GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. De komende dagen is dat Robbert van Heuven met een serie over de grootste drogredenen om te bezuinigen op kunstsubsidies. De stukken verschenen eerder op zijn eigen weblog, maar hij herschreef ze voor GeenCommentaar.
Niet alleen kabinet PVC 1 dat er aan zit te komen, wil flink schrappen in de kunstsubsidies. Vorige week bleek dat ook het demissionaire kabinet in kunst een mooie pot ziet om financiële gaten mee te dichten. Los van de vraag of dat verstandig is en of de bestuursrechter zulk onbehoorlijk bestuur toe zal laten – de huidige afspraken liggen voor het grootste deel tot 2012 vast – is het een zorgwekkende voorsortering op een culturele kaalslag de komende jaren. Op nieuwssites lopen de reactieboxjes alweer vol met allerhande voorspelbare reacties als: Frans Bauer kan het ook zonder subsidie, kunst is alleen voor rijken dus waarom betaal ik er aan mee en andere onzin. De opmerkingen zijn zelden gebaseerd op cijfermatige onderbouwing of op kennis van de sector. Natuurlijk moeten we discussiëren over het waarom van kunstsubsidies, maar dan wel graag op basis van feiten, in plaats van via de onderbuik of makkelijke oneliners. Daarom: de zes grootste drogredenen op een rij en waarom ze onzin zijn.
(1) Als we 18 miljard moeten bezuinigen, mag kunst en cultuur niet buiten schot blijven.
In principe is dat een terechte opmerking. Als er heroverwegingen nodig zijn, dan moeten alle opties open blijven. Maar dat moet je dan wel even in perspectief zien. De optie van het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek is door de onderhandelende partijen alweer bij het grofvuil gezet, terwijl die bezuinigingspost minstens 11 miljard op zou leveren.?In tegenstelling tot dat enorme bedrag geeft de Rijksoverheid per jaar 938 miljoen aan cultuur uit in de brede zin van het woord. Dat is ongeveer €60,- per Nederlander per jaar en nog geen procent van de totale uitgaven van de Rijksoverheid. Dat zet nou niet echt zoden aan de dijk. Zeker niet als de uitgaven voor erfgoed en musea volgens de PVV buiten schot moeten blijven. Daar gaat namelijk ruim 300 miljoen van die 900 naar toe. Zo blijft er dus nog maar 600 miljoen over om te bezuinigen. Dan is de 18 miljard nog ver weg.?
Dan hebben we het nog niet over de gemeentes gehad, die via het zogenaamde Gemeentefonds geld krijgen van de rijksoverheid. Daar betalen zij onder andere 1 miljard aan cultuursubsidies mee. Daar zitten toneelgezelschappen tussen, maar het meeste geld (65 %, dus 650 miljoen) gaat naar de bibliotheek, amateurkunsten (denk aan de muziekschool) en gebouwen (theaters, kunstencentra, musea). Volgens de PVV mogen we niet aan de bibliotheken komen, het CDA heeft zich altijd een warm voorstander van amateurkunst beschouwd. Dat schiet dus ook niet op.?
Zeker als je bedenkt dat er met het afschaffen van een complete sector ook nog kosten zijn gemoeid. Het afschaffen van de subsidies levert de staatskas niet meteen 600 miljoen op.?Ten eerste levert de culturele sector in de brede zin gewoon geld op. Volgens schattingen levert de creatieve industrie de Nederlandse samenleving 16,9 miljard euro op. Die inkomsten raak je voor een deel (niet de hele industrie is gesubsidieerd) kwijt.
Ook op andere manieren verliest de overheid inkomsten. Uit onderzoek van onder andere econoom Gerard Marlet blijkt dat steden aantrekkelijker worden voor hoogopgeleide inwoners en bedrijven om zich te vestigen als ze een hoogwaardig cultureel aanbod hebben. Niet voor niets schreven ook grote bedrijven als Akzo Nobel en Schiphol mee aan een brief aan de informateur om voorzichtig om te springen met de kunsten. Kunst is good for business. Niet alleen grote bedrijven, maar ook de plaatselijke horeca heeft baat bij de theater- of popmuziekbezoekers.?
En ook op andere manieren kost het afschaffen van een complete sector geld. Er raken mensen werkeloos die een uitkering nodig hebben en gebouwen komen leeg te staan. Bedrijven die decors bouwen, flyers ontwerpen, lichtinstallaties verkopen om zo wat te noemen raken opdrachten kwijt.?Natuurlijk vallen er bij elke bezuiniging slachtoffers, maar de balans tussen opbrengsten en kosten zijn als het de kunsten aangaat buiten alle proportie. Door alle subsidies af te schaffen win je een relatief klein bedrag, maar levert het tegelijkertijd allerlei kosten en negatieve bijeffecten op. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de kwaliteit van het culturele aanbod.
(bronnen: www.rijksbegroting.nl, www.rtlnieuws.nl, www.waaromcultuur.nl, www.kunsten92.nl)
(2) 600 Miljoen vind ik nog steeds veel geld. Daar kan heus wel wat af.
Zoals gezegd kun je er best over nadenken of je niet wat gezelschappen of instellingen minder zou willen hebben. Maar heel veel levert dat niet op. Zeker omdat dat geld over tientallen instellingen wordt verdeeld die met relatief weinig geld veel werk verzetten. Zoals Berenschot onlangs aantoonde, hebben culturele instellingen nauwelijks vet op de botten. Door het gebrek aan middelen moeten ze nu vaak al hun uiterste best doen om met het huidige budget hun wettelijke taken te verrichten. Vrijwel al het personeel binnen de kunstensector is hoger opgeleid, maar werkt ver onder het salarisniveau dat daar bij hoort, al zijn er natuurlijk uitzonderingen.
Een artistiek leider van een gezelschap volgens de CAO Theater per jaar ongeveer € 56.400,-. Daar komt een corporatiedirecteur of een hoge ambtenaar zijn bed niet voor uit. Een topactrice als Halina Reijn verdient rond de € 42.000,-. De rest van het personeel zit daar nog ver onder. Overigens moeten theatergezelschappen die geld krijgen van de overheid zich houden aan de (relatief dure) CAO Theater. Het personeel bij sommige theaterproducenten in de vrije markt verdient nog minder, zeker het technisch personeel.?
Als je dus, zoals de VVD wil, de helft van het geld kort, kunnen instellingen niet meer dat doen waarvoor ze betaald worden (namelijk hoogwaardige kunst produceren) of vallen ze simpelweg om. Je kan bijvoorbeeld niet in die budgetten schrappen en vervolgens eisen dat ze meer publiek moeten bereiken, zoals die partij voor zich ziet. Instellingen hebben dan simpelweg geen geld meer voor een marketingafdeling.?Om kort te gaan: veel kan er bij individuele instellingen dus niet af, willen zij hun taken goed uit kunnen voeren. Suggereren dat kunstenaars stinkend rijk worden van de belastingcenten is ver bezijden de waarheid.
(bron: CAO Theater, www.kunsten92.nl)
Reacties (6)
”Zeker niet als de uitgaven voor erfgoed en musea volgens de PVV buiten schot moeten blijven.”
Nou, dat lijkt me duidelijk dan: ga voorstellingen opvoeren in het Rijks, Stedelijk en van Gogh museum (als ze weer open zijn) – al is het maar bij wijze van protest.
Mooi betoog, maaruh… bij drogreden 2: ”Maar heel veel levert dat niet op. Zeker omdat dat geld over tientallen instellingen wordt verdeeld die met relatief weinig geld veel werk verzetten.”
Even advocaat van de duivel spelen: misschien moeten er dan wel minder instellingen komen.
Ik ben ook van mening dat zolang de HRA ongemoeid blijft, de Rutte c.s. geen enkel recht van spreken hebben over ‘broodnodige bezuinigen’, maar de K&C-sector kan toch niet achterblijven.
Wat opvalt is dat de kunst met een grote K zich wel roert en dat het in de discussies vaak over die sector gaat. Maarrrrr de bezuinigingen treffen ook dat bonte scala aan lokale toneel-, zang-, dans- en watalnietmeer verenigingen. Niet allemaal gesubsidideerd, er zijn er die het op eigen houtje redden. Maar vrij veel krijgen een fooi uit de subsidiepot om een repetieruimte te kunnen huren, een festivalletje te organiseren of de presentatie op koninginnedag voor te bereiden.
Zo’n 8 miljoen mensen doen hun kunstje. Niet alleen in verengingsverband, ook op muziekscholen en kunsteducatieve instellingen.
Die zullen wellicht hun professionele, betaalde regisseur of dirigent moeten ontslaan en toch maar weer in de schuur bij de boer repeteren, in plaats van in het dure kunstcentrum.
HRA woord alert
verder is 600 miljoen het topje van de ijsberg.
zoek maar eens even verder. Alleen al aan huisvestingsubsidies gaat zo’n bedrag weg.
Verder hebben gemeenten en provincies voor honderden miljjoenen aan verkapte subsidies door bijvoorbeeld huisvesting en materiaal en materieel gratis ter beschikking te stellen.
Bezuinigen is anders dan ombuigen. HRA afschaffen kan en mag van mij maar niemand accepteerd een grote terugval in haar koopkracht dus.;… komt er iets anders voor terug
Bezuinigen op subsidies, dat voelt natuurlkijk bijna niemand in de portomonnee
@peter
Het gaat vaak over die sector met de grote K, omdat de kunstinstellingen die vanuit het Rijk gefinancieerd worden, de grote, professionele, min of meer op landelijke schaal opererende instellingen zijn.
De kleine kunst waar jij het over hebt, wordt op lokaal niveau gefinancieerd door gemeenten en die hebben dus niets van doen met Rijksbezuinigingen.
Tegelijkertijd kan je er vergif op innemen dat die kleine instellingen het de komende jaren keihard voor hun kiezen krijgen. Gemeenten moeten gigantisch bezuinigen en kunst en cultuur is nou net een van de beleidsvelden waar ze volledig vrijheid hebben. Even simpel gezegd; ze kunnen niet stoppen met uitkeringen verstrekken want dat is een wettelijke verplichting, maar wel met de subsidie op het theater. Verwacht in je lokale sufferdje de komende jaren maar veel muziekschool directeuren, voorzitters van fanfares, amateur regisseurs met treurige verhalen.
De vraag is of de PVC kiezer dat iets kan schelen? Is dit onderdeel van onze cultuur dan ineens belangrijker dan men dacht of niet?
Helemaal mee eens, maar betoog zou sterker worden als je dit zelf OOK met feiten onderbouwde. Voorbeeld:
“Volgens schattingen levert de creatieve industrie de Nederlandse samenleving 16,9 miljard euro op. Die inkomsten raak je voor een deel (niet de hele industrie is gesubsidieerd) kwijt.”
Welke schattingen dan? Welk deel raken we kwijt en in welke sectoren? Hoe groot is het multiplier-effect op kunst dan wel niet? (dus: hoeveel van de subsidie zien we op andere wijze terug?)
Een kabinet van bonentellers moet je ook met harde feiten en onderzoeken bestrijden.