Corona-apps hangen in een beleidsmatig vacuüm

COLUMN - Zowat alles ging mis bij die race om de corona-app die mensen moest vertellen dat ze bij iemand in de buurt waren geweest die besmet blijkt te zijn. De ene app was lek. De andere gaf je telefoonnummer prijs en verbrak zo je anonimiteit. De derde was helemaal niet aangeprezen door het deskundigenpanel: die hadden het ding expliciet afgewezen. De vierde waarborgde niet dat uitsluitend besmette mensen alerts konden versturen.

Belangrijker: de apps hingen in een beleidsmatig vacuüm. Ze staan of vallen met de beschikbaarheid van testen: alleen dan kan de waarschuwing die zo’n ding verstuurt betrouwbaar zijn. Maar er is geen flankerend beleid. Zelfs huisgenoten van een erkende patiënt kunnen zich nog zelden laten testen.

Wil je heus dat mensen zelf waarschuwingen versturen en een cascade van vermoedens en ‘mogelijke’ besmettingen zich door het mobiele netwerk verspreidt? Dan belanden we alsnog allemaal in zelfquarantaine en zijn we geen sikkepit verder.

Voor die aanpak is een term: techno-optimisme. Als je beleidsmatig met je handen in het haar zit, besteed je het probleem uit. Je laat er software voor maken: dan komt het vast goed! Mislukt dat, dan kun je de schuld voor je eigen falen op de programmeurs afschuiven. Altijd prijs.

Ik ben allang blij dat het kabinet zich had laten overhalen zijn aanpak publiekelijk te laten onderzoeken, en de hulp van externe deskundigen had ingeroepen. (En zoals Brenno de Winter, een van de gevraagde experts, dinsdagavond in Op1 zei: liet de overheid haar ict-plannen maar vaker zo breed testen. Dat zou een boel vergeefs geld en moeizame trajecten schelen.)

Maar je mag toch hopen dat het kabinet die app op de lange baan schuift, en eerst zelf een grondig testbeleid implementeert. Want te vaak heeft de regering gepoogd keuzes die ze als een kat in het nauw heeft gemaakt, als doordacht beleid te slijten.

Er was te weinig testcapaciteit. Prompt wilde het kabinet dat verkopen als doordachte stra­tegie: ‘testen, testen, testen’ zou niet zinvol zijn. Er waren te weinig hightech beademingsapparaten op de ic’s. Het zou niet zo’n vaart lopen, zei de regering, maar dat deed het wel. In het wilde weg bestelde ze duizend van die dingen bij Philips, maar die voldoen niet: ze zijn prima om iemand onder narcose asem te geven, niet voor iemand wiens longen kapot dreigen te gaan.

We hoefden niet in lockdown: dan zouden we sneller ‘groepsimmuniteit’ verwerven. Toen liepen de ziekenhuizen vol. Tests voor verpleeghuis- en thuiszorgpersoneel waren niet nodig, maar nu sterven cliënten daar bij bosjes en betreft een derde van alle besmettingen het zorgpersoneel. Mondkapjes voor burgers zouden ‘valse veiligheid’ bieden, maar juist die strategie werkte elders opperbest. Alleen: wij hebben die ­dingen niet.

De nood verkopen als weloverwogen beleid is dodelijk voor het vertrouwen in de overheid.

Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool. De oorspronkelijke tekst is daarom wat aangepast. Zo stond er in de vijfde alinea “zoals Brenno de Winter, een van de gevraagde experts, gisteravond in Op1 zei”. Hier is “gisteravond” veranderd in “dinsdagavond”. In de zesde alinea stond “(…) dat het kabinet vanavond aankondigt dat het (…)”. Hier is “vanavond aankondigt” geschrapt.