De creatieve vernietiging van Romney

Het blijft spannend, maar Mitt Romney zal zaterdag aanstaande waarschijnlijk de republikeinse nominatie binnenhalen. Wie South Carolina wint, wint de nominatie, en Romney’s voorsprong is, hoewel geslonken, nog steeds aanzienlijk (een verdwaalde peiling daargelaten). Ook in de landelijke peilingen (zie vraag 18) wordt duidelijk dat de rijen zich zoetjesaan sluiten achter Romney. Newt Gingrich, Rick Santorum en Ron Paul mogen het vannacht nog een keer proberen, maar dan is het gedaan.

Het is te hopen dat Gingrich zijn aanval voortzet op Romney’s werkzaamheden voor Bain Capital, de investeringsmaatschappij waar hij een slordige $200 miljoen mee “verdiende” tussen 1984 en 1999 (en waarschijnlijk weinig belasting over betaalde). Volgens Gingrich was Romney als CEO van Bain een uitbuiter, een aasgier die bedrijven leegpikte en duizende Amerikaanse werknemers berooid achterliet. Romney zelf claimt dat hij aan creative destruction deed en dat hij netto zo’n 100.000 banen heeft gecreëerd. Wie heeft er nu gelijk? En maakt dat uit?

Verschillende media doken nog eens in het werkzame verleden van Romney. Daaruit komt het beeld naar voren van een elitaire, koele, berekenende, maar getalenteerde pionier die in de jaren ’80 het Amerikaanse bedrijfsleven een lesje efficiëntie leerde. Onrendabele werknemers werden weggeautomatiseerd of geoutsourced. Topmannen die presteerden gingen nu eens echt goed verdienen. (In 1980 verdiende een CEO zo’n 35 keer meer dan een gemiddelde werknemer, in 1990 was dat 80 keer meer). En alles met maar een doel: het creëeren van aandeelhouderswaarde.

Met het creëeren van banen had dit niet zoveel te maken. Het ging Romney om creatie noch destructie, maar om het verdienen van geld. (Het gaat Bain Capital nu ook niet om banen, kijk eens in een prospectus van Bain Capital en zoek maar eens op “jobs”of “employees”. Sowieso is het maar de vraag of private equity funds echt voor meer banen zorgen). Romney’s eerlijke verhaal moet zijn dat hij (naar zijn idee) betere, productievere banen schiep – dat hij de Amerikaanse economie op een hoger plan probeerde te brengen, en dat daar bestaande banen bij sneuvelen, want dat is waar creative destruction over gaat.

In plaats daarvan houdt hij vast aan de kwantitatieve claim: hij zou 100.000 netto banen hebben gecreëerd. En die bewering houdt volgens de Washington Post geen stand. De banen die Romney meetelt zijn vooral de huidige banen van Staples, Sports Authority, Steel Dynamics en Domino’s Pizza, bedrijven die Bain Capital jaren geleden vooruit hielp. En de faillissementen die volgden, en de banen bij inefficiënte concurrenten die verloren gingen, zijn niet meegeteld. Ook is er twijfel of Romney persoonlijk wel zoveel invloed heeft gehad. De Washington Post vindt het eigenlijk een ridicule rekensom.

De claims van Romney’s tegenstanders zijn ook niet goed te checken. Een vage Wall Street-ingewijde beschuldigt Bain Capital van vuile spelletjes. Er is ook een anti-Romney film, King of Bain, gefinancierd door supporters van Gingrich. Maar op ook op die film valt veel af te dingen. De film zou een hartverscheurende klaagzang van werklozen moeten zijn, van hen die van Romney’s destructieve kant hebben geproefd. Maar er schijnen geïnterviewden misleid te zijn, de chronologie klopt niet, bedrijven zijn door elkaar gehaald (zo ook Bain & Company en Bain Capital), er is creatief geknipt in Romney’s speeches, en ga zo maar door.

Of Romney nu echt zo goed is voor de economie blijft dus onzeker – wat vooral blijft hangen is dat republikeinen opeens onderscheid maken tussen verschillende “kapitalismen”. “Echte”, “traditionele” kapitalisten ontslaan hun werknemers niet, zo suggereert Gingrich. Je hebt venture capitalisme en vulture capitalism, zegt Perry.

Dit is toch opmerkelijk. Het keihard najagen van je eigenbelang, proberen zoveel mogelijk geld kunnen verdienen, is altijd de republikeinse versie van de Amerikaanse droom geweest – een droom die iedereen, in theorie, zou kunnen leven en die via het trickle down-effect ook nog eens de onderklasse bereikt. Greed is good! Terecht krijgt Gingrich dan ook  kritiek uit eigen kring. Je valt toch niet de essentie van onze ideologie aan? Dit dossier is toch het eigendom van Democraten?

Het zou Romney wel eens kunnen nekken in de race om het presidentschap, zeker ook omdat Romney zijn volledige campagne heeft opgehangen aan zijn track record in de private sector. Hij kent de economie “van binnen”, hij weet hoe je banen schept. Het Obama-kamp heeft voor de komende campagne in ieder geval vollop materiaal om mee te werken.