ACHTERGROND - Ayn Rands pleidooien voor ongebreideld egoïsme en radicale economische ongelijkheid vallen met een beetje creativiteit prima in te passen in een algemener conservatief frame. En dat komt sommige conservatieven goed uit.
Binnen de bredere conservatieve beweging is Ayn Rand altijd een controversieel figuur geweest. Aan de ene kant biedt haar dualistische wereldbeeld – waarbij zij onderscheid maakt tussen heroïsche producenten en profiterende uitvreters – een duidelijke rechtvaardiging voor radicale sociale en economische ongelijkheid. En dat is uiteraard iets wat conservatieven, die bestaande ongelijkheid in stand wensen te houden, of zelfs willen vergroten, natuurlijk prima bevalt.
Aan de andere kant vielen veel van Rands filosofische overtuigingen, met name haar militante atheïsme, juist weer niet in goede aarde. Ook traditionele religieuze overtuigingen maken immers deel uit van de status quo en kunnen bovendien worden gebruikt om het belang van aardse ongelijkheid ondergeschikt te maken aan dat van een toekomstige hemelse beloning.
Deze recensie van Ayn Rands The Fountainhead in National Review, het lijfblad van conservatief Amerika, maakte Rand vanaf 1957 dan ook tot een officiële outcast in conservatieve kringen. De recensent, Whittaker Chambers (zelf ook een tamelijk interessant figuur), richtte zijn pijlen – niet toevallig – allereerst op Rands compromisloze materialisme.
Rand aarzelde niet om terug te slaan. Daarbij liet zij tevens zien hoe radicaal en onconservatief haar complete gedachtegoed eigenlijk is:
I consider National Review the worst and most dangerous magazine in America […] [b]ecause it ties capitalism to religion. The ideological position of National Review amounts, in effect, to the following: In order to accept freedom and capitalism, one has to believe in God or in some form of religion, some form of supernatural mysticism. Which means there are no rational grounds on which one can defend capitalism.
Met andere woorden: Rand wilde wel radicale sociaaleconomische ongelijkheid, maar absoluut geen God. En conservatieven in de VS wilden en willen, onder meer uit electorale motieven, zowel God als radicale ongelijkheid.
Wat te doen als je in 2014 Rand alsnog binnen de conservatieve tent wilt brengen?
Simpel: je herschrijft Rand (zoals onlangs hier) door haar heroïsche business tycoons gedreven te laten worden door het meer christelijke ‘deugd’ in plaats van de oorspronkelijke grenzeloze zelfzuchtigheid:
Rand did have disdain for some people, but her lack of respect was not based on physical weakness, class, or color so much as it was aimed at those she thought lacked virtue. Contempt may have its place if it aims at a form of evil.
En ‘deugd’, zo moeten we begrijpen, is eigenlijk precies hetzelfde als werk:
Rand extols the captains of industry, the men and women who have a drive to change the world for the better and to get rich in the bargain. That much is certain. But the novels also make clear her love for any man or woman who performs a job well. She sees dignity, joy, and love in work rather than in wealth per se. […]
She was an atheist and clearly had an insufficient appreciation for (and accounting of) human solidarity, but she loved freedom and she understood the importance of work for human flourishing.
En zo kom je, gezien de agenda die achter dit soort proza zit, toch weer uit op het Bijbelse ‘Die niet werkt, zal niet eten.’ In naam van de vrijheid en de lage belastingen.
Als je dan tenslotte ook nog ‘niet kunnen werken’ op één hoop gooit met ‘niet willen werken’ – bijvoorbeeld door te negeren dat er momenteel in Nederland voor 672.000 werkzoekenden 108.200 vacatures beschikbaar zijn – vind je niet alleen raakvlakken met rare Amerikaanse Tea Party-types, maar ook met onze bloedeigen VVD:
Werk is meer dan een inkomen. Werk zorgt voor zelfstandigheid, eigenwaarde en sociale contacten. Werk is iets om trots op te zijn. […]
De VVD wil mensen zonder baan van de bank en aan de bak. Wie niet wil werken, hoeft ook niet te rekenen op hulp.
Toevallig of niet, Mark Rutte prees Ayn Rand ooit aan als ‘een grote geest van het liberalisme’. Of is het bovenstaande juist een reflectie van ‘gewoon’ conservatisme?
Hoe dan ook: het valt te begrijpen dat conservatieven en aanhangers van Rand aansluiting zoeken. Ondanks alle andere verschillen, delen ze immers op sociaaleconomisch gebied een duidelijke agenda.
Reacties (14)
The importance of work for human flourishing. Daar wil ik het best mee eens zijn, ware het niet dat het werk waar ‘liberalen’ beogen meestal bestaat uit hersenloos, vies en veelal vernederend werk waar ze vervolgens maar al te graag sadistisch gebruik van maken om iemand maatschappelijk te straffen. Om er een compensatie voor terug te geven waar een man niet van kan leven. Je ziet het in Amerika, je ziet het in Duitsland, je ziet het hier al langzaam voet aan de grond zetten.
Ayn Rand(debiel), na nog niet eens 1 alinea heb ik haar boek “Atlas shrugged” reeds dicht geslagen. Net zo’n onleesbaar debiel boek als mevrouw zelf. En dan te bedenken dat vele hooggeplaatste Amerikanen (o.a. ex-Federal Reserve president Alan Greenspan) groot fan van deze enge dame waren. Geeft wel aan wat voor domme zwakzinnige kuddedieren deze hooggeplaatste Amerikanen waren.
Dit was nogal een eyeopener, moet ik bekennen.
Tja, dat Rutte mevrouw Rand prijst, zegt veel over zijn intellectuele en sociale diepgang.
Maar in dat stukje op de website van de VVD lees ik ook rare dingen (http://www.vvd.nl/standpunten/71/bijstand-uitkering#lezen):
‘Door de hervormingen op de arbeidsmarkt wordt de arbeidsmarkt toekomstbestendiger en krijgen meer mensen een kans op een baan.
Door het gat tussen een uitkering en een baan te verkleinen, maakt dit kabinet werken weer lonend.’
Dat eerste is natuurlijk lariekoek. De VVD haakt aan bij gedachten over een maakbare samenleving als het haar uitkomt, maar als het er uiteindelijk op aankomt, is het altijd de markt die de baas is.
Maar dat tweede zinnetje is, als je het goed leest, eigenlijk heel vreemd. Wat bedoelt de VVD nu eigenlijk? Bedoelen ze dat het gat in financiele zin kleiner gemaakt moet worden? En zo ja, hoe dan? Worden de lonen verlaagd, of de uitkeringen verhoogd? Dat is verschil immers verkleinen.
Maar er staat nergens iets over bedragen.
Wel lezen we: ‘De VVD wil mensen zonder baan van de bank en aan de bak. Wie niet wil werken, hoeft ook niet te rekenen op hulp. Werk moet lonen. Daarom verkleint dit kabinet het verschil tussen een uitkering en een baan.’
Wat bedoelen ze in hemelsnaam hiermee? Het zijn vier zinnetjes die, als je ze hardop achter elkaar leest, helemaal niets met elkaar te maken lijken te hebben en waaruit een conclusie volgt die m.i. nergens op slaat.
Ik had al niet zo’n hoge pet op van het intellectuele en sociale gehalte van de hedendaagse (nep)liberaal, maar op tekstueel gebied is het van een ongekende droevig- en benepenheid.
Het maakt op mij eerlijk gezegd de indruk dat de VVD helemaal niet geïnteresseerd is in onderwerpen als Bijstand/Uitkering en zich er met een populistisch Jantje van Leiden vanaf maakt.
Ik vind de titel niet echt de lading dekken. #0 gaat voor mij over de link tussen Ayn Rand en de VVD. Die lijkt me correct gelegd.
Dat de conservatieven het bijbelse “die niet werkt zal niet eten” hanteren stond al vast en dat ze dat in een adem noemen met de filosofie van Rand is ook wel duidelijk. Maar het attribuut “deugd” is niet voldoende om als gekerstend te worden beschouwd.
Het artikel “The Devil And Ayn Rand” heeft een duidelijker omschrijving waarom Ayn Rand behoort tot de christelijke gemeenschap en als gekerstend dient te worden beschouwd. Zoals Hunter Baker schrijft in de een na laatste alinea:
Rand’s atheism, materialism, and reduction of the human being’s value to economic productivity […] She was an atheist and clearly had an insufficient appreciation for (and accounting of) human solidarity, but she loved freedom and she understood the importance of work for human flourishing.
Het enige dat haar onderscheid van de christelijke wereld is haar atheisme. Ze geloofde niet in god. Maar alle andere kwaliteiten die Hunter hier neerpent deelt ze met de christelijke wereld. Haar kerstening ligt niet in haar [geloof in] deugd noch in enig religieus denken.
Haar kerstening ligt in de afkeer van het individu en het stellen van de economische waarde van het individu boven alles. Daar is ze op een lijn met de RK kerk en het gereformeerde volksdeel, de christelijke systemen.
Arbeid macht Frei.
Het kwam hier onlangs ook al langs (zie comment 11).
Er is geen toeval.
http://www.bloomberg.com/news/2014-10-08/au-revoir-to-france-s-welfare-model-as-socialists-cut-spending.html
“For 40 years we have lived beyond our means,” Valls said this week. “I am convinced we can make up for lost time.”
@4:
Dat zinnetje viel mij inderdaad ook al op.
Maar om werken ‘weer lonend’ te maken, zou je dat gat juist moeten vergroten.
Immers, door dat gat te verkleinen, wordt het extra inkomen uit werk ten opzichte van een uitkering steeds minder de moeite waard.
Begrijpen ze dat wel bij de VVD?
Maar ach, dat hele tekstje had natuurlijk een hoog stream of consciousness-gehalte.
Het grote probleem dat de conservatieve elites van landen met Rand hebben is natuurlijk dat ze niet als graaiende egoïsten te boek willen staan. Ze preken immers wat anders. Dat wat zij doen goed voor de hele bevolking is, in plaats van alleen voor henzelf en hun peers. Oftewel Ayn Rands filosofie werkt uitstekend in een despotische dictatuur, maar in een democratie win je er geen stemmen mee.
@4: De VVD bedoelt dat het leven van een uitkering meer op werken moet lijken. Dat is ook precies het beleid dat VVD en PvdA voeren, de participatiemaatschappij, waarbij uitkeringsgerechtigden worden opgetrommeld om hetzij zinloze klusjes te doen, hetzij tegen een uitkering hun voormalige betaalde banen te vervullen.
Als je dan kan kiezen tussen dwangarbeid doen voor je uitkering (want: “Wie niet wil werken, hoeft ook niet te rekenen op hulp”), of echt werken, ga je wel echt werken, is de redenatie. Het enige probleem met die redenatie is dat de banen er simpelweg niet zijn. De VVD vindt dat misschien niet zo erg, want die zwijmelen bij de situatie in de VS, met chaingangs in oranje overalls langs de weg.
@9: Dan houdt het zinnetje ‘Werk moet lonen’ vooral in dat je als werkende gevrijwaard bent van de zinloze dwangarbeid die dit kabinet mensen in de bijstand oplegt.
Voorwaar een wenkend perspectief!
Wat een beperkt artikel wat simpele citaten om rand af te kraken. De reacties gaan over de vvd? En beste @2 Daan van der keur . Na 1 alinea afhaken geeft je nou niet-echt credits om iemand debiel te noemen .
Beperkt .
@11: Als Rand dan zo belangrijk is en haar ideeën het absoluut verdienen om een breder publiek te bereiken, doe dan een poging om de waarde ervan te laten zien, zou ik zeggen. Blijkbaar weet jij iets wat wij nog niet weten en de moeite waard is.
Willem dat zeg ik niet maar dit artikel shopt wat zinnetjes bij elkaar en 1 meneer hier heeft 1 alinea gelezen. Jij koppelt zelf het verhaal van Mark Rutte aan de vvd om Rand niks te vinden?
Ik zou bijna naar Wikipedia verwijzen maar dat doe ik niet, dit heeft hier geen zin lijkt me,
Extremistische opmerkingen van @bismarck zijn helemaal treurig …
Genieten van chaingangs?
Vroeger zaten hier de veelal fijne links liberalen van geencommentaar/GroenLinks en D66 nu zijn het allemaal zure haters. Proficiat.
Ik heb Ayn Rand Quotes gelezen. Wat zij bevestigd is: “Iedereen kan het, van loopjongen tot wereldtycoon”.
De neoliberalen willen erkenning en goedkeuring van hun doen en vinden het in Ayn Rand; “Wat wij doen mag, mag want Ayn Rand heeft het gezegd”.