INTERVIEW - Hoe beïnvloedt de financiële sector de publieke opinie? Een gesprek met Jan Kuitenbrouwer over de taal van de politiek in dienst van banken.
Jan Kuitenbrouwer is taalexpert en schrijver van het boek ‘De woorden van Wilders. Hoe ze werken’. Als campagneadviseur en journalist weet hij als geen ander hoe groot de invloed van taal is. Hoe het mensen hoop kan geven, maar ook bang kan maken. Kortom, hoe het onze kijk op de werkelijkheid bepaalt.
Welke taaltrucs worden ingezet door politici en de financiële sector? En wat doet dat met de man op straat?
Op Jans verzoek spreken we af in café Dauphine, een restaurant in Amsterdam. De zakelijke ambiance, het trendy interieur en de handige locatie (naast BNR Nieuwsradio en tegenover het Amstelstation), maken het tot een hotspot voor journalistiek Nederland. Zo ook voor Jan. De taalexpert staat bekend om zijn kleurrijke bloezen, maar vandaag is het een bescheiden blauwe kleur geworden. Tot mijn spijt kijk ik tijdens het interview dus niet aan tegen een roze bloemetjesprint.
In je werk adviseer je politieke partijen over het succesvol beïnvloeden van de publieke opinie. Zitten er ook spindoctors aan tafel bij de financiële instellingen?
‘De grote partijen in de financiële sector zijn zich heel erg bewust van hoe de moderne media werken. Er wordt natuurlijk achter de schermen overlegd, nagedacht en een communicatiestrategie opgesteld.’
Kan je daar een voorbeeld van noemen?
‘Dat financiële instellingen goed nadenken over hun communicatiestrategie is bijvoorbeeld te zien in de documentaire The Inside Job. Credit rating agencies, instellingen die de financiële stabiliteit van banken en overheden beoordelen, liggen in deze documentaire onder vuur vanwege het feit dat zij, voorafgaand aan de crisis, banken steevast te positief beoordeeld hebben. De agencies worden in de film aangesproken op hun fouten en verantwoordelijkheden. Vervolgens zeggen vertegenwoordigers van de credit rating agencies: Ja, maar onze beoordelingen “zijn maar meningen”. Van jurist tot woordvoerder, iedereen nam dat standpunt in. Er is bewust gekozen voor zo’n boodschap, want het gaat in de financiële sector om reusachtige belangen.’
Wordt er meer gezegd in de media dat in het belang is van de financiële sector?
‘Politici zeggen vaak dat er maar één mogelijkheid is. Het redden van een bank bijvoorbeeld. Andere scenario’s zijn gevaarlijk. “There is no alternative,” zei Margeret Thatcher. Er is geen alternatief. De enige optie is de vrije markt economie. Die denkwijze zie je ook bij politici die nu aan de macht zijn.’
Bij de nationalisering van SNS Bank leek het ook alsof er geen alternatief was. Minister Dijsselbloem zei letterlijk dat de regering SNS moest redden vanwege ‘het ernstige en onmiddellijke gevaar dat van die situatie uitging voor de stabiliteit van het financiële stelsel.’
‘Wat mij opvalt is dat, behalve de politici op de flanken, de politici in het midden bang zijn voor de financiële industrie en ze daarom handelen in het belang van banken. Dat heeft minister Dijsselbloem ook gedaan. Ik dacht: we gaan het een keer niet doen, de bank redden. Maar ook Dijsselbloem zei dat het de enige optie was, omdat er anders gevaar dreigde. Dat is angstcommunicatie. Media nemen dergelijk taalgebruik van politici en economen vaak over. In de krant lees je bijvoorbeeld ook elke dag over ‘gevaar’ op de beurs: meltdowns, crashes. Apocalyptische en angstwekkende beelden.’
Hoe beïnvloedt dat soort angstcommunicatie de man op straat?
‘Het maakt mensen bang. Dertig jaar geleden leefden mensen niet met het idee dat hun toekomst afhankelijk was van de beurs. Het hele idee dat ons economische lot in handen ligt van beurshandelaren en financiële sector; dat is beangstigend.’
Maar wie is er gebaat bij een bang volk?
‘De neoliberale agenda is al tientallen jaren gediend bij angst. De verzorgingsstaat was in de ogen van het volk nog iets moois in de jaren ‘80. Maar tien jaar later hebben neoliberale politici bewust een monster gemaakt van de verzorgingsstaat in de media. Het was heel hip om het standpunt in te nemen dat financiële instellingen minder regels nodig hadden. Politici zeiden dat ‘de deregulering noodzakelijk was voor onze overleving’ of dat ‘het gevaarlijk was om het niet te doen’. Terwijl we nu zien dat het juist gevaarlijk was om het wel te doen. De Britse politicus Peter Mandelson van de Labour Party zei zelfs dat het geen enkel probleem was dat de top van de financiële sector schathemeltje rijk zouden worden. Dat is toch een soort collaboratie met de financiële sector of op zijn minst verraad naar de gewone man.’
Zouden journalisten niet door die angstcommunicatie heen moeten prikken en moeten opkomen voor ‘de gewone man’?
‘Media zijn op zoek naar de hyperbool, ze overschatten het gevaar liever dan het te onderschatten. Ze nemen die angstcommunicatie dus graag over, want dat verkoopt kranten. Maar journalisten zouden juist op zoek moeten gaan naar de werkelijkheid en niet altijd met de angstretoriek van politici of bankiers mee moeten gaan.’
Stel dat je zegt: er is wél een alternatief. Het financiële systeem kan en moet anders. Hoe ga je het debat aan over een nieuwe economie?
‘Dat is the billion dollar question. Daar ben ik zelf ook nog naar op zoek. Je moet het in elk geval hebben over immateriële en essentiële waarden van mensen. Zoals de waarde van zekerheid en het kunnen onderhouden van je familie. Uiteindelijk is dat belangrijker dan steeds maar die economische groei. Banken zitten helaas niet zo in elkaar. Het gaat hen om kortetermijngroei en niet om de gevolgen daarvan. De financiële sector heeft een soort geloof in magie: ze toveren een groot stuk rendement ergens vandaan, terwijl de rekening daarvan wordt betaald door de laagste in de voedselketen. In een debat over een nieuwe economie moet je het effect van de crisis op deze groep mensen laten zien. Maar je moet ook laten zien hoe de financiële sector werkt. Als het moet door middel van naming and shaming.’
Er ligt dus een taak voor de journalistiek.
‘Ja. Het gaat om het openbreken van gesloten werelden en het laten zien van de realiteit. Dat je op een andere manier laat zien wat er gebeurt. Op een gegeven moment zie je dan wat er aan de hand is en je denkt: we worden bedrogen. Dat is misschien niet de taal van de vernieuwing, maar wel van de woede.’
Meer over politieke (angst)communicatie: de BBC documentaire The Power of Nightmares van Adam Curtis, de boeken van George Lakoff en Drew Westen.
Meer over Jan Kuitenbrouwer: volg hem op Twitter @kuitenbrouwer, bezoek zijn Taalkliniek, lees zijn columns of bekijk zijn (behoorlijk komische) videoblogs.
Journaliste Frederieke Hegger (@FrederiekeH ) interviewt experts over de crisis en de hervorming van de financiële sector. Kijk voor de overige interviews op www.economievanmorgen.nl.
Via De Nieuwe Pers.
Reacties (30)
Het is aardig als de layout van het stuk duidelijk maakt welke tekst vraag en welke antwoord is. Verder +1 hoor.
Kijk, daar zijn ze weer, de ‘neoliberale politici’. Ze worden opgevoerd als een sekte die op de achtergrond alle touwtjes in handen hebben, net als de Bilderbergers, de vrijmetselaars, de joden, de vulmaarinners.
De neoliberale agenda is al tientallen jaren gediend bij angst.
Want bang maken, dan gebeurt natuurlijk niet in andere politieke richtingen.
Over taaltrucs gesproken.
@2: Zeg wat zit je nu eigenlijk exact dwars met die term neoliberaal? Mij interesseerthet niet hoe we ze noemen, maar welke term zou jij graag zien zonder meteen in de stress te schieten? gewoon liberaal? VVD-verwant? Vrije-markt denkers, ? Rand-ianen?
Wat mij opvalt is dat er een soort vijandsbeeld wordt geschapen. Neoliberaal is een vlaggetje net als terrorist, pedofiel, fascist, antisemiet etc. dat naar willekeur wordt geprikt in alles wat niet bevalt.
Noem iemand maar neoliberaal, dan is het een ‘dan-weet-je-het-wel’. In argumentaties zijn het stromannen, verzonnen vijanden.
Dergelijke benamingen hoeven helemaal geen stromannen te zijn als ze de situatie daadwerkelijk beschrijven. Het is volkomen gerechtvaardigd om mensen die bussen opblazen terroristen te noemen, mensen die van seks met kinderen houden en dat ook uitvoeren aan te duiden met pedofielen, Mussolini en consorten te scharen onder de fascisten en mensen die vinden dat joden als ras minderwaardig zijn antisemiet te noemen. Oh, en dan neem ik racist gelijk even mee: een glasheldere aanduiding voor mensen die menen dat er superieure en inferieure rassen zijn.
Geen stromannen.
Op dit moment is de VVD de belangrijkste partij in de politiek (en is dat al een tijdje, ondanks Balkenende dinges), en neoliberaal is een prima aanduiding voor de nieuwe, andere visie die de liberale partij VVD is gaan voeren en die in een aantal punten haaks staat op hun oorspronkelijke liberale uitgangspunten.
@5: Sinds paars is het ook een prima aanduiding voor de PvdA
“Er wordt […] overlegt”
“korte termijn groei”
Oeioeioei. Laat het Kuitenbrouwer maar niet lezen.
Klopt helemaal Baron E, dank. Ik heb het aan de redactie doorgegeven.
Jan himself heeft er denk ik ook overheen gelezen ;-).
@7: Inderdaad. Het stikt van de spel- en andere taalfouten, m.n. de gevreesde Engelse ziekte.
Verder boeit het me helemaal niet in welke kroeg je afspreekt en welk overhemd Jan draagt, is namelijk voor de rest van het verhaal niet relevant.
@5 Jouw logica: terroristen zijn mensen die slechte dingen doen, pedofielen zijn mensen die slechte dingen doen, racisten zijn mensen die slechte dingen doen, .. , neoliberalen zijn mensen die slechte dingen doen. Jij wil de VVD als slecht afschilderen, dus noem je ze terrorist, pedofiel, racist of neoliberaal.
Dat is gemakkelijk want dan zijn argumenten verder overbodig. Wanneer gaan jullie de VVD’ers op de trein zetten?
@10: Ik snap wat je bedoeld, zeg maar neoliberaal gebruiken zoals sommigen “gutmensch”gebruiken voor alles wat naar links riekt?
@10
Dat is dus jouw logica, terwijl Inca’s logica is: ‘noem het beestje bij de naam’. Iemand die geen baan heeft zou misschien een werkloze genoemd moeten worden. Iemand die colleges volgt aan de universiteit, komt in aanmerking voor de titel ‘student’.
Verder ben ik het met je eens dat ‘neoliberaal’ het nieuwe modewoord is voor alles wat bestuurlijk gezien kut zou zijn.
Als je het beestje bij de naam wil noemen kun je volstaan met VVD’ers gewoon VVD’ers noemen. Als je ze neoliberalen noemt dan heb je daar een bedoeling mee: namelijk ontkennen dat het VVD’ers zijn en ze een etiket van kwaadaardige complotterende slechteriken opplakken.
Het artikel heeft het over neoliberale politici. Ik zie die term ook steeds vaker voor PvdA’ers gebruikt worden. Zouden die ook VVD’ers genoemd moeten worden?
Neoliberaal is inderdaad een zo goed als betekenisloze term, maar dat is juist het enge eraan. Als het een term was die het verschil aangaf tussen twee concurrerende ideologieën dan was het veel duidelijker, maar er zijn in de praktijk geen twee concurrerende ideologieën. Er is er maar één: de status quo en daarmee de ideologie bij uitstek. Noem het neoliberaal, noem het kapitalistisch, het maakt niet meer uit als we ons geen alternatief meer kunnen voorstellen.
Het zogenaamde postmodernisme is gelukkig bijna voorbij.
@1: Voor mij was dat kristalhelder die layout.
Overigens, valt het niemand op dat op het NOS-nieuws en goed bezien in de totale media melding wordt gemaakt van het feit dat “burgers geen geld uitgeven en het geld oppotten”.
Dit is toch eigenlijk de banken die het geld van mensen dat op de bank staat niet in de vorm van kredieten toekennen aan veelbelovende initiatieven, of zie ik dat verkeerd. Voor iedere Euro aan spaargeld mogen ze een veelvoud aan Euro’s uitlenen (tegen alle logica in, want ze verdienen geld met geld dat zij niet bezitten, eventuele verliezen worden aan de man op straat in rekening gebracht, winsten verdwijnen in de zakken van de aandeelhouders/bestuurders).
Wie legt de economie nu stil? Nee, hoor het is de schuld van de burger. B.t.w.Waar zijn al die miljarden aan Euro’s die de banken zgn. verloren hebben en waar de belastingbetaler voor opdraait?
Ik schrijf dit niet uit populistisch oogpunt, NEE, ik meen het echt, WAAR is dat zgn. geld dan in godsnaam heen? Dat zit natuurlijk in de zakken van projectontwikkelaars en speculanten en oogjes toe doende draaideurpolitici die de ene dag in het bedrijfsleven zittende en de volgende dag weer politici zijnde, precies wisten dat er lucht werd verkocht. En dan misschien niet op de lagere niveau’s, maar op de hoogste niveau’s wist men dit. Resultaat: Mensen met dat bubbelgeld in hun zak kunnen wegens de zgn. crisis nu bezit opkopen tegen fracties van de oorspronkelijke betaalde prijs. Als je momenteel een miljoen in je zak hebt die je hebt verdient aan de vastgoedbubbel, dan kun je nu vanwege diezelfde bubbel twee huizen kopen voor het geld van een huis een paar jaar geleden. Ziet niemand dit? Zonee, dan gezellig maar op naar de volgende bubbel!!! Houdt uw portemonnaie paraat!!!
Dit hele systeem moet op de schop, overheden moeten renteloos krediet/kapitaal ter beschikking stellen voor veelbelovende uitzichten van ondernemingen op vooruitgang voor iedereen en niet alleen voor een beperkte groep mensen. Dit maakt echte groei mogelijk en voorkomt het ontstaan van “Bubbels”, oftewel luchtkastelen. Kapitaal dat momenteel toch sowieso fictief is want gebaseerd op generlei tegenwaarde als goud (de goudstandaard is al decennia verlaten en geld geeft geen enkele garantie tot het bestaan van een reële fysieke vertegenwoordigende “echte wereld” tegenwaarde. Voor iedere Euro is slechts een minieme fractie ECHT, de rest is gebaseerd op inkomsten uit een fictieve toekomstige rentabiliteit. Het ultieme recept dus voor een historische bankroof of overval op het geld van de burger, welke reeds is gebeurd, en waarvoor we dagelijks boete doen terwijl de schuldigen zich laven in weelde.
GEZONDHEID!!! (wordt overigens ook geregeld door kleptomanen, dit terzijde)
Neoliberalisme is helemaal geen betekenisloze term:
http://en.wikipedia.org/wiki/Neoliberalism
Ik zeg het niet vaak, maar het politiek correcte gesemantiek van Kalief heeft als doel de critici hun stem te ontnemen. Nederland wordt wakker! :)
@15: Die lijken mij te zijn aan de flanken. Waarmee is weergegeven hoe de discussie wordt gevoerd. Als je niet neoliberaal bent, dan zit je aan ‘de flanken’. Een beetje als de multiculti discussie van de jaren ’80 en ’90.
@18 Je veronderstelt dat er een oplossing bestaat voor de creatie van bubbels. Dat is een illusie. Een bubbel is niet meer dan een te groot verschil tussen waarde en prijs. Zonder een objectieve manier om waarde te meten, dus los van de afgeleide metriek ‘prijs’, zullen die verschillen er altijd zijn.
Even over de goudstandaard: het is grappig dat je dat noemt. Hoe ‘echt’ is de prijs van goud? Wat is de waarde van goud? Zelfs de goudstandaard voorkomt geen bubbels. Als een huis eerst één kilo goud waard is en een jaar later drie kilo, kun je nog altijd spreken van een bubbel.
Ik wil maar zeggen: de waarde van een huis is precies en exact één huis. Of één huis drie of vijf koeien waard is, zal altijd een open vraag blijven. Dat heeft niets te maken met hoe ‘echt’ die koeien wel niet zijn.
“Minister Dijsselbloem zei letterlijk dat de regering SNS moest redden vanwege ‘het ernstige en onmiddellijke gevaar dat van die situatie uitging voor de stabiliteit van het financiële stelsel.’”
Dat was geen angstrhetorica, maar meer het performatief uitspreken van een soort abracadabra waardoor de minister zich op de wet kon beroepen. In ieder geval valt de rhetorische kleuring van die woorden niet de minister maar de wetgever toe te rekenen….
(Artikel 6:2 lid 1 Wft: “Onze Minister kan, indien hij van oordeel is dat de stabiliteit van het financiële stelsel ernstig en onmiddellijk in gevaar komt door de situatie waarin een financiële onderneming met zetel in Nederland zich bevindt, met het oog op de stabiliteit van dat stelsel besluiten tot onteigening van vermogensbestanddelen van de betrokken onderneming of onteigening van door of met medewerking van die onderneming uitgegeven effecten, zo nodig in afwijking van wettelijke voorschriften of statutaire bepalingen, met uitzondering van de bij of krachtens dit deel gestelde regels.”
Speciaal voor Kalief:
‘Neoliberaal’ komt oorspronkelijk uit het (Amerikaanse) Engels, waar de term liberal zoveel betekent als ‘links’ of ‘progressief’, vooral (maar niet uitsluitend) op sociaal-cultureel gebied.
Neoliberal werd dus ingevoerd om sociaal-conservatieve vrije-marktadepten van een geschikt label te kunnen voorzien.
De reden dat de term ‘neoliberaal’ inmiddels ook in het Nederlands zin heeft, is bijvoorbeeld omdat de ‘liberale’ VVD tegenwoordig een behoorlijk stevig law and order imago cultiveert (‘Meer straf en minder begrip voor criminelen’, invoering wietpas, nadruk op integratie allochtonen (die immers vaak ‘onaangepast’ en ‘problematisch’ gedrag vertonen), etc.).
Het vrijzinnige (‘leven en laten leven’) van het klassieke liberalisme is er bij de VVD (en haar geestverwanten!) dus wel vanaf. Maar wat zijn ze dan wel? ‘Conservatief’ past bijvoorbeeld beter bij de Christelijke politieke partijen. En dus biedt het label ‘neoliberaal’ ook hier uitkomst.
Daarnaast – en ook niet onbelangrijk – wordt ‘neoliberaal’ complementair gebruikt bij de politieke implicaties van de neoklassieke economische theorie. Net zoals liberaal ooit complementair was bij de politieke implicaties van de klassieke economische theorie.
In beide gevallen wordt het voorvoegsel ‘neo’ dus gebruikt om aan te geven dat er sinds de negentiende eeuw – ook in ideologisch opzicht – inmiddels het nodige is veranderd. En dat valt nauwelijks onterecht te noemen.
Kortom: de stelling dat ‘neoliberaal’ een betekenisloos scheldwoord is klopt niet.
Weliswaar zijn de grenzen van het begrip niet altijd even strak afgebakend, maar datzelfde geldt voor ‘liberaal’, ‘sociaal’, ‘conservatief’, ‘fascistisch’, etc. Dus dat vormt op zichzelf geen bezwaar tegen het gebruik van deze term.
@19: De neoliberale agenda beoogt meer marktwerking, privatisering en minder overheid omdat dat het beste is voor economische groei. Als je met alternatieven komt, en bijvoorbeeld vragen stelt over nut en noodzaak van die focus op groei, blijkt bijna iedereen neoliberaal te zijn. Behalve de partij voor de dieren. In die zin heeft Kalief wel gelijk: het wordt gebruikt als scheldwoord, ondertussen doet bijna iedereen eraan mee.
@21 Je hebt volkomen gelijk dat de goudstandaard op zichzelf een fictieve waarde is.
Om reden van eenvoud ben ik niet ingegaan op het feit dat:
zelfs de goudstandaard slechts een versimpeling vertegenwoordigt van reële primaire bestaansmiddelen als:
graan, oftewel voedsel in het algemeen, oftewel primaire levensbehoeften,
als water en voedsel en huisvesting, welke momenteel speculatief worden uitgebuit / of uitgebuit dreigen te worden
(zelfs water!!!! dat uit de lucht valt!!!!! @ W.Alexander de ?ste).
IK BEN HET IN PRINCIPE TOTAAL MET JE EENS, de kosten van een huis, zijn : het bouwen en materiaal benodigd voor een huis,
NIET twee derde aan rente daarbovenop voor stropdassenprofiteurs die geen steen kunnen metselen.
Zelfs die stropdassen mogen wel wat verdienen omdat zij het vermogen en de kennis hebben de juiste mensen in contact te brengen.
Maar je kunt het toch onmogelijk eens zijn met dat deze intermediairs meer verdienen dan de daadwerkelijke bouwers van een huis?
Twee derde (+/-)van de kosten van een huis over 30 jaar betaald gaat niet naar de aannemer, maar naar de bank!!!.
Je betaalt je huis drie keer aan de bank terwijl de aannemer maar één keer wordt betaalt.
Iedereen mag van mij een huis bouwen en als iedere burger 100 euro betaalt aan metselaars om een huis voor iedereen te bouwen, zonder daarvoor rente te vragen, om de simpele reden dat onze kinderen om dezelfde reden een huis kunnen krijgen, dan kunnen we samen een samenleving opbouwen waarin we ALLEMAAL goed leven en geen huisjesmelkers financieren.
Momenteel leven teveel mensen op of onder de armoedegrens, in de hele wereld met in grote getale, maar zelfs ook in Nederland, al geloof je het niet met al die PC Hoofts in iedere stad voor de rijke minderheid. Ieders kind wil echte UGGS!!! (grappend)
Mogen we nu neoliberalen ook al geen neoliberalen meer noemen, omdat neoliberaal door de toegepaste neoliberale economische theorie de laatste jaren een slechte naam gekregen heeft?
VvM v 2.1?
@25 Je geeft het systeem de schuld en komt met voorbeelden waarin het systeem faalt. Ik stel dat die voorbeelden niets zeggen, omdat elk systeem op die punten zal falen. Ook je voorbeeldje met je huis voor 100 euro gaat simpelweg niet werken. Idealisme is één ding, maar als je ideaal de aard van de mens ontkent, dan is het ook nog eens naïef. Mensen nemen geen genoegen met genoeg.
Ter illustratie van de angstcommunicatie: Dijsselbloem begon laatst over het opsplitsen van banken in een zaken- en nutsgedeelte, prompt zegt de baas van de Rabobank dat dat niet kan omdat de banken het nooit zouden overleven. Vervolgens hoor je er niets meer over, hij hoeft maar ‘BOE!’ te roepen en iedereen schiet z’n hok weer in.
@27
Als je lichaam op dezelfde principes zou reageren zou je nu niet leven.
Hoe verklaar je dat triljoenen lichaamscellen waaruit jijzelf nu bestaat samenwerken om JOU te vormen, ineens aan zichzelf gaan denken
ën,
ineens vele malen de hoeveelheid aan grondstoffen toe zouden eigenen op grond van “zgn. rechten”(bijv. interest)
terwijl bijv. je lever geen voedingsstoffen meer krijgt, zou jou lichaam dan overleven?. Dat heet:
KANKER
Wij moeten ALLEMAAL (JOU HELE LICHAAM (= maatschappij)) overleven. Wij moeten het MET elkaar klaren. Niemand wil de anus-cel zijn, maar zolang wij de anus-cel voeding en bescherming geven kunnen wij poepen.
Geen hercencel kan zonder de anuscellen, of wel?
Iedere cel is uiteindelijk verantwoordelijk voor het eindresultaat.
We moeten elkaar ondersteunen, tegen wil en meuk, de enige manier is:
1. door elkaar te gunnen wat we verdienen voor ons werk, al is het poep produceren.
Dat is de manier waarop microben zijn geëvolueerd tot wat wij nu zijn, mensen, en wij kunnen in samenwerking dingen realiseren die:
,net als microben het verschijnsel mens nooit hadden kunnen voorstellen,
:wij moeilijk kunnen voorstellen wat voor ongelooflijke dingen wij (groter dan wij begrijpen kunnen) kunnen creëren (door samenwerking),
zoals net als een microbe, jij en ik, als mens geen voorstelling kunnen maken.
(bijv. denk jij dat jou linker oorlel-cel zich kan indenken hoe hij bijdroeg aan de fantastische bioscoopavond met je date?
, maar zonder die oor-cel zou je een misvormt oor hebben),
m.a.w. wij als onderdeel,
..evenals jou linker oorcel,
of atoom
van jou molecuul …
in jou oor-cel… zijn
een sub-set/ van een grotere realiteit
oftewel triljoenen cellen samenwerkende cellen als ware het één geheel
met een gemeenschappelijk doel, welke de individuele cel op zich zich niet kan voorstellen.
Die cel ben JIJ en IK in de maatschapeij (/ lichaam).
Wij leven per slot vandaag, en alleen vandaag kunnen we wat doen met de mensen die er ZIJN. ALLE MENSEN HEBBEN WAARDE ANDERS ZOUDEN ZE ER NIET ZIJN!!!
De enigste manier is elkaar vooruit trekken. De sterken dragen de zwakkeren, en de zwakkeren van vandaag zullen de sterkeren van morgen zijn. Is er een andere manier?
Eens of niet eens?
In ieder geval, de financiële crisis is een grote oplichting,
toch?
@27:” Idealisme is één ding, maar als je ideaal de aard van de mens ontkent, dan is het ook nog eens naïef. Mensen nemen geen genoegen met genoeg”
Hebzucht hoeft niet het leidende principe te zijn. Kijk hier maar eens: een bank-cooperatie die werkt zonder rente met 40.000 leden http://en.wikipedia.org/wiki/JAK_Members_Bank