NIEUWS - In alle ophef over de verwachte impact van het klimaatakkoord zouden we bijna vergeten dat het PBL komende vrijdag met nieuwe prognoses voor de CO2 emissie in 2020 komt. 2020 is een belangrijk jaar, omdat de staat onder Rutte 2 in 2015 in de klimaatzaak, die Urgenda had aangespannen, door de rechtbank op de vingers werd getikt over haar klimaatbeleid. De rechtbank sprak uit dat de CO2 emissie in 2020 ten minste 25% lager moet liggen dan in 1990. Dit vonnis werd in 2018 in hoger beroep bevestigd. De staat is inmiddels in cassatie tegen de uitspraak. Dat neemt niet weg dat het vonnis uitgevoerd moet worden.
Benodigde CO2 reductie
In november berekende ik dat de staat zo’n 17 megaton extra CO2 zou moeten reduceren om te voldoen aan de uitspraak in de klimaatzaak. De NOS meldde gisteren dat er waarschijnlijk 9 megaton extra CO2 reductie nodig is, waarmee ik er dus fors naast zat met mijn inschatting. Wat dan wel weer prettig is voor Kabinet Rutte 3 na de tegenvaller van 1,2 megaton uit de chemische industrie van vorig jaar. PBL komt vrijdag met de definitieve cijfers. Deze zijn dus lastig verborgen te houden tot na de provinciale statenverkiezingen in maart, zoals met de doorrekening van het klimaatakkoord lijkt te gebeuren. CPB en PBL geven aan dat deze waarschijnlijk pas na de verkiezingen beschikbaar is.
Het wordt interessant om te zien hoe de coalitie de pijn gaat verdelen tussen burgers en bedrijfsleven. VVD, CDA, ChristenUnie en D66 roepen ten slotte ieder dat de omslag betaalbaar moet zijn en blijven voor de burger. Ook al is dat niet altijd terug te vinden in hun stemgedrag de afgelopen jaren.
Stemgedrag over wetsvoorstellen en amendementen energiebelasting en opslag duurzame energie per politieke partij. Bron: Tweede Kamer.
Benodigde maatregelen
De NOS noemt drie maatregelen waar aan gedacht zou worden. Op de eerste plaats de sluiting van twee kolencentrales (of de versnelde ombouw naar biomassacentrales, waarmee ze Pulp Fiction CO2 neutraal zijn), wat volgens de NOS een CO2 reductie oplevert van 4 megaton. Het gaat dan waarschijnlijk om de Amercentrale in Tilburg en de Hemwegcentrale in Amsterdam. Sluiting van de Amercentrale levert een forse uitdaging op in Tilburg, aangezien de Amercentrale daar gebruikt wordt voor het warmtenet. Ingewijden geven tegen Sargasso aan dat meer tijd nodig is om alternatieve duurzame warmtebronnen te ontwikkelen. Een sneller alternatief is een leiding naar de afvalverbranding in Moerdijk, die past alleen niet zo goed in een circulaire economie en over de duurzaamheid van afvalverwerking valt te twisten. Sluiting van de Hemwegcentrale levert minder problemen op.
De tweede maatregel die de NOS noemt is het verlagen van de maximum snelheid van 130 naar 100, dat is goed voor 1 megaton. Dat is 0,6 megaton minder dan ik had ingeschat. Bij elkaar zijn deze maatregelen goed voor 5 megaton, resteert een gat van 4 megaton. De derde optie die de NOS noemt om dat gat te vullen is het verder verhogen van de energierekening voor burgers en/of bedrijven. Het verhogen van de tarieven kan extra energiebesparende of CO2 reducerende maatregelen bij burgers of het bedrijfsleven uitlokken. Alhoewel het bij burgers ook tot grote problemen kan leiden. Zeker in bestaande woningen en in huurhuizen zijn maatregelen niet zomaar te nemen. In huurhuizen zijn huurders afhankelijk van de verhuurder. Bij koopwoningen zorgt een stijgende energierekening zonder flankerend inkomensbeleid voor toenemende problemen met betrekking tot betaalbaarheid en financierbaarheid van maatregelen.
Een alternatief is vaart maken met de invoer van een bodemprijs voor CO2 (ook voor de industrie). Dat kan ook tot extra CO2 reductieplannen van de industrie leiden, zeker als dat gecombineerd wordt met flankerend beleid om het nemen van maatregelen te stimuleren. Al vraag ik me af hoeveel CO2 reductie dat in 2 jaar nog op kan leveren. Net als dat het praktisch onhaalbaar is om via een extra stimulans meer hernieuwbare energie te realiseren voor 2020.
Conclusie
Voor zover ik kan vinden zijn er in het coalitieakkoord geen afspraken gemaakt over het verdelen van de opgave die voortvloeit uit de klimaatzaak over bedrijven en burgers. Dat maakt het extra interessant om te volgen waar het kabinet deze lasten gaat neerleggen. Gaat de energiebelasting voor burgers nog verder omhoog? Of krijgt de burger dit keer enkel de rekening gepresenteerd in de vorm van verlaging van de maximum snelheid naar 100 kilometer per uur? En als de twee kolencentrales dicht gaan, wordt de resterende opgave dan bij het bedrijfsleven gelegd? Of pakt het Kabinet een eigen rol, bijvoorbeeld door CO2 reductie in de eigen organisatie?
De belangrijkste vraag blijft of extra beleid binnen 2 jaar resulteert in een emissiereductie van 9 megaton. Waarschijnlijker is dat het treuzelen en dralen met het nemen van aanvullende maatregelen door de Kabinetten Rutte 2 en Rutte 3 ervoor zorgt dat het Urgenda vonnis niet meer haalbaar is.
Reacties (5)
De tijd van vrijblijvend doelstellingen formuleren en vervolgens overgaan tot de orde van de dag is voorbij. Nu wordt het tijd voor maatregelen. Een voordeel is er. Opeens is alles bespreekbaar. Laten we de lijst verder uitbreiden met bijvoorbeeld het inkrimpen van Schiphol en de Haven van Rotterdam tot een schaal die voldoende is voor onze binnenlandse behoefte. Dat scheelt twee dingen; CO2-uitstoot en banen. Dat laatste is minder leuk maar laat dit zich werkelijk nog vermijden als je verplicht, namelijk afdwingbaar, de zelf geformuleerde doelstellingen dient te halen?
@1: Leuk dat je schiphol dicht wil gooien, maar de uitstoot van schiphol zit niet in de PBL_modellen. Vliegtuigen stoten hun CO2 uit over de hele route en zijn niet gebonden aan een land; die CO2 wordt niet toegerekend aan een luchthaven.Dat dat een omissie is is natuurlijk evident, maar het komt de luchtvaartlobby wel goed uit.
@0: maximumsnelheid terug naar 100 is ook aardig, maar als dat niet gehandhaafd wordt is het ook een wassen neus. Ik denk dat je zult zien dat die actie in theorie misschien 1Mt oplevert, maar dat het in de praktijk heel erg tegen gaat vallen omdat veel automobilisten met de oude snelheid door blijven rijden.
Overigens denk ik dat er bij veel bedrijven nog een hoop kan worden gewonnen met betere isolatie, energiezuiniger produceren en maatregelen als het uitzetten van de verlichting ‘ s avonds. Verder zie je op nogal wat industrieterreinen flinke schoorstenen die afvalwarmte lozen; dat zou je met WKK-installaties terug het net moeten kunnen invoeren.
“Voor zover ik kan vinden zijn er in het coalitieakkoord geen afspraken gemaakt over het verdelen van de opgave die voortvloeit uit de klimaatzaak over bedrijven en burgers. Dat maakt het extra interessant om te volgen waar het kabinet deze lasten gaat neerleggen. Gaat de energiebelasting voor burgers nog verder omhoog?”
Sowieso komt de rekening uiteindelijk bij de burger terecht die is namelijk uiteindelijk diegene waar alles voor geproduceerd word. De vraag is laten we die kosten direct door die burger betalen of via een geniepige omweg, waarbij diezelfde burger een grote kans heeft dat hij zijn baantje naar het buitenland ziet vertrekken of dat hij het jaren zonder salarisverhoging moet doen. De enige mogelijkheid om de kosten voor de burger te beperken zijn de totale kosten te beperken.
Die 500 miljoen van de PvdA zijn al helemaal een dubbele sigaar uit eigen doos, ten eerste betaald de burger die zelf via de belasting en ten tweede mag hij die gelijk weer overmaken naar zijn energie leverancier. 500 miljoen gedeeld over 17 miljoen is net genoeg voor 1 maand de gemiddelde verhoging van de energierekening alleen al over dit jaar, wie denkt de PvdA daar nu me voor de gek te kunnen houden, denken ze dat echt helemaal niemand kan rekenen? Het hele lijstje is pure paniekvoetbal van links, wat er nu opeens achter komt dat de eigen achterban ook een dikke transitie rekening in de bus krijgt en straks met lede ogen nog meer daarvan naar de populisten ziet vertrekken.
@3 veel niet onderbouwde stellingen.
Laten we maar eens gaan afpellen: direct of indirect maakt niet uit.
Voor warmte of gas en elektriciteit thuis zijn weinig alternatieven. Oftewel: direct betalen is op de korte termijn (1 a 2 jaar) minder gebruiken of meer betalen. Op de middellange termijn kan je nog kiezen voor energiebesparende investeringen.
Bij indirect kan je ook kiezen voor producten of diensten van bedrijven met een energiezuiniger productieproces. Dat voordeel wordt bij een hogere energieprijs groter. In economische termen: substitutie. Deels kan dat gaan naar buitenlandse bedrijven, die geen last hebben van de hogere energieprijs in Nederland. Daar kan je via het Europees steunkader prima gericht maatregelen voor nemen, zodat energieintensieve bedrijven geholpen worden om energiezuiniger te worden of op andere wijze geholpen worden hun CO2 emissie te verlagen. Daar kan je (een deel van) de opbrengst van de hogere energiebelasting voor bedrijven voor gebruiken.
kans dat baan naar het buitenland vertrekt
Dat hoor ik altijd. Alleen is energie daarin zo bepalend? Het Nederlands loonpeil ligt veel hoger dan in het buitenland, toch trekken niet alle bedrijven massaal weg. Alleen een deel van de arbeidsintensieve, de bedrijven die blijven kiezen voor maatregelen die de arbeidsproductiviteit verhogen. Waarom zou dat bij energie anders zijn?
jaren zonder salarisverhoging
Nederland doet al jaren weinig aan het ophogen van de energiebelasting voor bedrijven, toch staat de loonsontwikkeling al jaren stil. Dat heeft niets te maken met milieubeleid, maar alles met keuzes van de huidige en vorige kabinetten. Ook daar kan je prima andere keuzes in maken, zoals uit de doorrekeningen van CPB en PBL ook naar voren kwam. Moet je als kiezer/burger alleen scherp zijn dat het geen kwestie van in verkiezingstijd gepaaid, bij de formatie genaaid wordt. Was voor mij een van de redenen voor het overzicht van stemgedrag van politieke m.b.t. verdeling lasten energiebelasting en opslag duurzame energie.
Wat betreft paniekvoetbal: dat zit vooral bij VVD en CDA, die roepen dat ze het zo belangrijk vinden dat de lasten eerlijk verdeeld worden. Terwijl daar niets van terug te vinden is in stemgedrag of voorstellen die ze lanceren (amendementen, wetsvoorstellen). Of dat het om het totaal pakket gaat, maar dan niet in gaan op vragen over waar burgers dat dan terugzien op hun loonstrook of in de uitkering.
Teletekst:
Het kabinet gaat ervan uit dat de klimaatdoelen die de rechter in de Urgendazaak heeft opgelegd,niet gehaald worden.Dat hebben bronnen rond het kabinet gezegd tegen Nieuwsuur. Maandag bleek dat de CO2-uitstoot met 9 megaton meer omlaag moet dan was gedacht.Staatssecretaris Van Veldhoven: “We dachten dat dit 4 megaton zou zijn. Nu wordt het wel heel moeilijk om dat binnen een jaar allemaal te halen.” D66-Kamerlid Sienot vindt dat het streven moet blijven om de doelstelling te halen van 25 procent minder uitstoot van broeikasgassen ten opzichte van de uitstoot in 1990.