Cordon sanitaire tegen ‘onparlementair’ taalgebruik is hypocriet en contraproductief

Kamerleden van VVD, PvdA, CDA en ChristenUnie hebben naar eigen zeggen schoon genoeg van “het parlementair onwaardig taalgebruik” dat tijdens Kamerdebatten over de tong gaat. Ze willen dat Kamervoorzitter Verbeet strenger optreedt.
Een verhuld cordon sanitaire tegen wie anders dan: Geert Wilders en zijn PVV. Niet geëerd om zijn ideeën geven zelfs geharnaste tegenstanders openlijk toe dat zijn wijze van debatteren zeer effectief is. Heeft het wel zin om deze (tijd)geest terug in de fles te drijven? Of ontberen deze ‘fatsoenlijke’ politici simpelweg eigentijdse en effectieve debating-vaardigheden?

“Wat u zegt is geheel in strijd met de waarheid” of: “U staat gewoon keihard te liegen!”. Twee uitspraken met een synonieme betekenis, alleen is de tweede directer, duidender en minder omfloerst. Verschil is dat de eerste uitspraak zonder meer in de Handelingen van de Tweede Kamer verschijnt en dat bij de tweede quote de Kamervoorzitter spontaan uitslag krijgt en het Kamerlid zal verzoeken zijn of haar uitspraken te ‘heroverwegen’, of te ‘herformuleren’. Kamervoorzitter Verbeet kan er sowieso slecht tegen als de temperatuur in het debat wat oploopt en ook emoties mee gaan spelen. Dan gaat de rem er al snel op met een opmerking als “Kunnen de leden zich alsjeblieft een beetje inhouden?”

Verbaal lik op stuk

Is een leugen als zodanig benoemen taalverruwing en is verhullend taalgebruik daarmee een kwestie van fatsoen? Het gaat inderdaad wat ver om een bewindsvrouwe “knettergek” te noemen, maar dat gebeurt in het dagelijkse leven ook. Waarom geen repliek in de sfeer van “De geachte afgevaarde spreekt hier blijkbaar als ervaringsdeskundige…”. Verbaal lik op stuk geven, dat is onderdeel van een levendig debat. Tekenend is dat betere debaters als Femke Halsema en Alexander Pechtold helemaal geen behoefte hebben aan zo’n moreel reveil. Zij hebben de slag al gemaakt en weten onderhand hoe ze Wilders van repliek moeten dienen.

Wat is er überhaupt tegen debatteren op het scherpst van de snede? In het Britse huis van afgevaardigen maken ze elkaar bij voortduring voor rotte vis uit, wat interessante televisie oplevert. En wat voor de kijkers ook nog te verstaan is. Slecht voor de democratie? Dacht het niet. Daar zien we professionele debaters aan het werk die er niet voor schromen elkaar verbaal naar het leven te staan. En de burger kan het nog volgen ook.

Nederland kent die traditie niet en veel “oude politiek” komt nu in het geweer tegen streetwise debating . Parlementariërs hier te lande committeerden zich in het verleden steevast automatisch aan het calvinisme van “parlementair” taalgebruik: een aaneenschakeling van eufemismen, verbale verhullingen en het bezigen van veelal onbegrijpelijk ambtelijk jargon. Woorden als ‘onderuitputting’, ‘flankerend beleid’ of ‘posterioriteit’ zijn dagelijkse kost in de Kamerdebatten. Wat zelfs voor journalisten ter plekke slaapverwekkende stof oplevert. Geen wonder dat we tegenwoordig nauwelijks meer shots van debatten te zien krijgen. Alleen nog de verslaggevers die dienen als tolk: even vertalen in gewone mensentaal. Alleen als Wilders aan het woord is, is het item snel gemaakt.

Oude politiek

Feit is dat Kamerleden onschendbaarheid bezitten voor alles wat ze in de Tweede Kamer te berde brengen. Geert Wilders maakt van die positie ruim gebruik en kan zo zelfs laster en beledigingen debiteren, zonder te hoeven vrezen voor juridische consequenties. Het opgetrokken cordon sanitaire van de “oude politiek” zal zo goed als zeker een averechts effect hebben. Verbeet mag dan voorzitter zijn: meer dan een primus interpares is zij niet. En een Kamerlid het woord ontnemen kun je één keer doen; bij de volgende keer word je aangeschoten wild.

Het cordon sanitaire dat VVD, PvdA, CDA en ChristenUnie nu willen optrekken zal uiteindelijk zinloos blijken. Het zal eerder worden gezien als een brevet van onvermogen. Beter is het als deze partijen hun retorische vaardigheden gaan bijspijkeren, als het gaat om het debatteren in Algemeen Verstaanbaar Nederlands. Dat is verreweg de beste manier om scheldkanonnades en aantijgingen te pareren. En duidelijke taal spreken is tevens een voorwaarde voor een transparante wijze van besluitvorming. De democratie is er bij gebaat. Extreme politieke opvattingen kunnen sowieso het best worden gepareerd met kraakheldere tegenargumenten.