Dagelijkse Doses Europese Grondwet – Samenvatting 15 – 22

Gastredacteur Steeph neemt de europese grondwet voor u door en voorziet deze van zijn eigen commentaar. De volledige serie is te vinden op zijn eigen log:
Daily Dose of EU Constitution (Steeph’s Blog).

Op Sargasso staat sinds kort de Nederlandse versie van mijn dagboek over het lezen van de Europese grondwet. Ik was echter al even bezig voordat Sargasso mij de gelegenheid bood ook bij hun de stukjes te plaatsen. Daarom is de eerste aflevering op Sargasso al nummer 37.

Het is dan wel zo aardig om even een samenvatting te geven van het voorafgaande. Dat spaart het lezen van alle oude edities in het Engels op mijn weblog. De samenvatting gebeurd in stukken, anders wordt het teveel.
Het eerste deel gaat over deel van de grondwet. Ik heb de meest interessante opmerkingen uit mijn dagboek verzameld. Veel leesplezier.

Deel II: Handvest van Grondrechten van de Unie

Preambule
De volkeren van Europa hebben besloten een op gemeenschappelijke waarden gegrondveste vreedzame toekomst te delen door onderling een steeds hechter verbond tot stand te brengen.
De Unie, die zich bewust is van haar geestelijke en morele erfgoed, heeft haar grondslag in de ondeelbare en universele waarden van menselijke waardigheid en van vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Zij berust op het beginsel van democratie en het beginsel van de rechtsstaat. De Unie stelt de mens centraal in haar optreden, door het burgerschap van de Unie in te stellen en een ruimte van vrijheid, veiligheid en recht tot stand te brengen.
De Unie draagt bij tot de instandhouding en de ontwikkeling van deze gemeenschappelijke waarden, met inachtneming van de verscheidenheid van cultuur en traditie van de volkeren van Europa, alsmede van de nationale identiteit van de lidstaten en van hun staatsinrichting op nationaal, regionaal en lokaal niveau. Zij streeft ernaar een evenwichtige en duurzame ontwikkeling te bevorderen en bewerkstelligt het vrije verkeer van personen, diensten, goederen en kapitaal, alsook de vrijheid van vestiging.
Te dien einde moet in het licht van de ontwikkelingen in de maatschappij, de sociale vooruitgang en de wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen de bescherming van de grondrechten worden versterkt door deze rechten beter zichtbaar te maken in een Handvest.
Dit Handvest bevestigt, met inachtneming van de bevoegdheden en taken van de Unie en van het subsidiariteitsbeginsel, de rechten die in het bijzonder voortvloeien uit de constitutionele tradities en de internationale verplichtingen die de lidstaten gemeen hebben, uit het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, uit de door de Unie en de Raad van Europa aangenomen sociale handvesten, alsook uit de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie en van het Europees Hof voor de rechten van de mens. In dit verband zullen de rechterlijke instanties van de Unie en van de lidstaten bij de uitlegging van het Handvest naar behoren rekening houden met de toelichtingen die zijn opgesteld onder het gezag van het praesidium van de Conventie die het Handvest heeft opgesteld en bijgewerkt onder de verantwoordelijkheid van het praesidium van de Europese Conventie.
Het genot van deze rechten brengt verantwoordelijkheden en plichten mede jegens de medemens, de mensengemeenschap en de toekomstige generaties. Derhalve erkent de Unie de hieronder genoemde rechten, vrijheden en beginselen.

Het is wel goed om de gedachten erachter te lezen. Maar de uitspraak “De volkeren van Europa hebben besloten” is natuurlijk kolder. Een groot deel van de volkeren van Europa heeft hier nooit een directe uitspraak over kunnen doen namelijk. Een van de grootste manco’s van deze Unie.

Titel I – Waardigheid

II-62 Het recht op leven
1. Eenieder heeft recht op leven.
2. Niemand wordt tot de doodstraf veroordeeld of terechtgesteld.

Wacht eens even! Geeft dit geen conflict met de euthanasie wetgeving? Is euthanasie zometeen ineens niet meer legaal? Europese wetgeving gaat immers boven de landen wetgeving.
Maar verder vind ik dit wel een goed statement. De formulering zou iets subtieler kunnen zodat euthanasie er in past.

(Zie ook de Nederlandse Grondwet artikel 114)

II-63 Het recht op menselijke integriteit
1. Eenieder heeft recht op lichamelijke en geestelijke integriteit.
2. In het kader van de geneeskunde en de biologie moeten met name in acht worden genomen:
a) de vrije en geïnformeerde toestemming van de betrokkene, volgens de bij de wet bepaalde regels;
b) het verbod van eugenetische praktijken, met name die welke selectie van personen tot doel hebben;
c) het verbod om het menselijk lichaam en bestanddelen daarvan als zodanig als bron van financieel voordeel aan te wenden;
d) het verbod van het reproductief kloneren van mensen.

Hiha! Deze vind ik goed, echt goed.
Ik vrees alleen dat 2.b en 2.d in de loop van de tijd toch achterhaald zullen blijken te zijn.
Neemt niet weg dat dit een goed artikel is. En voor mij vrij onverwachts.

(Zie ook de Nederlandse Grondwet artikel 11)

II-64 Het verbod van folteringen en van onmenselijke of vernederende behandelingen of bestraffingen
Niemand mag worden onderworpen aan folteringen of aan onmenselijke of vernederende behandelingen of bestraffingen.

Het is tegenwoordig erg belangrijk dat iedereen dit begrijpt. Niet alle landen zien dit meer zo.
Goed artikel, een plaats in de grondwet waardig.

II-65 Het verbod van slavernij en dwangarbeid
1. Niemand mag in slavernij of dienstbaarheid worden gehouden.
2. Niemand mag gedwongen worden dwangarbeid of verplichte arbeid te verrichten.
3. Mensenhandel is verboden.

Prima. De tweede regel is misschien een lastige. Veel mensen hebben nu ook al het gevoel verplichte arbeid te verrichten ;-)

Titel II – Vrijheden

II-68 De bescherming van persoonsgegevens
1. Eenieder heeft recht op bescherming van zijn persoonsgegevens.
2. Deze gegevens moeten eerlijk worden verwerkt, voor bepaalde doeleinden en met toe stemming van de betrokkene of op basis van een andere gerechtvaardigde grondslag waarin de wet voorziet. Eenieder heeft recht van inzage in de over hem verzamelde gegevens en op rectificatie daarvan.
3. Een onafhankelijke autoriteit ziet erop toe dat deze regels worden nageleefd.

Op zichzelf een goed artikel. Maar gegeven het feit dat de EU heeft toegestaan dat luchtvaartmaatschappijen al hun passagiersgegevens gewoon aan de amerikanen geven, vraag ik me af of dit artikel ook echt zal geven waar ik op hoop.
Maar het zou interessant kunnen zijn om te zien hoe het Europese hof zich uitspreekt als je deze zaak aanhangig zou maken.

II-70 De vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst
1. Eenieder heeft recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst. Dit recht omvat tevens de vrijheid om van godsdienst en overtuiging te veranderen en de vrijheid, hetzij alleen, hetzij met anderen, zowel in het openbaar als privé, zijn godsdienst te belijden of zijn overtuiging tot uit drukking te brengen in erediensten, in onderricht, in de praktische toepassing ervan en in het onderhouden van geboden en voorschriften.
2. Het recht op dienstweigering op grond van gewetensbezwaren wordt erkend volgens de nationale wetten die de uitoefening van dit recht beheersen.

Prima. Meer mensen zouden (2) moeten gebruiken. Dit zou ervoor kunnen zorgen dat alle christenen nooit meer oorlog willen voeren omdat ze daarmee mensen doden.

II-71 De vrijheid van meningsuiting en van informatie
1. Eenieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid een mening te hebben en de vrijheid kennis te nemen en te geven van informatie of ideeën, zonder inmenging van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen.
2. De vrijheid en de pluriformiteit van de media worden geëerbiedigd.

Ja!!

II-73 De vrijheid van kunsten en wetenschappen
De kunsten en het wetenschappelijk onderzoek zijn vrij. De academische vrijheid wordt geëerbiedigd.

Wie stopt er nou kunst en wetenschap in 1 artikel? Maar los daarvan is het wel belangrijk dat “academische vrijheid” expliciet benoemd is. Meer en meer universiteiten moeten tegenwoordig commercieel opereren om nog aan geld te komen. Onderzoekscapaciteit wordt verkocht aan bedrijven. En dan kan je nou niet echt meer spreken over academische vrijheid. En we hebben nu juist meer vrij en fundamenteel onderzoek nodig om onze toekomstige wetenschappelijke kracht te behouden.

II-77 Het recht op eigendom
1. Eenieder heeft het recht de goederen die hij rechtmatig heeft verkregen, in eigendom te bezitten, te gebruiken, erover te beschikken en te vermaken. Niemand mag zijn eigendom worden ontnomen, behalve in het algemeen belang, in de gevallen en onder de voorwaarden waarin de wet voorziet en mits het verlies tijdig op billijke wijze wordt vergoed. Het gebruik van de goederen kan bij wet worden geregeld, voorzover het algemeen belang dit vereist.
2. Intellectuele eigendom is beschermd.

Over punt 2 is op dit moment nogal wat ophef in het kader van de voorgestelde europese software patenten wet. En het is discutabel of het beschermen van intellectueel eigendom uiteindelijk beter is voor de gemeenschap in het algemeen of alleen voor sommige bedrijven in het bijzonder.

II-79 Bescherming bij verwijdering, uitzetting en uitlevering
1. Collectieve uitzetting is verboden.
2. Niemand mag worden verwijderd of uitgezet naar, dan wel worden uitgeleverd aan een staat waar een ernstig risico bestaat dat hij aan de doodstraf, aan folteringen of aan andere onmenselijke of vernederende behandelingen of bestraffingen wordt onderworpen.

Dit zou nog wel eens gebruikt kunnen worden tegen het huidige asielbeleid van de Nederlandse regering. Collectieve uitzetting is volgens mij nu een onderdeel van dat beleid. Ik schaam me daar overigens best wel voor.
Zeer goed artikel wat mij betreft. Moeten we houden.

Titel III – Gelijkheid

II-81 Non-discriminatie
1. Iedere discriminatie, met name op grond van geslacht, ras, kleur, etnische of sociale afkomst, genetische kenmerken, taal, godsdienst of overtuiging, politieke of andere denkbeelden, het behoren tot een nationale minderheid, vermogen, geboorte, een handicap, leeftijd of seksuele gerichtheid, is verboden.
2. Binnen de werkingssfeer van de Grondwet en onverminderd de bijzondere bepalingen ervan, is iedere discriminatie op grond van nationaliteit verboden.

Perfect! Dus ik neem aan dat vrouwen nu ook katholieke priesters kunnen worden?
Maar betekent (2) nu ook dat we niet langer grapjes mogen maken over de Belgen (dom) of Duitsers (gebrek aan humor)?

II-83 De gelijkheid van vrouwen en mannen
De gelijkheid van vrouwen en mannen moet worden gewaarborgd op alle gebieden, met inbegrip van werkgelegenheid, beroep en beloning.
Het beginsel van gelijkheid belet niet dat maatregelen worden gehandhaafd of genomen waarbij specifieke voordelen worden ingesteld ten gunste van het ondervertegenwoordigde geslacht.

Veel te zwak. In II-81 staat nog “…is verboden”. Hier staat “… moet worden gewaarborgd..” wat bij lange na niet sterk genoeg is. Dus sorry vrouwen, jullie moeten nog zeker honderd jaar wachten op echte gelijkheid!
Dit artikel zou heel kort kunnen zijn door te stellen “Man en vrouw worden gelijk behandeld.”. Punt.

II-84 De rechten van het kind
1. Kinderen hebben recht op de bescherming en de zorg die nodig zijn voor hun welzijn. Zij mogen vrijelijk hun mening uiten. Aan hun mening in hen betreffende aangelegenheden wordt in overeenstemming met hun leeftijd en rijpheid passend belang gehecht.
2. Bij alle handelingen in verband met kinderen, ongeacht of deze worden verricht door overheidsinstanties of particuliere instellingen, vormen de belangen van het kind een essentiële overweging.
3. Ieder kind heeft het recht, regelmatig persoonlijke betrekkingen en rechtstreekse contacten met zijn beide ouders te onderhouden, tenzij dit tegen zijn belangen indruist.

Het is natuurlijk goed dat er aandacht wordt besteed aan kinderen. Maar de formulering is niet zo best:
(1) Het onderdeel over het vrijelijk mogen uiten van hun mening voegt volgens mij niet zoveel toe (iedereen heeft toch vrijheid van meningsuiting).
(2) Wat betekent ” ….vormen de belangen van het kind een essentiele overweging”? Wie beslist wat het beste belang is? Niet het kind waarschijnlijk. Nietszeggend punt.
(3) Wat is “regelmatig”? Een keer per tien jaar? Wel belangrijk dat het genoemd wordt, maar net iets te vaag.

Titel IV – Solidariteit

II-91 Rechtvaardige en billijke arbeidsomstandigheden en -voorwaarden
1. Iedere werknemer heeft recht op gezonde, veilige en waardige arbeidsomstandigheden.
2. Iedere werknemer heeft recht op een beperking van de maximumarbeidsduur en op dagelijkse en wekelijkse rusttijden, alsmede op een jaarlijkse vakantie met behoud van loon.

Totaal betekenisloos. Zeker (2) als je er geen getallen bij noemt. Dus de maximumarbeidsduur per dag is nog steeds 24 uur. En de rusttijden zijn 2 keer 1 minuut per dag. Waarom de moeite nemen dit artikel te maken. Het is alleen maar voor de sociale sier. “Kijk ons, we hebben een sociale grondwet. We hebben zelfs artikelen over de werkomstandigheden”. Onzin.
En wat heeft dit met solidariteit te maken?

II-97 Milieubescherming
Een hoog niveau van milieubescherming en verbetering van de kwaliteit van het milieu moeten worden geïntegreerd in het beleid van de Unie en worden gewaarborgd overeenkomstig het beginsel van duurzame ontwikkeling.

Klinkt aardig. Ik weet alleen niet zeker of ze hetzelfde bedoelen met “duurzaam” als ik. Waarschijnlijk vinden ze kernenergie ook “duurzaam”.
En wat heeft dit met solidariteit te maken?

Titel V – Burgerschap

II-99 Actief en passief kiesrecht bij de verkiezingen voor het Europees Parlement
1. Iedere burger van de Unie heeft actief en passief kiesrecht bij de verkiezingen voor het Europees Parlement in de lidstaat waar hij verblijf houdt, onder dezelfde voorwaarden als de onder danen van die staat.
2. De leden van het Europees Parlement worden gekozen door middel van rechtstreekse, vrije en geheime algemene verkiezingen.

Dat klinkt als een basaal democratisch principe. Maar….. betekent het laatste deel van (1) dat als een land beslist dat linkshandigen niet langer mogen stemmen, ze dus ook niet voor Europa mogen stemmen?
Ik vind het trouwens ook jammer dat je alleen maar kan stemmen op kandidaten uit je eigen land. Het zou veel europeser zijn als je voor echte pan-europese kandidaten kan stemmen. Misschien een mix systeem, om toch ook de nationale belangen nog voldoende te laten doorklinken.

II-103 Europees Ombudsman
Iedere burger van de Unie en iedere natuurlijke of rechtspersoon met verblijfplaats of statutaire zetel in een lidstaat heeft het recht zich tot de Europese ombudsman te wenden in verband met gevallen van wanbeheer in het optreden van de instellingen, organen en instanties van de Unie, met uitzondering van het Hof van Justitie van de Europese Unie bij de uitoefening van zijn gerechtelijke taak.

Aangezien de Ombudsman geen echte macht heeft (I-49), kunnen we ook niet veel verwachten hiervan.

Titel VI – Rechtspleging

II-108 Vermoeden van onschuld en rechten van de verdediging
1. Eenieder tegen wie een vervolging is ingesteld, wordt voor onschuldig gehouden totdat zijn schuld in rechte is komen vast te staan.
2. Aan eenieder tegen wie een vervolging is ingesteld, wordt de eerbiediging van de rechten van de verdediging gegarandeerd.

In het licht van nieuwe anti-terrorisme wetgeving is het goed om te zien dat het beginsel “onschuldig tenzij schuld is bewezen” nog steeds stand houdt. Als we dat zouden loslaten gaan we terug naar de middeleeuwen.

II-109 Legaliteitsbeginsel en evenredigheidsbeginsel inzake delicten en straffen
1. Niemand mag worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten dat geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht uitmaakte ten tijde van het handelen of nalaten. Evenmin mag een zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan van het strafbare feit van toepassing was. Indien de wet na het begaan van het strafbare feit in een lichtere straf voorziet, is die van toepassing.
2. Dit artikel staat niet de berechting en bestraffing in de weg van iemand die schuldig is aan een handelen of nalaten dat ten tijde van het handelen of nalaten een misdrijf was volgens de door de volkerengemeenschap erkende algemene beginselen.
3. De zwaarte van de straf mag niet onevenredig zijn aan het strafbare feit.

(1) en (2) zijn goed.
Maar (3) is wat lastig. Is het onevenredig iemand voor 10 jaar naar de gevangenis te sturen voor een misdaad die hij/zij aan het voorbereiden was (zoals het vermoorden van een publiek persoon)? Is het onevenredig om iemand een boete van 200 euro op te leggen voor het negeren van een rood verkeerslicht (waardoor potentieel iemand doodgereden zou kunnen worden)?
Ik denk dat in (3) ook aangegeven had moeten worden dat in de afweging meegenomen moet worden wat een samenleving op dat moment zie als meest schadelijk voor de maatschappij en dit laten doorklinken in de zwaarte van de straffen.