De waterzuivering van Arcata combineert conventionele technieken met natuurlijke zuiveringstechnieken. Nadat op de gebruikelijke manier de bacteriën uit het afvalwater zijn verwijderd, wordt het water door een netwerk van moeraslanden geleid. Onderweg filteren zonlicht en planten schadelijke stoffen uit het water: organische materialen die het zuurstofpeil verlagen, voedingsstoffen die de algengroei bevorderen en schadelijke zware metalen. Het is een systeem dat flink wat ruimte inneemt. Daar staat echter tegenover dat een ooit vervallen industrieterrein zich inmiddels heeft ontwikkeld tot een prachtig natuurgebied waarin mensen naar hartenlust kunnen recreëren.

Sargasso is benieuwd naar uw suggesties om onze milieuproblemen aan te pakken. Kent u mooie initiatieven die meer aandacht verdienen, plaats ze dan in de reactieruimte.