COLUMN - Op 17 december is de Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden in de Tweede Kamer aangenomen. De WGS moet het instanties nog makkelijker maken om gegevens uit te wisselen over burgers om fraude op te sporen. Er is amper maatschappelijk debat over de WGS geweest: we waren te druk met corona.
Het wetsontwerp werd, na fikse kritiek van de Raad van State en de Autoriteit Persoonsgegevens, tegen hun adviezen in niet ingeperkt maar juist uitgebreid. Voorts zijn belangrijke onderdelen niet in de wet geregeld; die worden later ingevuld door de minister van Justitie en Veiligheid.
In de WGS vallen onder de ‘gegevens’ die bedrijven en overheden met elkaar mogen delen, ook signalen, vermoedens en zwarte lijsten. Op grond daarvan mogen de deelnemende partijen ‘interventies’ met elkaar afstemmen en ‘handhavend optreden’ tegen burgers die zo in het vizier komen.
De toeslagenaffaire is er niets bij. Het collectief dat eerder SyRI – het ‘Systeem Risico Indicatoren’, ook al zo’n groots opgetuigd systeem – bij de rechter verboden wist te krijgen, noemt de WGS niet voor niets ‘super SyRI’. (SyRI heeft veel burgers verdacht gemaakt, doch geen enkele fraudeur opgespoord; de basis voor de verdenkingen bleek te mager).
Er was amper debat in de Kamer over de WGS. Er zijn bovendien amper mensen in de Kamer die de WGS inhoudelijk doorgronden. Twee van hen – Kees Verhoeven van D66 en Kathalijne Buitenweg van GroenLinks – vertrekken eind deze maand uit de Kamer.
Er is sowieso nog zelden plenair debat over wetgeving in de Tweede Kamer. Onderzoeksplatform Investico rekende recent uit dat onder Balkenende-IV (2007-2010) 32 procent van alle wetten zonder debat werd aangenomen; de afgelopen jaren gold dat – gecorrigeerd voor corona – voor gemiddeld 38 procent van alle wetten.
Investico toonde ook aan dat sommige fracties zich zelden laten zien bij commissievergaderingen, tegenwoordig vaak de enige plaats waar een wetsontwerp tegen het licht wordt gehouden. De PvdA liet onder Rutte-III verstek gaan bij bijna de helft van alle wetgevingsdebatten, Forum voor Democratie zelfs bij 95 procent. Investico: ‘Veel wetgeving wordt alleen nog besproken door de grote partijen, vaak uit de coalitie.’
Wat daarvoor in de plaats komt? Plenaire debatten waar de waan van de dag besproken wordt. De Kamer gaat gebukt onder een ‘wildgroei aan debatten’, hypes waarmee Kamerleden punten trachten te scoren voor het oog der natie. De Kamer heeft vorig jaar zowat langer gedebatteerd over het trouwfeest-zonder-anderhalve-meter-afstand van Grapperhaus dan over zijn voorstel voor de WGS.
Eind deze maand wordt de nieuwe Tweede Kamer geïnstalleerd. Er komen 60 nieuwelingen, waarvan sommigen zo groen als gras zijn. Er zijn meer kleine fracties dan ooit: partijen die met een, twee of drie mensen alles moeten bijhouden, maar tegelijkertijd ook flink moeten scoren. Langzaam roeien we de dossiervreters uit, mensen als Renske Leijten en Pieter Omtzigt.
Hopelijk zit er nog een snuggere ziel in de Senaat. Daar moet de WGS nog worden besproken.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (8)
“Onderzoeksplatform Investico rekende recent uit dat onder Balkenende-IV (2007-2010) 32 procent van alle wetten zonder debat werd aangenomen; de afgelopen jaren gold dat – gecorrigeerd voor corona – voor gemiddeld 38 procent van alle wetten … Wat daarvoor in de plaats komt? Plenaire debatten waar de waan van de dag besproken wordt.”
Dat krijg je als hele volksstemmen menen dat “de regering regeert en de 2e Kamer controleert”. Op een gegeven moment gaat de wetgevende macht zelf in dat mantra geloven (of zich er in ieder geval om de kiezer te bedienen naar gedragen).
Een concrete oplossing is de ondersteuning van kamerleden flink uitbreiden. Die is nu zeer beperkt, ook in internationaal verband. Het is jammer dat de politiek hier niet voor durft te pleiten. Daarmee stel je ook kleine fracties in staat zich met meer zaken bezig te houden, en verstevig je de capaciteit van de tweede kamer als geheel om de regering te controleren en mee te doen met het wetgevingsproces.
Of je verhoogt het aantal kamerleden, ook dat is namelijk klein in vergelijking met de bevolking.
Zo concreet is je oplossing niet. Wie gaat die ondersteuning doen? wie gaat die regelen? Zal toch echt het kamer lid zelf moeten zijn. Niet een of ander ambtenaren instituut dat faciliteert (zoals het gaat bij ministeries en belastingdienst….)
Er bestaat al ondersteuning voor Kamerleden, die door de fracties zelf “geregeld” wordt (is uiteraard wel overheidsbudget voor), volgens mij stelt Cerridwen voor die uit te breiden, dat lijkt me vrij concreet, net als een uitbreiding van het aantal volksvertegenwoordigers zelf. Bedenk rondom dat laatste dat het aantal in 1956 is uitgebreid vanwege de hoge werkdruk en omdat men toen vond dat 50 en 100 leden voor de Kamers te weinig was in verhouding tot het inwonertal (destijds een kleine 11 miljoen).
Als de 2e Kamer is lamgelegd met een regeerakkoord tot op 4 cijfers achter de komma, met een ijzeren fractiediscipline waar Omtzigt depressief van is geworden, waarom zou je dan nog laten zien bij commissievergaderingen, of plenaire debatten?
Terwijl je je uit de losse pols lekker kunt bezighouden met de trouwpartij van Grapperhaus.
P.S. Wat laten de media/journalisten hier eigenlijk liggen? Waarom trekken die niet aan de bel bij dubieuze wetgeving? Of doen ze dat wel en reageert niemand?
De politiek journalisten hadden het waarschijnlijk te druk met hijgerig verkiezingsnieuws. Verder wel eens met dat verkiezingsakkoord. Dat laat de oppositie eigenlijk ook alleen maar de kans op enigszins spannende debatten bij schandalen, terwijl de meeste debatten puur voor de bühne zijn (en dus alleen de moeite waard als er coalitiepartijen in verlegenheid zijn te brengen, als akkoordafspraken flagrant niet overeen komen met partijstandpunten en zelfs dan eigenlijk alleen als de volgende verkiezingen weer in zicht komen).
“verkiezingsakkoord”
Bismarck had het waarschijnlijk te druk met hijgerig verkiezingsnieuws. Hij bedoelde natuurlijk regeerakkoord.
Om aan de bel te kunnen trekken, moet je kunnen lezen. Begrijpend lezen is begin dit millenium afgeschaft in Nederland.
De media in Nederland bestaat bij de gratie van de adverteerder. Adverteerders komen af op bezoekers/kijkers aantallen. En die komen van sensatie/entertainment.
De Journalistiek in Nederland is verworden tot entertainment. Waarom zou je aan de bel trekken? daar zit toch niemand op te wachten? Zie de afgelopen verkiezingen.
Tuurlijk gaat er van alles mis in Nederland. Incompetent zijn is niet erg. Crimineel zijn is niet erg. Corrupt zijn is niet erg. Vrindjespolitiek is niet erg. Geheugen als een zeef is niet erg. Liegen is niet erg. Duizenden Nederlanders de dood in jagen is niet erg. Allemaal gelegitimeerd door de kiezer bij de laatste verkiezingen.
De Nederlander wil politici die sprookjes vertellen en verontwaardigd reageren als de grote boze wolf Oma opgegeten heeft.
En zo geschiede. Slaap lekker.