Afgelopen donderdag bracht het Centraal Planbureau een korte termijn raming uit van de Nederlandse economie en overheidsfinanciën. In de titel van het persbericht lees ik “Voorzichtig herstel economische groei na 2012”. Ik ben eens in de cijfers(PDF) gedoken en ontdekte dat het CPB geen enkel idee heeft van de olieprijs en de invloed van de olieprijs op de wereldeconomie.
(klik voor vergroting)
De deskundigen van het CPB verwachten dat de olieprijs de komende 4 jaar niet zal stijgen. De olieprijs is in de afgelopen 10 jaar verviervoudigd van ca. $25 per vat naar $110 per vat. De huidige prijs voor een vat Brent-olie bedraagt $124. En toch houdt het CPB vol dat de prijs in 2015 gemiddeld $111 per vat zal zijn.
Deze rooskleurige toekomstvoorspelling zet politici en journalisten op het verkeerde been. Maar misschien willen die graag op het verkeerde been gezet worden, zodat ze het sprookje van het economisch herstel en de eeuwigdurende groei nog een jaartje langer kunnen vertellen.
Afgelopen woensdag leende de Europese Centrale Bank (ECB) 530 miljard euro uit aan particuliere banken voor 3 jaar tegen een zeer lage rente van 1%. Deze 530 miljard komen bovenop de 489 miljard euro, die de banken in december 2011 al leenden van de ECB.
Het afgelopen half jaar is er dus 1 biljoen euro (1000 miljard) in de Europese financiële markt gepompt. De banken kunnen ermee doen wat ze willen: staatsobligaties kopen van Jan Cees de Jager of ermee speculeren op een stijgende olieprijs. Als dat laatste gaat gebeuren, dan is die $111 per vat van het CPB veel te laag ingeschat.
Reacties (34)
“Ik ben eens in de cijfers(PDF) gedoken en ontdekte dat het CPB geen enkel idee heeft van de olieprijs en de invloed van de olieprijs op de wereldeconomie.”
Heb je het ook gevraagd? Heb je ze effe gebeld of gemaild? Misschien hebben ze wel hele goede redenen waarom ze zich niet wagen aan voorspellingen over de prijsontwikkeling van olie.
Effe mezelf corrigeren. Na #3 gelezen te hebben zie ik dat het CPB zich wel degelijk aan een gewogen voorspelling waagt.
Dat is het probleem met voorspellen. Er is weinig zinnigs te zeggen over de olieprijs in 2015. En daarom pinnen ze die maar gewoon vast op de (op enig moment) huidige waarde. En daarom zijn CPB-voorspellingen voor verder dan een half jaar in de toekomst ook nog nooit uitgekomen. Op zich niet zo erg. Hooguit een beetje verspild geld, zulke toekomstvoorspellingen.
Het echte probleem is dat de politiek dit soort verspellingen voor waarheid aanneemt en bij een half procentje plus of min direct roept dat het beleid om moet. Het lijkt dan misschien wel dat je langetermijnvisie hebt omdat je voor de toekomst zaken probeert te regelen, maar als je dat telkens doet op basis van op de korte termijn fluctuerende voorspellingen blijft het vrij kortzichtig natuurlijk.
Ze zouden eens betrouwbare foutenmarges moeten gaan publiceren bij die CPB-cijfers. Ik neem aan dat ze daar weten hoe je die berekent.
1. Men doet kennelijk ook geen voorspelling over bijvoorbeeld.. de euro-dollar koers.
2. Verklaring CPB: De prijzen van olie en overige grondstoffen zijn reëel constant verondersteld vanaf 2012. De
ontwikkeling van vraag en aanbod van olie loopt in de scenarioperiode nagenoeg gelijk op, zodat de voorraden ruim blijven. De productietoename van OPEC is ook gelijk aan de toename
van de productiecapaciteit. Dit betekent dat de reservecapaciteit van de OPEC zich handhaaft op het hoge niveau van 2009.
Je kunt natuurlijk hier je vraagtekens bijzetten. In hoeverre heeft OPEC nog de capaciteit om de productie nog meer te verhogen…
Vraagtekens bij zetten? Het is je reinste kletskoek.
Saoedi-Arabië kon het wegvallen van de Libische olieproduktie niet compenseren.
zeer vreemd dat het CPB geen opwaardse trend verwacht. beleggers in olie verwachten stijgende prijzen, want daarom beleggen ze. deze stijging staat in verhouding tot het genomen risico in een efficiënte markt.
een schatting van de stijging zou daarom niet al te moeilijk moeten zijn, als wordt aangenoment dat de markt efficiënt is. plus zijn er niet zulke dingen als olie futures met informatie over verwachte toekomstige prijzen?
Het zou zomaar kunnen dat die €111 uiteindelijk de gemiddelde prijs zal zijn tussen 2011-2015.
Iets met bumpy plateau en demand destruction.
€111 = $143, maar dat terzijde ;-)
Demand destruction is al een tijdje aan de gang. In Griekenland, Portugal en Ierland daalt de vraag naar olie gestaag. In de VS ook omdat de Amerikanen massaal in zuiniger auto’s overstappen.
In Nederland zal de vraag naar aardolie ook dalen. Maar een lager olieverbruik kan helaas niet gepaard gaan met een groei van 1,5% (in 2014 en 2015)
benzine levering in de USA is met 50% gedaald sinds ongeveer 2008, dat ligt niet alleeen aan de autos lijkt me.
De Amerikanen rijden ook minder
Uiteindelijk klopt dit demand destruction argument alleen als dit ook in de futures prijzen wordt gereflecteerd. Als demand destruction niet voldoende is om vraag en aanbod gelijk te houden, zal de prijs gewoon stijgen, alleen minder snel dan zonder deze factor meeberekend.
Olieprijs:
http://www.finanzen.net/rohstoffe/oelpreis@brent/historisch
De banken krijgen dus veel meer geld dan de Grieken. Kunnen we die niet uit de Euro zetten? ;-)
Bij de olie gaat het CPB waarschijnlijk uit van ruwe olie, niet van Brent olie. Ruwe olie is vandaag minder dan 107 dollar.
Verder is het in de economie redelijk gebruikelijk om ontwikkelingen, waar verder niets over gezegd kan worden, op een gelijk niveau te houden met de ceteris paribus clausule. Het valt bijvoorbeeld ook niet te verwachten dat de dollarkoers 4 jaar lang constant op 1,29 blijft staan. Ik denk dat het fout is om te doen alsof de experts van het CPB verwachten dat de olieprijs steeds op 111 dollar blijft staan. Er kan gewoon niet veel over gezegd worden. Ten opzichte van 10 jaar geleden is olie 4 keer zo duur geworden. Ten opzichte van de piek in 2010 is de olie op dit moment ‘goedkoop’ (goedkoper dan toen).
Daarnaast worden alternatieve energiebronnen relatief steeds goedkoper als olie duurder wordt. Meer gebruik van alternatieve energie zorgt voor een daling van de olieprijs (bij een gelijkblijvende vraag).
Beetje raar dus om te zeggen dat de mensen van het CPB geen idee hebben van ontwikkelingen in de olieprijs, op basis van één zo een grafiek.
Verder kan gezegd worden, dat het CPB cijfers berekent op basis van vragen. De gelijkblijvende olieprijs kan bijvoorbeeld ook als voorwaarde in de vraag gezeten hebben.
PS: dat eeuwigdurende groei een sprookje is, ben ik roerend met je eens.
Waarom staat er dan: (Brent, dollars per vat)
Brent is ook ruwe olie. Het zegt alleen iets over de afkomst (de Schotse Noordzee). Overigens is die olie duurder dan ruwe olie uit Arabië of Texas. Dat kan met de kwaliteit te maken hebben, maar misschien ook met het feit dat deze olie dichter bij grootverbruikers ligt (en dus lagere transportkosten heeft).
Die verantwoording ontbreekt in de PDF geheel. Waarom zouden we alleen Brent kopen?
De PDF is verder natuurlijk maar een heel klein deel van het rapport, dat nog uit moet komen (20 maart). Misschien staat daar wel meer in.
Dat doen/zullen we niet en hebben we ook nooit gedaan. Dat maakt verder trouwens ook niet uit. De prijs van Brent beweegt gewoon mee met de prijs van andere olie. Als bij de Saudi’s een put leeg blijkt, gaat de prijs van Brent gewoon ook omhoog, kwestie van de verhouding vraag/aanbod. Welke olie je als basis neemt voor termijnramingen doet dan ook niet veel ter zake, zolang je maar steeds dezelfde gebruikt. De economie zal namelijk reageren op de verandering van die prijs (en dus alle olie en zelfs energieprijzen).
Daarmee is #16 ook half onjuist: Een stijgende olieprijs zal ook de gas- en kolenprijzen doen stijgen (pas op, juist in Azië wordt olie wél veel gebruikt voor elektriciteitsopwekking). Het tweede deel klopt natuurlijk wel: met de halve maatregelen die we in Europa nemen, kunnen we de stijgende vraag vanuit Azië onmogelijke teniet doen. Om die te compenseren zou Europa echt radicaal op Groen over moeten en dat zie ik simpelweg niet gebeuren tot de productie van alle fossiele brandstoffen drastisch achterblijft bij de vraag.
Brent Crude is nu eenmaal het type aardolie dat in Europa wordt verwerkt. Het is een naam voor een type olie en ook een handelsbenchmark voor soortgelijke oliesoorten. Iedereen die hier iets te maken heeft met energie en met handel in grondstoffen weet dat je naar Brent moet kijken. Het is dan wel een beetje bizar dat als er iets over ruwe olieprijzen in het algemene nieuws komt, het altijd over de prijs van WTI gaat en niet Brent. Dat is volgens mij dan ook de reden voor de verwarring.
Allemaal bekend hoor, maar aangezien Brent maar een heel klein deel van de dagelijkse productie is, is de verantwoording van de tekst in de tabel belangrijk. Waarom wordt $111 genoemd en waarom Brent? Zonder die verantwoording kunnen we alleen iets zeggen over onze eigen persoonlijk interpretatie van die tabel, zonder dat we precies weten, waar die voor staat.
“Meer gebruik van alternatieve energie zorgt voor een daling van de olieprijs (bij een gelijkblijvende vraag).”
Er wordt nauwelijks olie gebruikt voor elektriciteitsopwekking.
Alternatieve elektriciteitsopwekking in Europa zal de olieprijs niet doen dalen: de vraag uit Azië blijft stijgen en de olieproduktie kan eigenlijk niet meer toenemen.
Eh ja, maar waarom is dat een reactie op het citaat? Hoe veel olie voor elektriciteitsopwekking wordt gebruikt is irrelevant voor het citaat, en een stijging van de vraag uit Azië gaat voorbij aan de voorwaarde voor gelijkblijvende vraag. Waarom trouwens alleen naar alternatieve elektriciteitsopwekking in Europa gekeken mag worden, is een raadsel.
De gelijkblijvende vraag is koffiedik kijken, maar het gebruik van alternatieve bronnen wordt competitiever als de olieprijs stijgt (leidt tot meer investeringen en gebruik), niet alleen hier, maar ook in Azië, en leidt tot een toename van het gebruik van alternatieve bronnen, zowel hier als in Azië als elders.
De belangrijkste toepassing van aardolie is transport. En voorlopig kunnen de transportmiddelen van de wereld (auto, schepen en vliegtuigen) nog niets met alternatieve energie.
Daar is te weinig in geïnvesteerd, ja, maar we zien daar de laatste jaren toch wel wat meer ontwikkelingen.
Verder ben ik het met iedereen eens hoor, dat een gelijkblijvende prijs tussen 2011 en 2015 heel erg gek is, maar volgens mij kunnen we over die prijsontwikkeling heel erg weinig zeggen, en misschien staat er wel heel wat meer over dat onderwerp in het rapport, wanneer het echt uit komt in de loop van deze maand. We zitten nu immers te praten over een klein deeltje van dat rapport, dat nu al; vrij is gegeven (je link heeft 6 bladzijdes, terwijl het rapport vorig jaar 74 pagina’s had).
Ik blijf je stelling “dat het CPB geen enkel idee heeft van de olieprijs en de invloed van de olieprijs op de wereldeconomie” daarom vooralsnog vreemd vinden.
@20: Dat is niet helemaal juist. Ongeacht de prijs/soort olie die daar staat, kun je wel iets over de tabel zeggen: Die gaat namelijk uit van gelijkblijvende olieprijzen t/m 2015. En juist dat is opmerkelijk, zeker als je tegelijk ook uit gaat van economische groei in 2014 en 2015.
Daarom is de verantwoording waarom de prijs gelijk gehouden wordt ook zo belangrijk. Nu verbinden we daar allemaal onze eigen interpretatie aan, die soms zelfs zo ver gaat, dat de conclusie getrokken wordt, dat de economen van het CPB incapabel zijn. Er staat immers “dat het CPB geen enkel idee heeft van de olieprijs en de invloed van de olieprijs op de wereldeconomie“. Die conclusie is volgens mij niet gerechtvaardigd op basis van dit stukje (noch de gegeven links) alleen, en lijkt mij nonsens, om niet te zeggen, dat het om onterechte verdachtmakingen richting het CPB gaat.
Ik zou eerder de andere kant op neigen. Het CPB is echt van lotje getikt als het denkt dat de olieprijzen gelijk blijven (hetgeen het CPB wel doet, zie tabel). De verantwoording (zie #3) maakt het niet beter, aangezien het CPB uitgaat van een productietoename van de OPEC-landen, die de vraaggroei zou bijhouden. Mijn naam is niet Verbeek, maar ik zie dat dus niet gebeuren.
Als ze dat denken, zijn ze inderdaad van lotje getikt, maar daar geloof ik niks van. Het citaat in 003 is afkomstig uit het CPB rapport van vorig jaar, waar de prijs voor een vat ruwe olie nog op 81 dollar geschat werd tussen 2011 en 2015. Dat ze die prijs over een periode gelijk houden, betekent niet, dat ze denken, dat die prijs al die tijd gelijk blijft, volgens mij, maar eerder, dat ze toegeven, dat ze er zo goed als niks over kunnen zeggen, of dat dit gewoon een door de vragende partij opgegeven bedrag is.
Ik vind het in ieder geval uiterst aanmatigend om te veronderstellen, dat de economen bij het CPB geen enkel idee van de olieprijs en de ontwikkelingen daarin hebben. Het kan wel hoor, maar dan is de kwaliteit van de universitaire opleidingen de laatste decennia wel erg ver gedaald.
@25: Zelfs als je geen idee hebt, of als je een bepaalde prijs als opdracht meekrijgt, zou je nog altijd op eigen initiatief een gevoeligheidsanalyse kunnen doen. Kijk eens wat er gebeurt als je de prijs over drie jaar met bijvoorbeeld 25 of 50 dollar laat oplopen. Ik ben geen econoom, maar toch zou ik dat toch wel gedaan hebben.
Misschien hebben ze dat ook wel gedaan. En misschien niet. Zonder verantwoording weten we dat niet.
Economen worden er op getraind dat de monetaire politiek van de centrale bank irrelevant zou zijn—en derhalve dus irrelevant ook ís, voor het modelleren. Daarom kunnen ze er bij het CPB dus ook echt geen rekening mee gaan houden, dat het toevoegen van 1000 miljard euro aan de geldhoeveelheid ook maar ergens enige invloed op zou kunnen uitoefenen. Kom nou toch! Want zoals de status quo is, zo is die okay. En de technocraten van de centrale banken, die handhaven die. Dat is alles waar ze van uit hoeven te gaan, want geldpolitiek is een zuiver onpolitieke zaak, zuiver in het kader van het algemeen belang. Dat iemand er überhaupt zijn gedachten over zou kunnen laten gaan, stuitte een Wellink al tegen de borst: ‘Nou zèg. Wat een affront!
En een crisis past gewoon niet in de modellen, dus houd je er ook nooit rekening mee dat die zou kunnen voorvallen. Beroepshalve kun je dus als CPB-econoom nooit geen crisis zien aankomen, dus hoeft ook niet in de taakomschrijving te staan.
Heb je nog nooit van macro-economie gehoord?
Ja natuurlijk. En ik ben het niet mee eens, want je kan macro niet van micro scheiden. Maar daarom loopt de wereld dus vol met autistische vakidioten, econometristen e.d.
Als je al wel van macro-economie hebt gehoord, kun je niet beweren, dat economen er op getraind worden “dat de monetaire politiek van de centrale bank irrelevant zou zijn”. Beter gezegd: als je dat nog steeds vol houdt, heb je niks van macro-economie begrepen. En dan zullen we de dynamische macro-economie maar helemaal vergeten, maar ik kan je verzekeren, dat je dat soort dingen wel moet weten, als je bij het CPB als econoom solliciteert, hoor.
Ik meende dat de spottende toon er toch dik genoeg bovenop lag. Maar dan bij deze, voor alle duidelijkheid.