COLUMN - Raar, dacht Julian Assange: ga je in op een verzoek van Google-topman Eric Schmidt om samen uitgebreid te praten over de toekomst van technologie en internet, en dan neemt Schmidt drie companen mee, allemaal hoge pieten van Buitenlandse Zaken.
Voor Assange was die ontmoeting – ‘one part Google, one part Wikileaks, three parts State Departement’ – aanleiding om de banden tussen Google en het hogere echelon van de Amerikaanse overheid in kaart te brengen. Vooral met de afluisterdienst NSA en het ministerie van Buitenlandse Zaken blijken die hecht: er wordt veel samengewerkt, ze leveren elkaar technologie, en de drie zien elkaars personeelsbestand als natuurlijke kweek- en visvijver.
In zijn recente boek When Google met Wikileaks toont Assange vrij overtuigend aan dat Google meer dan internetpolitiek bedrijft. Assange vat het zo samen: ‘Wanner een Amerikaanse internetmonopolist haar invloed in de wereld wil behouden, kan zij de politiek niet links laten liggen. De buitenlandstrategie en economische hegemonie van de VS zijn een noodzakelijke voorwaarde geworden om je eigen marktaandeel te behouden en te vergroten.’
Daar is niks mis mee, zou je kunnen zeggen, maar opmerkelijk is dat Schmidt al doende vaak opereert als een voorpost van de regering. Schmidt is feitelijk een tweede minister van Buitenlandse Zaken, maar dan wel een die zich meer kan permitteren dan de echte, en die bovendien nooit door het Amerikaanse Congres ter verantwoording kan worden geroepen.
Maar Assange staart zich blind op Google. Wat hij beschrijft, zie je bij alle multinationals gebeuren: ze fungeren als schaduwregering, ze voeren diplomatieke missies uit, ze leveren ministers en topambtenaren bij de vleet, en bieden weggestemde staatslieden werk.
Naomi Klein zette een intrigerende gedachtenstap. Zij beweert dat, na de stadstaat, de natiestaat en de federale staten, we nu naar een nieuwe regeringsvorm groeien: de bedrijfsstaten. Op veel punten groeit de invloed van internationale firma’s de ‘gewone’ politiek letterlijk boven het hoofd: via handelsverdragen wordt bedrijfsmacht boven die van individuele naties gesteld. Het nieuwe trans-Atlantische verdrag dat nu in de maak is, TTIP, geeft bedrijven zelfs het recht om schadeloos te worden gesteld indien een verandering in nationaal beleid hun belangen schaadt. Daarmee krijgen ze een ijzersterk wapen in handen om nationaal beleid te blokkeren.
Tekenend is dat delen van de rechtspraak worden overgeheveld naar het bedrijfsleven. De entertainmentindustrie hamert er al jaren op dat zijzelf als politie, aanklager, advocaat en rechter moet kunnen optreden, en wil dit deel van de rechtspraak liefst geheel zelf afhandelen. Ook het TTIP voorziet in rechtspraak door multinationals: als een bedrijf een overheid aanklaagt, zou een mediator – aangesteld door multinationals – in alle beslotenheid een bindende uitspraak moeten doen.
De staat wikt, de multinational beschikt.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (10)
De staat wikt, de multinational beschikt.
Naar mijn mening juist ingeschat @Karin.
Nu is het maar een column en je kunt niet echt uitgebreid onderzoeken wat de relatie “burger staat bedrijf” is, maar de vraag is natuurlijk of het ooit anders is geweest.
Besliste de VOC of de staat?
Waarschijnlijk de VOC want de staat bestond nog niet echt.
Als de bedrijven machtig zijn, beslissen die, als de staat machtig is beslist die. Als beiden onmachtig worden of zijn of zelfs nog niet bestaan – vgl de situatie in 1789 – dan gaat de burger met de macht aan de haal. En weet niemand meer wat ze nu moeten doen, dan pikt de kerk de plek in het vacuüm in zoals gebeurde in de periode na het Romeinse rijk tot de periode van de kruistochten.
Het geheel van de macht is dynamisch, gedreven door geld.
Er is geen goed of slecht, het is amoreel.
Ik ben niet blij met de onduidelijke situatie die aan het ontstaan is in de relatie “burger staat bedrijf”.
Wel ben ik het eens met jouw analyse dat Assange zich wat blind staart op Google. Google is niet het begin en einde van het kwaad. Google is een kanaal (van velen, een grote maar een van velen). Het kwaad is wat er gebeurt met “burger staat bedrijf”.
De analyse is overigens wel erg goed en nuttig. Het maakt weer eens duidelijk wat er allemaal gebeurt.
Brrr. En welke halve zolen tekenen zo’n verdrag? En waarom? En waarom wordt zoiets niet breed uitgemeten in de rest van de media?
@2: omdat de media het te druk hebben met discussies over Zwarte Piet, criminaliteit, het afbreken van de thuiszorg en de afpersing van John de Mol.
@1: yeps, het is niet nieuw (http://en.wikipedia.org/wiki/Military%E2%80%93industrial_complex) maar het lijkt wel alsof de balans steeds meer richting de grootbedrijven begint te slaan (Zie ook de belastingontduiking discussie waar grootbedrijven deals kunnen maken met belastingdiensten)
De zo geroemde scheiding tussen kerk en staat vermag een aanvulling: scheiding tussen kerk; bedrijfsleven; en de staat.
De tijd is er rijp voor.
Fascisme zou eigenlijk corporatisme genoemd moeten worden, want het is het samengaan van bedrijfsleven en de macht van de staat.
Aldus Benito Mussolini.
“Ontwaakt, verworpenen der aarde!
Ontwaakt, verdoemde in hongers sfeer!
Reedlijk willen stroomt over de aarde
En die stroom rijst al meer en meer.
Sterft, gij oude vormen en gedachten!
Slaafgeboornen,ontwaakt,ontwaakt!
De wereld steunt op nieuwe krachten,
Begeerte heeft ons aangeraakt!
…..
De staat verdrukt, de wet is gelogen,
De rijkaard leeft zelfzuchtig voort;
….
Blijkbaar willen we dit met zijn allen. Het nieuwe stemrecht is je geld. Zolang wij (burgers) ons geld zonder vragen te stellen afgeven aan de grote multinationals, worden die alleen maar machtiger.
Dus indirect zijn we hier zelf voor verantwoordelijk.
Rob Wijnberg schrijft er ook over: https://decorrespondent.nl/2018/De-zorgwekkende-kloof-tussen-multinational-en-moraal/51721340-a8292ef4
Gisteravond in Nieuwsuur was er een mevrouw van de OESO aan het woord die duidelijk aangaf dat belastingontwijking door de grote bedrijven oneerlijke concurrentie betekent voor de kleinere ondernemers die wel de volle pond betalen. Bovendien zal de overheid haar kas vullen met meer belasting en heffingen voor de particuliere burger om het gat te vullen dat niet door de multinationals wordt gevuld.
Op de vraag of de consumentenprijzen omhoog zullen gaan als deze bedrijven wel aan hun verplichtingen gaan voldoen had ze geen duidelijk antwoord. Ze pleitte ook voor een gezamenlijk optrekken van overheden om deze belastingontwijking tegen te gaan. Dat is natuurlijk ook nodig, als land alleen sta je nergens, zo groot is de macht van multinationals wel.
Het is te ziek voor woorden dat overheden en multinationals zo onder een hoedje de economie verzieken. Maar aan de andere kant; wie staat er nog te juichen als de prijzen van artikelen die wij dagelijks kopen omhoog gaan als die bedrijven wel alle verantwoordelijkheid nemen voor een eerlijke handel?