De economie van de genocide

Alweer een maand geleden publiceerde VN-rapporteur voor Palestina Francesca Albanese een rapport waarin ze oproept tot internationale strafrechtelijke vervolging van bedrijven en stichtingen die zouden investeren in de Israëlische bezetting. Het rapport voor de VN-Mensenrechtenraad Van economie van de bezetting naar economie van genocide ‘onderzoekt de bedrijfsmachinerie die Israëls koloniale project van verdrijving en vervanging van de Palestijnen in de bezette gebieden in stand houdt. Terwijl politieke leiders en regeringen hun verplichtingen ontlopen, hebben veel te veel bedrijven geprofiteerd van de Israëlische economie van illegale bezetting, apartheid en nu ook genocide.’

De aanbeveling van Albanese aan het Internationaal Strafhof (ICC) om een onderzoek in te stellen naar 48 spelers in het internationale bedrijfsleven, van wapenfabrikanten tot financiële bedrijven, die zouden profiteren van de oorlog in Gaza wekte bij de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio grote woede op. Hij kondigde sancties aan tegen de VN-rapporteur, die eerder een rol heeft gespeeld bij de arrestatiebevelen die het ICC uitvaardigde tegen Netanyahu en zijn toenmalige minister van Defensie Galant. 

De inhoud van het rapport van Albanese kreeg minder aandacht dan de Amerikaanse reactie. Veel was al bekend over de betrokkenheid van bedrijven bij de bezetting van de Westbank en de steun aan kolonisten. De BDS beweging voor boycot, desinvestering en sancties bestaat al twintig jaar. Tot oktober 2023 heeft de private sector al miljarden verdiend aan de levering van de wapens en machines om ‘huizen, scholen, ziekenhuizen, gebedshuizen en olijfgaarden te vernietigen, om gemeenschappen te segregeren en controleren, en om hen de toegang tot natuurlijke hulpbronnen te ontzeggen’. Daarmee heeft de private sector bijgedragen aan het creëren van de voorwaarden voor etnische zuivering en het ontnemen van het recht op zelfbeschikking van de Palestijnen, aldus Albanese in haar rapport.

Gaza proefterrein voor nieuwe militaire technologie

Bekende partijen zijn Caterpillar en Hyundai vanwege het leveren van bulldozers die gebruikt worden bij de sloop van Palestijnse bezittingen, en IBM en HP voor het leveren van surveillancesoftware en opslag van biometrische data om Palestijnen te monitoren en controleren. In de categorie surveillance noemt het rapport Microsoft, Alphabet (het moederbedrijf van Google) en Amazon, partijen die niet eerder zo expliciet werden gelinkt aan de genocide. Toen in oktober 2023 de cloud van het Israëlische leger overbelast raakte, zorgden Microsoft, Alphabet en Amazon voor extra capaciteit voor opslag en AI-infrastructuur. Ook het bedrijf Palantir, dat AI-technologie ontwikkelt en levert, heeft de samenwerking met Israël fors uitgebreid sinds oktober 2023. Gaza is een proefterrein voor nieuwe militaire technologie. Vervolgens worden deze wapens verkocht onder het label ‘beproefd op het slagveld’. 

Nederlandse betrokkenheid

Ook het in Nederland gevestigde Booking.com en de Nederlandse stichting Christenen voor Israël worden genoemd. Booking.com ligt al enkele jaren onder vuur vanwege het aanbieden van overnachtingen in illegale Israëlische nederzettingen. De Nederlandse stichting Christenen voor Israël zou 300.000 euro hebben geïnvesteerd in een nieuwe wijk in een illegale Israëlische nederzetting op de bezette Westelijke Jordaanoever, bleek afgelopen maart uit onderzoek van Investico, BOOS, het Nederlands Dagblad en De Groene Amsterdammer. Mogelijk werd ook geld van de organisatie gebruikt om wapens voor kolonisten aan te schaffen.

Volledige boycot

Bij de presentatie van haar rapport veroordeelde Albanese Israël, de betrokken bedrijven en de landen die de genocide faciliteren in de meeste felle bewoordingen. Ze vraagt strafrechtelijke vervolging van de bedrijven en sancties van de regeringen. De eerste verantwoordelijkheid om actie te ondernemen ligt volgens haar bij landen, vervolgens bij bedrijven en daarna bij hun consumenten. De speciale rapporteur dringt bij de landen aan op sancties tegen Israël en een volledig wapenembargo, met inbegrip van alle bestaande overeenkomsten en goederen voor tweeërlei gebruik, zoals technologie en zwaar civiel materieel; verder moeten alle handelsovereenkomsten en investeringsrelaties opgeschort worden. Bedrijven wordt gevraagd om onmiddellijk alle bedrijfsactiviteiten te staken en relaties te beëindigen die rechtstreeks verband houden met, bijdragen aan en de oorzaak zijn van mensenrechtenschendingen en internationale misdaden tegen het Palestijnse volk. Tenslotte roept ze roept vakbonden, advocaten, het maatschappelijk middenveld en gewone burgers op om op internationaal en nationaal niveau aan te dringen op boycots, desinvesteringen, sancties, rechtvaardigheid voor Palestina en verantwoordingsplicht. 

Maandag pleitte Maurits Berger, hoogleraar islam en het Westen aan de Universiteit Leiden, in de NRC ook voor een volledige boycot van Israël. Hij memoreerde de oproep die een voormalig directeur van de Israëlische binnenlandse veiligheidsdienst (Shin Bet) en een voormalig stafchef van het kabinet van premier Ehud Barak al in juli 2023, dus ruim voor de aanval van Hamas deden, om hulp bij het uitschakelen van het regime-Netanyahu. Israël staat op de drempel van een dictatuur, schreven ze twee jaar geleden. Maar we redden het niet alleen om de liberale democratie te behouden. Hun stem werd niet gehoord. Deze week roepen zeshonderd voormalige veiligheidsfunctionarissen van de Mossad en Shin Beth de Amerikaanse president Donald Trump in een gezamenlijke brief op om de „oorlog in Gaza” te stoppen. Dat meldt de Israëlische krant The Jerusalem Post.

Berger verwijst in zijn pleidooi naar Zuid-Afrika. Het einde van de apartheidsstaat is daar bewerkstelligd door internationale druk. ‘Apartheid, genocide – het bevestigt het beeld dat al jaren door enkelingen vanuit Israël werd uitgedragen: Israël heeft zichzelf niet meer in de hand, en is radicaal aan het ontsporen. En het is niet alleen een demonische regering die losgaat, met een premier die zich steeds weer in nieuwe militaire oorlogsavonturen stort om vervolging wegens corruptie te ontlopen. Ook de bevolking zelf staat achter de verdrijving van de Palestijnen uit Gaza.’ Berger: ‘Israël moet gered worden. Van zijn eigen ondergang, maar vooral ook om de totale teloorgang van het Midden-Oosten te voorkomen. Dat betekent: een algehele boycot. Militair, economisch, cultureel. Inderdaad, precies zoals is gebeurd met Zuid-Afrika.’