Balkenende gerelativeerd

Balkenende was verbaasd dat een groot deel van de bevraagden in een enquete geen geloof hechtte aan de waarheidsgetrouwheid van het gespreksverslag over Fitna. “Zolang ik premier ben, heb ik niet meegemaakt dat glasheldere documenten van regeringszijde worden gerelativeerd.” Dat ligt dan toch aan Balkenende vrees ik, want het lijkt me sterk dat ik de enige ben die dat niets heeft verbaasd.

Niet dat ik ervan uit ga dat het document geen getrouwe weergave zou bevatten. Zou dat wel zo zijn, dan zouden twee ministers en een topambtenaar een wel heel groot risico genomen hebben. Er zijn immers meer ambtenaren bij betrokken geweest. Niet alleen een notulist, ook diverse ambtenaren in de voorbereiding en de afhandeling van het gesprek. Als er gerommeld zou zijn in het verslag zal dat vroeg of laat naar buiten komen en dan kunnen de premier, de ministers en topambtenaar Tjibbe Joustra verdere publieke functies op hun buik schrijven. Het feit dat Wilders zelf het verslag niet heeft willen ondertekenen wijst er bovendien op dat hij zijn handen vrij wilde houden over wat hij naar buiten zou brengen.

De reden dat Balkenende’s verbazing mij verbaast, is dat hij en tal van andere politici zich de afgelopen jaren uiterst onbetrouwbaar hebben betoond en – erger nog – de besluitvorming structureel hebben versluierd. Iedereen had de mond vol over Nieuwe Politiek, waarbij het gepolder en de achterkamertjes als kenmerken van Oude Politiek werden aangemerkt. Andere politici werden als onbetrouwbaar neergezet door hen simpelweg als Oude Politiek te betitelen.

Maar wat bracht de Nieuwe Politiek? 88 dagen gelazer met een kabinet met de LPF, de VVD die plots nooit iets in te brengen had in acht jaar Paarse kabinetten, D66 dat de genuanceerde houding liet varen en zich plots ontpopte als gretig en plooibaar lid van een conservatief kabinet, 180 graden draaiende opvattingen over bijvoorbeeld het paspoort van Ayaan Hirsi Ali die beiden werden verkocht als “regels zijn regels”. Ook de PvdA is geen toonbeeld van standvastigheid.

En laten we Balkenende zelf niet vergeten: hij houdt elk onderzoek naar de besluitvorming rond de steun aan de inval naar Irak tegen, heeft na een verloren referendum alles gedaan om een tweede referendum tegen te houden en lijkt vooral zo weinig mogelijk inzicht te willen geven in de besluitvorming. Nee, Balkenende is van de normen en waarden en hij is dus betrouwbaar. Maar een “gaat u rustig slapen” past niet bij de mondige burger anno 2008.

Juist de labbekakkerigheid van de politiek sinds 2002 maakt mogelijk dat figuren als Wilders en Verdonk, maar ook de SP, keer op keer kunnen scoren met louter verdachtmakingen. Met hun schijn-duidelijkheid trekken zij kiezers aan die weinig inzicht hebben in de politiek, maar in elk geval wel zien dat vrijwel een complete generatie politici macht steeds weer verkiest boven idealisme en bestuurlijke zuiverheid.

Met als vanzelfsprekend gevolg dat in de soundbites de schijn-duidelijkheid het keer op keer wint. Ook als het aankomt op een gespreksverslag.