Het einde van de Tweede Wereldoorlog, en daarmee de herinnering aan de slachtoffers en de terugblik op machinale slachting, jubileert. Meer nog dan andere jaren zien wij katernen en rubrieken gevuld met de canon van destructie en angst. En het doet ons goed te weten dat wij Hitlers strooptocht een halt toe hebben geroepen. Wij zien trots hoe onze jeugd nog aan de lippen hangt van inmiddels hoogbejaarde veteranen, onderduikers, wezen, verzetshelden. Bij het klaroengeschal slaat ons trotse hart: Een Tweede Wereldoorlog, dát nooit meer. Nie wieder faschismus. De Holocaust wordt beschouwd als het dieptepunt in het bestaan van de mens, een symbool van wanbeschaving. Maar er is geen bewijs dat wij wezenlijk betere mensen zijn geworden.
Het lijkt zo eenvoudig, het euforisch gevoel het monster de baas te zijn. Het is een misverstand. Dagelijks zijn er rituelen in ons leven die scheren langs het oppervlak van de moraal. In elk van ons schuilt wreedheid. Het kost alleen wat moeite om de wreedheid te kanaliseren en een volksopstand met bijbehorende moordmachine aan te sturen.
De Holocaust is óók hebzuchtig voordringen bij de wasstraat, de aderen in de nek laten opzwellen wanneer men onze doorgang belemmert. De Holocaust is kijken bij een ongeluk en daarom een file veroorzaken, maar de andere kant opkijken wanneer iemand bloed ophoest in een donkere nis van de Bijenkorf. De Holocaust is het negeren van gejammer bij de buren. De Holocaust is ook juist het bellen naar de politie bij het gejammer bij de buren. De Holocaust is de erotiserende werking van trots die langzaam verandert in grootheidswaan. De Holocaust is het scanderen, joelen, mennen en achteraf niet doorhebben wie je hebt gepasseerd. De Holocaust is het stilzwijgend aansluiten bij een kranslegging of herdenking, het houden van twee minuten stilte terwijl je drie dagen geleden nog iemand doelbewust afsneed omdat je een hekel hebt aan U-bochten. De Holocaust ben ik als ik in de Maxis in Muiden verveelde en verwende kinderen met stekels zie, die in het boodschappenwagentje hangen en tegen een te dikke moeder schreeuwen dat zij snoep willen. De moeder is de Holocaust wanneer zij roept dat Damian zijn grote kop moet houden en dat hij anders maar zijn nieuwe rugzak met veertien dvd’s moet terugbrengen. Zij is de Holocaust als zij dat vervolgens niet doet. De holocaust is je aansluiten bij een groepering, met een spandoek of kaars in de hand, vanuit een onderbuikgevoel.
Genocide is niet het slechtste wat de mens ooit heeft voortgebracht, het is het meest menselijke. Vrede bestaat dankzij het individu en de ratio als pijlers, waarbij men zich niet afhankelijk voelt van het grote geheel. (Een individu dat dan weer niet zo individualistisch is dat er vervolgens geen mening van derden meer mogelijk is of dat hij anderen schaadt). Collectivisme, dogmatiek en massa zijn de bron van alle oorlog. Ook deze dogmatiek kan een bron van oorlog zijn. Er zijn maar weinig mensen die weerstand kunnen bieden tegen een niet-waarneembare, maar onbetwist aanwezige druk. Uw gevoel is terecht als u twijfelt of ik wel of niet een kampbeul of geweldsarchitect zou zijn.
De verhalen van de oorlog zijn vanuit een persoonlijk motief te verantwoorden, maar waar de kitsch en het sentiment de overhand nemen, wanneer oorlog een openluchtmuseum wordt met herinneringen aan tulpenbollen en Radio Oranje, draagt het niet strikt langer bij tot enig moreel besef. Oorlog wordt entertainment, zoals natuurrampen en geweldscycli dat al langer zijn. Oorlogssentiment is een event. WOII als Wii. Wie concentratiekampen als informatiecentra inricht en deze onheilsplekken als ijkpunten van het absolute kwaad beschouwt, moet beseffen dat er in de nieuwe wereld evenveel potentiële kampbeulen om hem heen drommen.
In elke metro, passengers terminal, shopping mall, in de megabioscoop, Mediamarkt, op elk vliegveld, in de V&D-restauratie La Place, in de Bijenkorf, op Ruigoord, in kraakpanden, in vinex- villa- en achterstandswijken, in vmbo-scholen, in universiteitscentra en campussen, bij de VARA en GeenStijl, in lemen hutten en forten van glas en staal, in de casino’s en de kerken, bij Links en Rechts, op de redactie van RTL Blvd en Kunststof, in Las Vegas en Bagdad, in Rwanda en Huissen, in de voetbalstadions en in de kinderopvang, op de autosnelweg en het dorpsplein, op 4 en 5 mei en tijdens de finale van Idols, op de tribunes van Life4you en in de bibliotheken en culturele centra, in moskee en Prénatal, in kunstcentrum en Après Ski-bar, in de World of Warcraft en in Mens-Erger-Je-Niet sluimert de Holocaust.
Geduld, optimisme, verstand en rede zijn geen menselijke eigenschappen, het zijn mutaties waar maar weinig mensen over beschikken. Ook de gemuteerde mens schuilt – gelukkig – in de hierboven omschreven decors. Ze zijn helaas in de minderheid.
Reacties (26)
Voordringen in de rij, of al die andere voorbeelden die je noemt, verschilt in één ding wezenlijk met oorlog/de Holocaust. Je vermoordt niemand. Er is een enorme psychologische drempel tot je overgaat een mens zijn of haar leven te ontnemen.
“Geduld, optimisme, verstand en rede zijn geen menselijke eigenschappen, het zijn mutaties waar maar weinig mensen over beschikken.”
Mensen zijn dieren. Maar je bent een Überpessimist als je durft te beweren dat maar weinigen die mutatie tot beschaving ondergaan hebben. Drink eens een whisky meer. Het zal je goed doen.
Net bij Daniel gereageerd toen jij nog niet had gepubliceerd. Zegt eigenlijk ook zoiets.
Je schiet door in je cynisme. Geduld, optimisme en verstand zijn wel degelijk menselijk eigenschappen, net als altruïsme, zorgzaamheid en gastvrijheid. Deze zijn niet persé in de minderheid. Als dat wel zo zou zijn, zouden we in een permanente oorlog leven, en dat is niet het geval.
Dat in ons allen het kwaad schuilt onderschrijf ik, maar dat betekent niet dat dit kwaad ons definieert.
@1 ik hoop dat je gelijk hebt, optimist ben ik – al zou je het niet verwachten – in elk geval. Whisky, daar was ik juist even van af, maar proost.
De Holocaust is óók hebzuchtig voordringen bij de wasstraat, de aderen in de nek laten opzwellen wanneer men onze doorgang belemmert. De Holocaust is kijken bij een ongeluk en daarom een file veroorzaken, maar de andere kant opkijken wanneer iemand bloed ophoest in een donkere nis van de Bijenkorf. De Holocaust is het negeren van gejammer bij de buren. De Holocaust is ook juist het bellen naar de politie bij het gejammer bij de buren.
Ik kom niet verder dan: onzin. De Holocaust is geen individuele ergernis. De Holocaust was niet voorkomen met een kijkfile minder. De Holocaust speelde zich grotendeels op het vlak van de overheid af. Zonder dat het simpele individu er heel veel tegen kon doen. De Holocaust was het resultaat van een fascistische staat. De puntjes die je noemt houden daar in het geheel geen verband mee. Dat – dat het zo ongrijpbaar is – maakt het ook zo moeilijk – zoniet onmogelijk – om vergelijkbare problemen in de toekomst te voorkomen.
De holocaust is je aansluiten bij een groepering, met een spandoek of kaars in de hand, vanuit een onderbuikgevoel.
Dat was het misschien een beetje. Maar ook dat maakt nog geen Holocaust. 99% van de Holocaust was simpelweg het niet herkennen van de subtiele maar gevaarlijke en moeilijk omkeerbare wijzigingen in het Germaanse overheidsbeleid tot het te laat was en de Holocaust een welhaast logisch gevolg werd. En dat beseffen velen nog steeds niet; die denken dat het met de goedheid van de mens te maken heeft ofzo en niet zozeer met subtiele ongrijpbare op zichzelf redelijk onschuldige politieke verschuivinkjes die tesamen een klimaat creeeren waarin Holocaust-achtige taferelen kunnen gedeien en misschien zelfs wel onvermijdelijk zijn.
Het gaat niet om de mensen die je bij de Bijenkorf tegenkomt. Het gaat niet om de Joden-schreeuwende supporters. Het gaat om staat/wetgeving en om wie de geweren in hun handen hebben. In beide gevallen geldt: hoe minder je ervan hebt, hoe kleiner de kans dat het mis gaat. Van beiden hebben we echter steeds meer.
Er is onderzoek gedaan naar de “thin-veneer” hypotheses: dat altruisme, meevoelendheid en aardigheid slechts de mooie buitenkant zijn van een berekende, egoistische kern. Dat blijkt niet te kloppen. Empathie jegens anderen (en dan vooral mensen die we kennen of mensen die op ons lijken) zit diep in onze genen ingebakken. We kunnen het niet helpen mee te voelen met diegenen die lijden.
Er is ook onderzoek gedaan, veel langer geleden, naar wat er nodig voor is om mensen over te laten gaan tot het doden van een ander individu. Distantieering, dehumanisering en het wegnemen van verantwoordelijkheid zijn daar belangrijk bij. Verreweg de meesten moeten specifiek geleerd worden om te doden. In de 2e wo bijv. vuurden 75% van de soldaten nooit gericht op de vijand. Ironisch genoeg zijn het juist de producten van ons verstand die dat leveren. (http://en.wikipedia.org/wiki/Killology) Technologie voor distantiering en dehumanisering, bureaucratie voor het wegnemen van individuele verantwoordelijkheid.
Een holocaust is ontegenzeggelijk een product van mensen, maar ook een product van het ontmenselijken van sociale relaties. De les van de holocaust -in mijn ogen- is dat wanneer je directe persoonlijke relaties uit de maatschappij verwijdert, dan bestaat de kans dat de mogelijkheden van de moderne staat tegen haar burgers wordt gebruikt. Het overal plaatsen van meters en camera’s, en het overal registreren en volgen van burgers is zo’n proces van dehumanisering. Technologie en bureuacratie zijn niet intrinsiek gericht op andermans welzijn. Mensen wel. Om je te beschermen tegen geweld zul je het juist van die wasstraat-hufter moeten hebben, Thomas. Maak er het beste van.
Ik voel je pijn, Thomas. Het is alleen kletskoek wat je beweert. Alle voorbeelden van dagelijkse ´immoraliteit´ die jij beschrijft, zijn vanuit een normaal menselijk perspectief te verklaren en te begrijpen. Maar wat de holocaust zo angstaanjagend maakt, is dat het niet terug te voeren is tot navoelbare menselijke emoties. Die stonden het ten uitvoer brengen van de holocaust zelfs vaak in de weg. Ik meen dat het Himmler was die de praktijk van de enlosung een ´onmenselijk opdracht´ noemde, omdat het moorden zo´n psychische belasting was voor de sondercommando´s. Het is een van de redenen waarom het machinegeweer is ingeruild voor de gaswagen/-kamer. Jonathan Littell beschrijft de holocaust als een rationele, bijna intellectuele excercitie. Dat ligt volgens mij dichter bij de waarheid dan jouw schuldbewuste zelfflagellatie.
Ik ben het volledig eens met zmoc en Phat Phuc. Van Aalten, je kent je klassieken niet. Ik begrijp je punt dat ieder mens onder de juiste omstandigheden in staat is tot immoraliteit/wreedheid (zoals hieronder in het saillant aangehaald: homo homini lupus est), maar je slaat door. Er is een verschil tussen hufterigheid en de Shoah, en het feit jij die verschillen niet lijkt te snappen sterkt mij in mijn opvatting dat we niet zo maar alles op dezelfde hoop moeten gooien en bij de 4 mei herdenkingen primair moeten overbrengen waar het Derde Rijk voor stond, en hoe ver dat af staat van de alledaagse schobbejakkerij die jij hierboven zo eloquent beschrijft. Wat dat is dus precies wat de endlösung níet was. Alledaags.
@8 Wat zouden mijn ‘klassieken’ (?) moeten zijn?
Ik geloof alleen in Ballard en Camus, dat zou je nu onderhand wel moeten weten.
De duiding van Richard @6 is veel scherper. Betere voorbeelden van de Holocaust dan het voordringen in de wasstraat zijn:
Schaalvergroting
CNN
Achterlijke godsdiensten
Internetbankieren
Anoniem reageren
Privacy-beperkende wetgeving
Lange afstandswapens
Terrorisme
Bomaanslagen op metro’s
Gestructureerde financiële producten
@van Aalten #9: Nou de Tweede Wereldoorlog om mee te beginnen :)
Ik val geloof ik vooral een beetje over je misbruik van het woord Holocaust. Dat doe je volgens mij om te provoceren, en bij mij heb je in elk geval beet. Ik vind dat je met dat woord moet oppassen, en ik vind ook dat je analyse niet klopt.
Het verschil zit em volgens mij vooral in de maticuleuze voorbereidingen die werden getroffen, het oogmerk waarmee te werk werd gegaan, en het intrinsieke doel dat ver voorbij de door jou genoemde voorbeelden gaat. Ik vind dat jij als ontegenzeggelijk scherpzinnige jongen dat onderscheid had (kunnen) moeten maken. Ofwel het ontbreekt je aan historisch besef (was zo maar eens zou kunnen), ofwel je wilde gewoon lekker om je heen trappen. Daarmee schiet je imo je doel voorbij. Dit artikel lees ik dan ook als een pamflet tegen de hufterigheid, maar wel op een heel misplaatste (hufterige?) manier.
Grappig trouwens, dat je gelooft in een existentialist :)
Genocide is het meest menselijke wat de mens ooit heeft voortgebracht? In WO2 zat de mens dus het meest dicht op de kern van de mens? Is er dan een glijdende schaal van passiviteit, via bewust niet meewerken naar actief verzet in de richting van minst menselijk?
Geduld, optimisme, verstand en rede zijn geen kenmerken van een gemuteerde mens maar bij uitstek de mogelijkheden van de mens die hem definieren. Bij andere levende wezens zijn deze mogelijkheden afwezig.
Gelukkig is er in WO2 genoeg gebruik van gemaakt om uiteindelijk de, ook menselijke, tegenpolen ervan in toom te brengen. De focus enkel op slechte eigenschappen van de mens, gaat ons niet behoeden voor die slechte mens. Wel de wetenschap dat beide mogelijkheden aanwezig zijn en dat ook de positieven aangeboord worden. Het zorgt er voor zorgt dat jij je logje kan schrijven en wij er op kunnen reageren.
De nadruk leggen op Holocaust als veroorzaakt door de technologie en rationele afstandneming is kort. Te kort. Zoals ik in #2 al roep gebeuren soortgelijke massamoorden vaker. Alleen de technologie heeft in WOII een aparte rol gespeeld. Maar in China of bij Pol Pot of bij Stalin was dat veel minder aan de orde en toch behoorlijke aantallen. Mensen gaan sneller over de schreef en doden makkelijker dan #6 en #7 proberen te argumenteren. Het is misschien een klein groepje of zelfs een enkeling die de vernietiging ontwerpt. Het is de hufter bij de wasstraat die hem uitvoert. Als je maar betaalt. Als je maar genoeg manipuleert en belooft. Als je maar…
Condities zijn altijd anders.
Maar ze zijn er altijd.
Leest allen Humanity van Glover om te zien dat de Holocaust altijd overal is.
En lees allen Aletha Solter om te zien hoe bijna alle kinderen om u heen worden opgevoed tot potentiele Eichmannen. Zolang straffen en belonen een van de ‘standaard’ aanbevelingen als opvoedmethode blijft in de oudermagazines en bij het consultatiebureau zal de wereld er niet veel beter op worden.
OK, nog iets scherper voor de discussie: iedereen die zijn kind regelmatig een ’time-out’ geeft brengt een kind groot dat slaafs zijn hele leven achter beloningen zal blijven aanlopen ipv een onafhankelijk individu. U gelooft het niet maar lees alstublieft Aletha Solter die het in een paar boeken beter uitlegt dan ik hier in een paar alineas ooit zal kunnen doen en als u de pijn van uw eigen opvoeding leert overwinnen kan u het misschien opbrengen beloning en straf te vermijden in de opvoeding van uw kind en de wereld er iets mooier op te maken.
@HansR, #13 Dat beweer ik ook niet in #6. Wat ik wel beweer, is dat voor een Holocaust fascisme nodig is. Er zijn inderdaad legio andersoortig georganiseerde vormen van genocide.
Maargoed. Vertel eens wat meer over de wasstraat?:-)
De ware holocaust komt er zo aan.
Daar ontsnapt vele volkeren niet aan.
En dat is het begin van het einde van de olie tijdperk.
De holocaust wat niks meer dan brandoffer betekent,is verdraaid.
Een shoa was het niet.
Ze kunnen je hersenspoelen tot ze een ons wegen,maar zodra je een beetje onderzoek gedaan hebt naar de echte feiten,je zal zien dat er meer als een miljoen joden/zionisten/askhernazi joden een vrije toegang kregen van de duitsers naar dat nieuwe israel.
En dat ca 160.000 joden/zionisten/askhernazi’s meevochten met de duitsers.
En het ging niet enkel om lage klasse soldaten,maar ook om generaals,veldmaarschalk,en andere hoge klasse soldaten wat vrolijk meevocht met de duitsers.
het woord na-zi is een afkorting.
Zoals ook het NSDAP was.
Nationale alliantie zionism.
In 1932 ging de NSDAP een fusie aan met het zionisme.
Zal wel een shock zijn voor de vele die nog in de hersenspoel media gelooft.
En de geschiedenis herhaalt of kan zich zo weer herhalen.
Zie een Wilders wat ook een NA-zi is.
Een nationalist met socialistische trekjes wat een alliantie is aangegaan met het zionisme uit amerika,israel.
Door tekorten in de maatschappij is het facisme zeer gevoelig.
Het nationalisme is zo gecreeerd.
En er hoeft enkel een catastrove te gebeuren met het geldstelsel en waar de bevolking mee te maken zal krijgen,er weer een dictatuur zal ontstaan.
Een dictatuur moet wel ontstaan om de bevolking te onderdrukken wat massaal zal opstaan tegen de onrust en onzekerheid van hun toekomst.
Een staat moet die onrust de kop indrukken,en dat lukt alleen door middel van een dictatuur.
Maar wie wil die rol nu gaan vervullen als dictatortje.
Ene Wilders is de perfecte man ervoor.
Het lijkt wel alsof ze het timen.
Wat ook zo is.
Niks gebeurt er,zonder dat de echte macht het laat gebeuren.
dan heb ik het niet over dat marionettenzooitje in den haag,wat feitelijk geen moer in te brengen heeft,dan binnenlands beleid om nieuwe wetgevingen te creeeren wat hunzelf bevooroordeelt.
De ware macht zijn de corperatie’s,bankwezen,wall street,multi nationals,groot concerns.
Die brengen geld in het laatje.
En creeeren ook het geld vanuit het niets.
Haldol anyone?
#13 HansR
Mijn punt is, dat extreem, georganiseerd geweld ook een product van onze rationaliteit is. Wanneer je de menselijke maat vergeet in te bouwen in een overheidsapparaat, dan behoort genocide tot de mogelijkheden. De oorzaak (niet de schuld) van de holocaust ligt net zozeer bij de falende instituties van de weimar-republiek. En ook pol pot en stalin maakten gebruik van moderne technologie. het moorden ging dan door kou, honger of kapmessen, de organisatie ervan door middel van propaganda, partijdiscipline, informatienetwerken, etc. dat zijn ook technologieen.
De tegenstelling tussen beschaving en geweld is een valse. Door de nazi’s af te schilderen als onmenselijke bruten (wat ze deels ook zijn natuurlijk) hou je de illusie in stand dat het in onze “beschaving” niet voor zal komen. En dan krijg je goed-bedoelende idioten als mnr. Teeven die zegt dat iemand die niks te verbergen heeft, niks te vrezen heeft. De staat is een noodzakelijk, maar in potentie levensgevaarlijk kwaad.
@klaplong: *plust*
Wat de holocaust is? Ik kan me niet helemaal vinden in je verhaal, hoewel het goed is dat je wijst op het recht om als individu van de groep af te wijken. Maar ik vind dat je de holocaust iets te gemakkelijk over een kam scheert met (de tweede wereld)oorlog in het algemeen. En oorlog op zich is al gruwelijk, maar (kennelijk) toch iets anders voor veel mensen – anders had Balkenende vanavond weinig recht van spreken tijdens de dodenherdenking op de Dam in Amsterdam.
Voor de overwegingen van de holocaust-mens lijkt me toch beter om te luisteren naar een echte kenner: Himmler. “I mean the evacuation of the Jews, the extermination of the Jewish race. It is one of those things which is easy to say: ‘The Jewish race is to be exterminated,’ says every party member. ‘That’s clear, it’s part of our program, elimination of the Jews, extermination, right, we’ll do it.’ And then they all come along, the eighty million good Germans, and each one has his decent Jew. Of course the others are swine, but this one is a first-class Jew. Of all those who talk like this, not one has watched, not one has stood up to it. Most of you know what it means to see a hundred corpses lying together, five hundred, or a thousand. To have gone through this and yet – apart from a few exceptions, examples of human weakness – to have remained decent fellows, this is what has made us hard. This is a glorious page in our history that has never been written and shall never be written.”
(http://www.historyplace.com/worldwar2/holocaust/h-posen.htm)
Nou, dan hebben we blijkbaar heel veel geluk gehad dat miljoenen Amerikanen, Russen, Canadezen, Engelsen, Australiërs, Zuid-Afrikanen, Polen en vele anderen toch nog even met vrees voor lijf en leden de aanstichters van de Holocaust wisten te overwinnen.
Ik kan Thomas van Aalten alleen maar aanraden nog eens een tourtje te maken langs Dachau, Auschwitz, Oranienburg, Treblinka, Natzwiller, Westerbork, etc., maar om persoonlijk onvrede gelijk te stellen met de Holocaust is voor mij toch wel een extreem voorbeeld van arrogantie
Op 4 mei zo’n nare associaties opwekkend, ongepast plaatje van een paspop plaatsen bij een dergelijk semi-intellectueel moraliserend praatje..
Bij jou, Van Aalten, hoop ik nooit onder te hoeven duiken!
Proost, Thomas!
schitterend stuk Thomas.
Kudde de ene richting uit, terwijl je eigenlijk de andere kant bedoelt.
Niemand schijnt de ernst door te hebben hoezeer de morele grens opschuift naar opnieuw de hel.
En je vergeet nog één aspect wat de hedendaagsheid biedt: het eenzijdig vernietigen van privacy, en de kille ambtenarenaanpak van wat ‘vreemd’ is.
@zmoc #5 De holocaust was weliswaar staatsbeleid, maar letterlijk stilzwijgend goedgekeurd door het merendeel der Rijksgenoten (ik zeg met nadruk NIET Duitsers – Nederlanders, Polen, Serven, Litouwers en de rest deden vrolijk mee).
Ik ben het helemaal met van Aalten eens.
De holocaust sluimert elke dag overal, en alles wat er nodig is voor herhaling is een wat sukkelig ogende leider met Normen en Waarden, zoals Balkenende, die de mensen ervan overtuigt dat het een best wel redelijke oplossing is voor een niet-bestaand probleem en dat het uiteraard zo humaan mogelijk (dus fabrieksmatig) wordt uitgevoerd omdat je ongewensten toch niet nodeloos kunt laten lijden.
Maar goed dat hij dat niet doet.
Persoonlijk denk ik dat iemand het binnenkort zo gaat verzinnen ten aanzien van de islamitische medemens.
@6: Thomas begint wel met het proces van ontmenselijken als hij de dikke moeder met de stekelkids in de Maxis ziet. Dat is het begin van in- en outgroepdenken dat aan de basis staat van genocide.
@9: Hobbes’ Leviathan, over Bellum omnium contra omnes.