ESSAY – Onlangs werd in het programma ‘Dus ik ben’, waarin Stine Jensen op zoek gaat naar de filosofische wortels van onze identiteit, de vraag gesteld of social media ons, de westerse mens, narcistischer heeft gemaakt. Allerlei bekende en minder bekende mensen, waaronder de Engelse filosoof Alain de Botton (die ik een paar uur daarvoor nog geïnterviewd zag worden door een van de grote exponenten van het 20ste eeuwse narcisme, Ivo Niehe), lieten hierover hun licht schijnen, waar ik echter niet of nauwelijks naar heb geluisterd, omdat ik, o ironie, te veel in beslag werd genomen door mijn eigen oorverdovende gedachtes over deze vraag.
Sinds ik op regelmatige basis mijn ideeën en gedachtes over van alles en nog wat op internet gooi, in de hoop en inmiddels wetenschap dat andere mensen het willen lezen, beoordeel ik alles waarover ik nadenk op de mogelijkheid er een stukje van te maken. Vaak zit ik in mijn hoofd al hele volzinnen te formuleren die zo fraai mogelijk verwoorden wat ik denk. Of ik denk na hoe ik iets zo scherp mogelijk in 140 tekens kan gieten.
De mogelijkheid die ik dankzij internet heb om mijn gedachtes te publiceren en aan mensen te laten lezen, beïnvloedt zodoende mijn denkwijze. Ik doe dit, laat ik voor de gelegenheid maar zo eerlijk mogelijk zijn, vooral ter meerdere eer en glorie van mezelf. Dat de mensen tegen me zeggen: Goh Max, wat heb je dat toch ontzettend fraai verwoord. En dat De Volkskrant en NRC vervolgens tegen elkaar op beginnen te bieden om mijn stuk te kopen. En dat De Wereld Draait Door mij belt om te vragen of ik mijn mening in de uitzending van die dag wil komen verkondigen. Wat ik weiger, want ik heb een hekel aan Matthijs van Nieuwkerk en voel me te goed voor de Wereld Draait Door. Dat wist de redactie daar toch wel, neem ik aan? Ja, natuurlijk wist de redactie dat, maar Matthijs vond mijn mening te belangrijk en had besloten over zijn eigen schaduw heen te stappen en de redactie bevolen mij uit te nodigen.
Enfin, u begrijpt wat ik bedoel. Had het internet niet bestaan, dan had ik misschien heel anders over sommige dingen nagedacht, omdat ik niet de mogelijkheid had gehad mijn gedachtes om te zetten in stukjes die anderen in de gelegenheid stelden mijn ego te strelen.
Maar op een bepaalde manier deed ik vroeger hetzelfde. Ik heb altijd een publiek nodig gehad om mijn gedachtes aan over te brengen. Dat publiek bestond meestal alleen in mijn hoofd, maar ook een fictief publiek is een publiek. Ik verkondigde mijn mening op het moment dat ik die probeerde te vormen het liefst aan interviewers als Ischa Meijer of Theo van Gogh of Lotje IJzermans. Die stelden dan precies de vragen waarop ik mijn eloquente gedachten kon etaleren. Ze waren altijd diep onder de indruk van mijn verbazingwekkend heldere inzichten.
Afgelopen dinsdag was ik bij Literaturfest, een soort talkshow over literatuur, waar ganz hip Amsterdam van onder de 25 (en ik dus) op af was gekomen. Literaturfest wordt gepresenteerd door gepresenteerd door drie jongens die ondanks hun jeugdigheid, niet gehinderd door enige vorm van onzekerheid, het ene na het andere succesvolle initiatief de wereld in slingeren. Een van die jongens is Tim de Gier, mijn oud-collega bij Panzerfaust, een ooit zeer levendig gesammtblog dat nu al enige tijd in comateuze toestand verkeert en kunstmatig in leven wordt gehouden. Naar aanleiding van de door Bas Heijne besproken roman Jeder stirbt für sich allein, zei Tim iets heel aardigs, dat mij aan bovenstaande discussie met mezelf deed denken.
De roman van Fallada is in 1946 geschreven en handelt over de weerslag die het nazibewind van de jaren ervoor had op normale mensen. De roman schijnt genadeloos te zijn. Volgens Tim toont het boek niet zozeer aan dat oorlog ervoor zorgt dat mensen slecht worden. Het toont aan dat de meeste mensen van nature slecht zijn. De oorlog biedt alleen de gelegenheid die slechtheid te botvieren.
Hetzelfde kun je zeggen over internet. De mens is van nature narcistisch. Dankzij Twitter en Facebook en YouTube en WatDiesMeerZij komt het in een ongekend fel licht te staan.
Reacties (16)
Hup PFMAG! Hup Timmetje & Hup Max!
Buitengewoon oorspronkelijk en minstens even vernuftig. Mijn schoenen deden gedurende 5 lange minuten minder pijn. Verfrissend als een buitje in mei. Mijn rug knapte ervan op en het feit dat ik op een te harde matras slaap leek er even minder belangrijk door.
Goh Max, wat verwoord je dat fraai. Beetje lange aanloop misschien, voor zo’n niet al te denderende uitsmijter … maar enigszins fraai niettemin.
In allereerste instantie was de uitsmijter het hele stukje. Vond ik wat magertjes.
Is dit nou een antwoord hier op of op deze vraag?
Dank jullie wel. Jullie zijn te aardig.
Ja, er is na PF heel wat veranderd. ;-)
trots en gierig
Wat is het tegenovergestelde van narcisme?
Of hebben die mensen al zelfmoord gepleegd?
Zelfhaat, denk ik. Ligt vermoedelijk dichterbij narcisme dan op het eerste gezicht lijkt.
Een psycholoog vertelde me dat de hulpvraag ‘help dokter, mijn kind is verlegen’, dat die tegenwoordig amper meer gesteld wordt. Verlegen kinderen die daar een problem mee hebben, die zijn er kennelijk niet meer. Hij kreeg die kinderen in ieder geval niet meer in zijn praktijk. Nu waren het kinderen die, inderdaad last hadden van narcisme of aanverwante (?) dingen (al die afkortingen bedoel ik: ADHD etc.).
Je ziet het schilderij toch: narcisme is zijn eigen spiegelbeeld …
Dat narcistische gevoelens zich ontwikkelen als een reactie op gevoelens van minderwaardigheid is overigens ook een vrij gangbare gedachte.
Prachtig verwoord. Wat zie ik dat toch graag als het blog dat ik in de afgelopen tien jaar heb groot gemaakt zulke getalenteerde schrijvers als Max Molovich aan zich weet te binden. Vanzelfsprekend eigenlijk: talent zoekt talent, maar daarom niet minder mooi.
..en voor de rest: hup Panzerfaust!
Over narcistische etaleerdrift praat ik graag mee. Ik schrijf ook nogal wat af. Maar ik heb moeite met de geprezen uitsmijter: de mens is niks van nature.
De verwilderde communisten zagen een goede mens en de heilsstaat, de liberalen een oorlog van allen tegen allen, want de mens was de mens een wolf.
Maar ze hadden allemaal ongelijk: wij zijn iets te ingewikkeld om onszelf te doorgronden.
Zijn we van nature narcistisch? Ik niet, hoor, maar ik hoor het graag als er geboden wordt op mijn stukken. Daar droom ik van.
Het lijkt me geen narcisme indien je de hele loopt te overwegen hoe je een stukje gaat formuleren, er over nadenkt hoe je overkomt. Want een narcist gaat er van uit dat hij per definitie goed overkomt, want daar beslis je dan zelf over. Maar narcisme bestaat eigenlijk niet. Ze gaan het dan ook uit de DSM verwijderen.
http://well.blogs.nytimes.com/2010/11/29/narcissism-no-longer-a-psychiatric-disorder/
Als mensen zelf geen ego zouden hebben, dan gaan anderen het leven van ze invullen. Het beste is om ten allen tijde in eerste instantie er van uit te gaan dat de ander per definitie ongelijk heeft.
Nou zit ik al een uur te broeden op een reactie die maar niet wil komen. En toch wat schrijven. Is dat nou narcisme?