COLUMN - ‘In twintig jaar tijd hebben we nog nooit zoveel boze en wanhopige reacties gehad als op Beerput Nederland’, meldde KRO/NCRV op Twitter. Die onthutsing was terecht. Ik heb die documentaire nu al drie keer gezien, en ben nog steeds ondersteboven.
Beerput Nederland laat zien dat het ruimhartige vertrouwen waarmee de overheid de industriële afvalverwerking in Nederland al decennia achtereen tegemoet treedt, volkomen misplaatst is. De bedrijfstak is inmiddels te vaak op moedwillige, schrikbarende, milieuverwoestende fraude betrapt om ooit nog op enige coulance, van wie dan ook, te mogen rekenen.
Juist daar werd de documentaire echt schrijnend: het kan de overheid maar bitter weinig schelen wat die sector uitvreet. Beerput Nederland inventariseerde nauwgezet hoe de kosten van vervuiling, fraude en nalatigheid op de samenleving worden afgewenteld, terwijl de betrokken bedrijven ondertussen zelf gretig subsidies en winst opstrijken. Ondertussen kijkt de overheid opzettelijk de andere kant op. Frauduleuze afvalverwerkers konden zonder vergunning aan de slag, terwijl de overheid bezuinigde op controle en handhaving, of onderzoek expliciet dwarsboomde.
De Moerdijk-affaire is emblematisch. Shell wilde in 1967 een nieuwe raffinaderij hebben en dreigde die in Antwerpen te bouwen. Onder het mom van ‘behoud van werkgelegenheid’ verkocht de regering Shell een gebied van 2000 hectare bij de Moerdijk, voor twintig gulden. Alsof dat niet volstond, baggerde de overheid met publieke gelden vervolgens de waterwegen tussen de Moerdijk en de Rotterdamse haven uit, legde spoor- en snelwegen aan, en gaf Shell een bonus van 12,5 miljoen gulden subsidie. En Shell mocht meteen aan de slag, nog voor er enige vergunning was verstrekt.
Effect op de lokale werkgelegenheid? Nul. Shell huurde goedkope Franse seizoenarbeiders in als werkvolk, en duurbetaald Randstadpersoneel voor de sjiekere klussen. Kosten voor de lokale gemeenschap? Fenomenaal. Toen de raffinaderij vijftien jaar later werd opgegeven, bedroeg de last van de inmiddels zwaar vervuilde en onverkoopbare grond zo’n 200 miljoen gulden. De overheid legde genadiglijk 110 miljoen op tafel, en liet het arme Moerdijk de rest van de rekening ophoesten. Ze moesten betalen voor iets dat ze door de strot was geduwd, en dat ze nooit een cent had opgeleverd.
Het bedrijfsterrein bij de Moerdijk werd nadien door de ene na de andere frauduleuze afvalverwerker uitgebaat, terwijl de overheid opzichtig de ogen afwendde. In de Tweede Kamer riep Rutte expliciet op tot minder regels en minder controles: al die rompslomp zou bedrijven maar jammerlijk beknotten. Inmiddels heeft de milieu-inspectie driekwart van haar mankracht ingeleverd.
Bedrijven worden ruimhartig gesubsidieerd. Maken ze winst, dan steken ze die in eigen zak, maar verliezen wentelen ze af op de samenleving. Niettemin vertrouwt de overheid bedrijven meer dan ze haar eigen burgers vertrouwt.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (21)
Niks nieuws. In de jaren 80 speelde het ook al, met de TCR affaire. Neelie Kroes hield als verantwoordelijk minister de drie criminele broertjes van dat bedrijf jarenlang de hand boven het hoofd en spekte met vette milieusubsidies jarenlang hun raceautoverzameling, terwijl het afvalwater wat verwerkt moest worden gewoon geloosd werd.
En ze is er ook nog mee weggekomen, want ze heeft nooit verantwoording over de zaak hoeven afleggen. Kroes is en blijft wat mij betreft een milieucrimineel. https://nl.wikipedia.org/wiki/TCR-affaire#Rol_van_minister_Kroes
Nederland (en het grootste deel van de Westerse wereld) is een corporatocratie. Dat was al bekend bij wie er naar wil luisteren, maar het wordt steeds duidelijker.
je zou er bijna cynisch van worden….
Het giftige Maasslib moest toen ook over een prachtige schone polder in Vlaardingen worden uitgereden. Niemand voor bestraft.
En toch zullen zeer maart PVVDFVD blijven stemmen. Nederlanders zijn grappig, kapot gebroken door calvinisme. En het kapitaal maar innen. ?
@2: Met de recente afschaffing van de dividendbelasting kunnen we eindelijk zien we die werkelijke heersers in Nederland zijn. Dan komt de vraag wat Shell en Unilever werkelijk doen voor mensen behalve bepaalde markten, levensstijlen, en soms zelfs complete bevolking tot een absoluut dieptepunt te verneuken?
De boodschap in het verhaal van Karin is veel ernstiger dan de reacties. Ik ben ook nogal geschokt door het totale bederf dat uit de documentaire naar voren komt.
Ik werkte bij een inspectie van VROM, toen Pronk (ook toen) mee werkte aan het kortwieken van de inspectiefunctie. Het was in de tijd dat het vuurwerk in Enschede zijn eigen weg volgde en de nieuwjaarsbrand in Volendam, die levens kostte en jongeren verminkte.
Ik bedoel: er is geen reden voor goedkope uitingen over cynisme en politieke vooroordelen. Er zit een rotting in ons systeem, die meer en serieus aandacht vraagt.
@7: goedkope uitingen over cynisme…yeah right, zeg joh ga jij weer lekker zo een warrig stukje schrijven over de overheid en bureaucratie ofzo, ik ben onderhand wel klaar met de overheid endergelijk.Wat een slap gelul allemaal. De eerste de beste politicus die het argument ” werkgelegenheid” in de mond neemt om een of ander dubieus plan er door heen te drukken moeten ze kop eerst diep in zo een baggerput met gif douwen. Normaliter ben ik de redelijkheid zelve maar onderhand is het toch je reinste farce allemaal. ja ik weet het, al die borrelpraat over politiek is goedkoop maar onderhand is het toch ook wel de waarheid aan het worden: carrière-tijgers die politiek vooral gebruiken om een netwerk op te bouwen voor hun latere echte carrière zie Nelie Smit Kroes, Camiel Eurlings, Wouter Bos, Balkende etcetc, Lelystad Schiphol verhaal, dividend-belasting, weigeren fatsoenlijk sorry te zeggen en de buidel te trekken voor alles waar de NL overheid in het verleden geblunderd heeft, denk aan de politionele acties in Indonesië, Srebrenica, klokkeluiders, etc, onderdrukken en manipuleren van rapporten ten bate van het softdrugsbeleid, weigeren de basisschoolleraren serieus te nemen, etcetc moet ik doorgaan? Maar oh god als ik als burger ergens naast het lijntje pis dan ben ik de lul en is het “eigen verantwoordelijkheid”. Ik ben met hart en ziel sociaal-democraat maar naarmate ik ouder wordt trekt anarchisme steeds harder aan mij.
@8: ik ben het volkomen met je eens. Alleen probeer ik toegankelijk te schrijven voor een wereld die wij nodig hebben voor verandering. Dat jij dat warrig noemt snap ik weer wel.
Misschien kun je wat helpen bij het vorm geven van een nieuwe anarchistische stroming?
@9: Probeer eens minder hak op tak, teveel ideeën per alinea te verminderen. Je schrijft best zinnige dingen maar vaak vind ik het “stroperig” lezen. Alsof je je gedachtestroom niet kan focussen. I kan an het niet concreter verwoorden (daarom schrijf ik zelf geen stukken/artikelen omdat ik het simpelweg niet kan; een puntig stuk met kop, midden en staart schrijven wat soepel leest, begrijpelijk is zonder te verzanden in Jip en Janneke taal)).
Ik probeer al via middenveld en lokale politiek op te boksen tegen wat ik hierboven noem maar dan op lokaal niveau. Maar ook op dat niveau is het geld, geld, geld en ondernemers belangen die het steeds weer winnen. Moedeloosheid sluipt er onderhand in.
Em om verder te gaan met mijn tirade. Het is niet enkel de overheid, de politici. Het is het bedrijfsleven wat uiteindelijk ons de das om doet. Nederland is onderhand allang geen natie staat meer maar een BV. Bedrijven die meeschrijven met wetgeving, ex-politici die vooral lobby-funcites hebben na hun politieke carriere, gemeenteraden waar voor een groot deel ondernemers inzitten en allang geen afspiegeling meer zijn van de bevolking in de gemeente. Het feit dat de entrepreneur, de ondernemer de nieuwe volksheld is in het land sinds kort; Flexibilisering van de arbeidsmarkt met als gevolg dat iedereen maar eigen ondernemer moet worden, jezelf moet personal-branden, je zelf moet prostitueren aan het bedrijfsleven, alsof iedere individu daar toe in staat is. De ondernemer als nieuwe volksheld. Tegenwoordig is dat de held op feestjes en partijen, als je kan zeggen dat je je eigen bedrijf hebt en dat de toko super draait, heh lullo! succes is een keuze.
Kijk ook eens naar de veranderingen in het hoger onderwijs, alle universiteiten en HBO instituten leggen nu massaal de focus op ondernemerschap, opleidingen in de richting van iets met entrepreneurship etcetc. Bedrijfskunde en management opleidingen op de HBO die vooral en enkel nog snelle mannen en vrouwen uit het bedrijfsleven in tijdelijk dienst willen als docent. Even paar uur in de week je bedrijfsleven verhaal vertellen: “willen =kunnen, er voor gaan, tjakka, succes is een keuze, hard werken, als ik het kan kan iedereen het”. Leuk voor op je CV, leuke bijverdienste.
De hele maatschappij is gedrenkt in een bedrijfsmatige soep. Ik zal maar niet beginnen over de “professionalseringsslag” bij de goede doelen stichtingen waar de huis-aanhuis collectebus vervangen is door opdringerige studenten die je maandelijkse incasso’s willen aansmeren. Hiervoor hebben ze vaak overduidelijk eerst een hardcore sales cursus gevolgd want ze dreunen aan je deur alle sales truken soepel maar evident eruit; Je eerst in de ja ja ja modus krijgen, dan zielig verhaal, ” u wilt dat toch niet laten gebeuren…”, hier even tekenen aub, is maar 1,50 per week? Dat kunt u toch wel missen? En dan de vraag, hoeveel mag een directeur van zo een stichting verdienen? Wat is nog te rechtvaardigen? etcetcetcetc.
Tjakka!
In al dat duistere licht mag het een klein wonder heten dat dat zoveelste pretpark in de oostelijke mijnstreek (tegenwoordig Parkstad Limburg geheten) alsnog niet doorgaat. Dat het in het Brunssum van nu ligt zal beslist meespelen, maar de ondernemer is verdacht dik met Provinciale Staten -dat er de hand niet voor omdraaide om bijna een half miljoen in een haalbaarheidsonderzoek te steken, waardoor de uitkomst ervan eigenlijk al bij voorbaat vast stond.
De ondernemer gaat nu Toverland, zijn andere park, flink uitbreiden.
En dat het geen probleem van vandaag is bewijst het oeuvre van onderzoeksjournalist Joep Dohmen (niet te verwarren met de gelijknamige filosoof).
@10, 11: ik zei al dat ik je begreep. Maar dat was mijn punt: aan tirades hebben we niet zo veel. Je moet meer punten met elkaar verbinden, op een manier die mogelijke medestanders overtuigt.
Aan echoputjes en cascades hebben de deelnemers misschien wel bevrediging, maar ik zou willen dat Sargasso bijdroeg aan verandering.
En dat, overtuigend en helder schrijven over standen van zaken in de wereld en hoe die te veranderen… Het is niet eenvoudig, maar ik doe mijn stinkende best.
Ongevraagd advies retour: beheers de woede, probeer de verbindingen te maken, richt je tot een denkbeeldige medestander, die niet op de hoogte is, maar die overtuigd zou kunnen worden.
Probeer het, wie weet komt er van ons anarchisme ooit iets goeds.
Kapitalisme is in mijn ogen een vorm van gelegaliseerde corruptie.
Stemmen doe je tegenwoordig met je portemonnee.
Maar we kunnen wel klagen, maar we doen het zelf. We willen allemaal veel verdienen, maar we willen ook de laagste prijs. Dat gaat niet samen.
De graaiers aan de top zijn ook gewoon mensen. Bij shell werken ook gewoon mensen. Blijkbaar zijn mensen idealisten als ze weinig hebben , maar egoïsten als ze veel hebben.
Jaren 80. Greed = Good.
De burger die zijn rotzooi in het milieu flikkert, krijgt een boete. Een bedrijf doet precies hetzelfde, maar duizenden malen zoveel en wordt daarvoor betaald, subsidies niet meegerekend.
In 1 woord: vvd-porno.
@13: Je hebt gelijk maar het lucht wel op. Zal me van af morgen weer positief constructief opstellen en tegen beter weten in rationeel en redelijk zijn.
Tjakka!
@Mclovin: +++++ veel
En ook vandaag weer, https://www.parool.nl/amsterdam/boete-van-350-000-euro-voor-afvalverwerker-amsterdam~a4545439/
Die 350 is puur symbolisch. AEB is van de gemeente, dus ze moeten net even wat ethischer te werk gaan.
@14: “Maar we kunnen wel klagen, maar we doen het zelf. We willen allemaal veel verdienen, maar we willen ook de laagste prijs. Dat gaat niet samen.”
Spreek voor jezelf. Ik hoef niet meer te verdienen dan ik al doe (dat is redelijk gemiddeld, geloof ik), en ik wil niet eens de laagste prijs betalen.
@4: ..en wat te denken van de Vergulde Hand-polder, ook te Vlaardingen. Dioxine-eieren, dito melk. Kippen weg, koeien weg en…AVR (=Afval Verwerking Rijnmond) aan de directe overkant van De Nieuwe Waterweg/ ‘het afvoerputje van de Rijn’. Tja, wat dacht je…DIE mag blijven hoor.
@11: Nog interesse voor een bedrijf – in oprichting maar “met het gas op de plank (!) ” – dat vast en zeker steun gaat krijgen of ‘iets in die trant’… PMC te Delfzijl..Check de bedrijfsaard ‘ns. KAN een mooie oplossing zijn voor een lang slepende erfenis waarbij Nederland decennia op de handen is blijven zitten terwijl zij – vooral VOOR de betrokken bedrijven – lachend de andere kant op is.BLIJVEN kijken. ASBEST !! En NU ligt er een berg nalatig werk en een zwaar te dragen en dus ongewenste nacalculatie. Een onbetaalbare rekening die deels bestaat uit … 25.000 doden/asbestslachtoffers en heel veel meer cynisch geladen nabestaanden. Volksvertegenwoordigers..?! Wat zijn dat en – WIE zijn dat?