GC heeft ruimte voor gastloggers. Vandaag onze maandelijkse gast, P.J. Cokema. Thema: bestuurlijke vernieling of democratische vernieuwing?
Alle partijen hebben minstens een paragraafje of twee gewijd aan wat veranderingen van het bestuurlijk bestel. De voorzichtigen reppen over bestuurlijke veranderingen, de optimisten gebruiken de term bestuurlijke vernieuwing. Maar in geen enkel verkiezingsprogramma valt de term democratische vernieuwing.
Alle partijen willen graag de afstand verkleinen tussen De Politiek en De Burger. Maar door het toch vooral over de vorm van het bestuur te hebben en niet over de inhoud van de democratie, laden de politici de verdenking op zich een wat regenteske houding te hebben. Met de voorstellen tot veranderingen van het bestuurlijk bestel zal De Kloof niet vanzelfsprekend overbrugd worden. Laat staan dat er een garantie wordt afgegeven dat de volksheerschappij (vreselijk woord) aan invloed zal winnen.
Want een gekozen minister-president en burgemeester, afschaffen van provincies of Raad van State, het samenvoegen van enkele ministeries en het ontslaan van duizenden ambtenaren, centrale loketten, verbeterde klachtenregelingen, zijn vooral organisatorische wijzigingen, die geen garantie bieden dat de burger meer daadwerkelijke invloed zal krijgen.
Slechts zes van de elf partijen die nu in de Kamer zitten, hebben het over een referendum. De PVV en TON willen een bindend referendum. D66, GL en CU zien wel iets in een correctief referendum. De PvdD gaat voor een adviserend referendum. De SP noemt alleen het referendum bij gemeentelijke herindelingen.
Ieder stelt daar beperkende voorwaarden bij, maar een referendum biedt wel een mogelijkheid tot meer directe invloed. Geen enkel verkiezingsprogramma heeft jammer genoeg meer voorstellen, die de directe invloed van de burger kunnen vergroten. Want met een paar kleine ingrepen, moet dat toch mogelijk zijn? Laat ik er drie noemen.
1. De invloed van de publieke tribune.
In het huidige decorum is het ongepast vanaf de publieke tribune de Kamerleden en aanwezige bewindslieden toe te roepen. De beveiliging gooit je onmiddellijk de zaal uit. Nu moeten we niet naar chaotische taferelen, waardoor debatten nodeloos worden opgerekt. Het kan ook netjes en georganiseerd, door slechts één optie aan het reglement van orde toe te voegen.
Als de Kamer klaar is, iedereen zijn zegje heeft gedaan, alle vragen zijn gesteld, niemand meer iets toe te voegen heeft, richt de Kamervoorzitter zich tot de publieke tribune met de vraag: Zijn wij nog iets vergeten?
Waarop de aanwezigen op de tribune gelegenheid krijgen nog aanvullende en/of verhelderende vragen te stellen aan bewindslieden of Kamerleden.
2. Het schaduwparlement.
Om burgers meer geïnteresseerd te krijgen in de politiek, worden er regelmatig bijeenkomsten georganiseerd waarbij men op de stoel van parlementariërs mag zitten. Die bijeenkomsten zijn vooral voorlichtend van aard en zeker niet bedoeld om daadwerkelijke invloed uit te oefenen. De Derde Kamer bijvoorbeeld. Of een dagje de Europarlementariër spelen.
Maar waarom niet een echte Derde Kamer opgericht? Of nog veel beter: een schaduwparlement- en kabinet. Elk Kamerlid, elke minister en staatssecretaris krijgt een burger aan de zijde, die meekijkt en meedenkt. In de Derde Kamer overleggen deze burgers met elkaar of het schaduwen naar wens verloopt.
3. De burgers in commissie bijeen.
Een variant op de Derde Kamer. Geen schaduwparlement, maar aan alle Kamer- commissies worden een aantal burgers toegevoegd, die aantoonbaar expertise hebben op de onderwerpen die in de commissies aan de orde komen.
Of komt de burger zo te dicht bij de politiek?
Reacties (14)
De burger heeft al invloed op de politiek, via de verkiezingen.
Het is niet perse invloed, maar meer gedetailleerde invloed, kunnen bepalen of een wet erdoorheen komt of niet.
Referendum is een duidelijk middel daarvoor. Worden de natte dromen van D66 dan toch ooit bewaarheid?
@Mark: De burger heeft al invloed op de politiek, via de verkiezingen.
Het gaat me juist om meer invloed. De nattde droom vam D66 gaat voorlopig niet door. CDA is mordicus tegen, GL wil ook wel, verder willen andere partijen het onder allerlei voorwaarden (kiesdrempel, politiek bepaalt het onderwerp, alleen bij gemeentelijke herindelingen).
Je moet de burger niet alles vragen. Wij kiezen mensen waar wij van denken dat zij het beste het land kunnen besturen. De burger is (helaas) dom en heeft nooit het overzicht en de kennis van zaken die een bewindslied wel (kan) hebben.
Ook zal het bij een referendum veel van de vraagstelling afhangen. Bijvoorbeeld een referedum over uruzgan, het maakt veel uit of er gevraagt word of we weg moeten daar, of dat er gevraagt word of we de afgaanse burgers moeten laten stikken.
Uit beide vragen komen heel andere uitkomsten.
Op die manier kunnen referenda (meervoud?) te makkelijk beinvloed worden. Bovendien kijkt de burger (bijna) altijd naar wat de invloed of zijn/haar leven/portemonee zal zijn op korte termijn, landsbelang en lange termijn visie hebben de meeste burgers niet.
Het klinkt prachtig om de burger overal over mee te laten beslissen, maar er zitten heel wat haken en ogen aan om het succesvol en volgens bedoeling te laten werken.
Met deze voorstellen, hoe sympathiek ook, mobiliseer je volgens mij vooral belangenclubs. Als huizenbouw op de agenda staat, zal Bouwend Nederland een paar mensen inhuren om suggestieve vragen te stellen. De mensen die een bewindspersoon volgen zijn ook bevooroordeeld, omdat dat mensen zijn die meer politiek geïnteresseerd zijn. Burgers met expertise in commissies zijn ook mensen met belangen en politieke voorkeuren.
De vraag is dan: moeten burgers die burgers kiezen? Hoe lang is hun termijn? Mogen die burgers zich organiseren (politieke partijen!)?
En dan praktisch: de initiatieven gaan tenslotte ten onder aan repressieve tolerantie.
Mwah. Over het algemeen zie ik niet zoveel in deze voorstellen. De vraagstelling is m.i. ook verkeerd. Democratie is niet een doel op zich, maar een middel tot beter bestuur in het algemeen belang (dat zich bewezen heeft). De Kloof is dan alleen een probleem voor zover het een uiting is van of leidt tot problemen in de bovengenoemde bestuurbaarheid van Nederland. Punt voor punt:
– referenda: kijk naar Californië hoe dramatisch dit kan uitpakken als het gaat om bestuurbaarheid. In Zwitserland pakt het een stuk beter uit, al was met een continent vol Zwitserlands de Europese Integratie nooit van de grond gekomen.
– Publieke tribune: aardig, maar niet echt significant. Vraag is of je iets dergelijks niet beter kan organiseren in een versterkt burgerinitiatief, dat is minder afhankelijk van wie er ’toevallig’ op de tribune zit. Kan ook niet zoveel kwaad.
– Schaduwparlement: hier onstaat een soort drosteeffect. Want wie bepaald wie daar in komen? Dat moet toch zeker met verkiezingen. Een keer vertegenwoordigers kiezen moet toch genoeg zijn zou je zeggen. Bovendien bestaat de ‘burger’ niet. Met wat voor recht heb jij invloed op het beleid en ik niet? De oplossing voor deze vragen is er al: het parlement dat zich voor de duidelijkheid ook nog heeft opgesplitst in politieke partijen met een min of meer coherente visie.
– commissies: de kamer organiseert al hoorzittingen met expertise van buiten. Wordt binnen de kortste keren gepolitiseerd.
Het is misschien geen fijn antwoord, maar het lijkt er toch op dat je zelf de politieke cultuur moet veranderen, in het publieke debat. Dat is hard werken, maar niet onmogelijk, zie de VS.
We kiezen nu ook al burgers, die in het parlement, de gemeenteraad, enz, gaan zitten. En waarom zouden we die burgers, die er nu al zitten, vanaf de publieke tribune moeten kunnen benaderen? Wat is er op tegen om die parlementariërs te benaderen, als wij vinden, dat ze een onderwerp hebben laten liggen? Daar kiezen we hen voor, om ons door hen te laten vertegenwoordigen.
Die pratende tribune is natuurlijk een uitnodiging tot filibusters.
@3: De burger niet alles vragen? Okee, maar als de burger klaagt, miet-ie ook wel aan de bak willen.
@4: Maar Roy, dat is nu toch niet anders? Wie komen er op inspraakbijeenkomsten af? Bovendien wordt er toch flink gelobbyed in Nederland?
De burgers hoeven niet gekozen te worden, maar aangewezen. Maak er een verplicht stukje burgerschap van.
Repressieve tolerantie is eigenlijk de beste benaming voor het huidige stelsel.
@5: Zie hierboven: in een schaduwparlement hoeven geen gekozen burgers te zitten, maar je bent allemaal een keertje de klos, als het een verplicht onderdel van je staatsburgerschap is. Politieke dienstplicht ;-)
Verder: er wordt geroepen dat de burger meer invloed moet hebben, sommige burgers willen dat ook. Ik ben op zoek naar de meest vergaande oplossingen daarvoor. Daarom dit artikel.
@8
Daar heb je gelijk in. Alleen zijn wij hollanders nou juist zo verdomd goed in klagen. We zijn een van de gelukkigste landen ter wereld, maar lopen toch altijd te klagen. Niet per se een teken dat het slecht gaat dus, en zeker geen reden voor burgers om mee te gaan doen.
En zoals ik al zei, de vraagstelling is bij een referendum heel bepalend voor de uitkomsten. En wie gaat dan de vraagstelling bedenken? voor de zittende regering is het dan vrij makkelijk de vraag zo te stellen dat de uitkomst in het voordeel zal van de bedenker.
Voor de rest kiezen we nu ook al burgers dus nog meer burgers kiezen? en toevoeging van een derde kamer lijkt me overbodig en wie ga je daar neer zetten? moeten die mensen ook gekozen worden? of worden er random mensen uit het land uitgenodigd? het klinkt allemaal heel goed, eerlijk en leuk. Maar het is allemaal verdomd ingewikkeld en zeker niet makkelijk.
Om de de kloof te verkleinen zullen politici een andere taal moeten gaan spreken denk, en het volk duidelijk in (desnoods) jip en janneke taal uitleggen wat ze hebben besloten/besproken. Ik denk trouwens dat die kloof al aardig aan het verkleinen is. Politici worden steeds tastbaarder en directer d.m.v. twitter en praatprogramma’s.
@8: een verplichting? Hou op ajb. Daar heb ik helemaal geen zin in en als ik daar toe verplicht wordt, neemt de afstand tussen mij en ‘de politiek’ alleen maar toe. Wie meer invloed in de politiek wil hebben, moet de politiek in gaan.
Overigens is de kloof tussen politiek en burger nog nooit zo klein geweest als nu, behalve misschien in de Griekse stadstaten. Nog nooit eerder heeft de politiek zo krampachtig gereageerd op allerlei incidenten. Nog nooit eerder was het korte termijn denken zo leidinggevend in de politiek. En dat wordt allemaal veroorzaakt doordat de burgers, die meer invloed willen, op hun wenken bediend willen worden.
@10: Okee, okee, een verplichting is natuurlijk de dood in de pot. De rest van je commentaar is ook interessant. De kloof nog nooit zo klein geweest, resulterend in korte termijn denken.
Maar of dat nou komt omdat “de politiek” zich ineens wat aantrekt van “het volk”? Volgens mij is men toch geschrokken van opkomende hypes (Fortuyn, Wilders) die de stem van dat volk zouden vertegenwoordigen.
Waar het mij omgaat is dat als nu in de verkiezingsprogramma’s wordt gesproken van meer invloed van de burger, of de burger dichter en meer betrokken bij de politiek, dan moet dat ook waar worden gemaakt.
Ook al kunnen burgers op alle bestuurders direkt stemmen (ideetje van D66), dan is daarmee de invloed niet automatisch groter geworden.
Wat jij aangeeft (er is invloed genoeg, laten we het maar zo houden) kan ook, het kan zelfs minder.
Waar het uiteindelijk om moet gaan is dat er best eens nagedacht mag worden over war democratie vandaag de dag moet inhouden. Zolas de voorzitter van de Raad van State dat zei bij de presentatie van het jaarverslag.
Ik ben het met hem eens dat het niet gaat over een grote of een kleine overheid (dat gaat over geld) of over een stelselwijziging als afschaffen van 1e Kamer en provincies. Het moet over de democratie zelf gaan en democratie betekent nog altijd een staatsvorm waar “het volk” een grote invloed heeft.
Hoe groot en op welke concrete manieren, wil ik uitzoeken.
Ik zie eigenlijk meer in dat voorstel van jumpende ministers trouwens.
@11:
Maar dat zijn voor een groot deel precies de mensen, die eisen, dat de politiek meer naar hen luistert en die vooral de korte termijn in gedachten hebben. En dan doet het er weinig toe, of de politici uit eigen beweging (naar mijn mening onterecht) meer naar de mensen zijn gaan luisteren, of dat ze uit angst meer naar die mensen zijn gaan luisteren, want het effect is hetzelfde.
Naar mijn mening is dat onterecht, omdat de politici in de eerste plaats onze belangen op de langere termijn horen te behartigen, en niet op ieder incident horen te reageren. Dan moet je oren niet te veel laten hangen naar wat ‘het volk’ wil, want ‘het volk’ wil de ene dag dit en de andere dag weer wat anders. En dan volgen we dus alleen maar de waan van de dag.
Je poging om te kijken op welke manieren de verkiezingsretoriek waar kan worden gemaakt vind ik wel bewonderenswaardig hoor.
Zelf ben ik van mening, dat de veranderingen om ons systeem democratischer te maken op een ander vlak moeten liggen. Dan zullen we af moeten van de natiestaten en de vertegenwoordiging anders op moeten zetten (veel meer regionaal dus, zoals de ideeën van Wisse Dekker daarover). Maar dat is een heel andere discussie, die hier slechts aan raakt, omdat dat ook juist weer lange termijn denken is, terwijl de meeste voorstellen in jouw artikel de invloed op korte termijn wijzigen (en volgens mij idd niet ten goede).
Hm, Wisse Dekker? Je denkt dat een geolied Europa ook een betere democratie oplevert?
Dan ben ik meer het type dat bijna CU-aanhanger zou worden, omdat die het heeft over versterking van wijk-, dorpsraden. Dat nivo.
De waan van de verkiezingsprogramma’s laat ook zien dat veel partijen in meer en mindere mate over vormen van decentralisatie reppen. Die zijn Dekker’s gedachtengoed dus kwijt.