Europa en de betrokken burger: een kwestie van gezond boerenverstand
COLUMN - Waarom zijn steeds minder mensen tevreden over de EU? Zijn we allemaal eurosceptici geworden of is er iets anders aan de hand? Femke van Esch denkt dat laatste.
De steun voor Europese eenwording is in de afgelopen jaren flink gedaald in Nederland. Niet dat we ooit in grote getale naar de Europese stembus gingen. Maar decennialang kwam Nederland als een van de grootste aanhangers van Europa uit de bus als het ging om steun voor en vertrouwen in de EU. Sinds een aantal jaar zien we een grote verandering in deze trend. Afhankelijk van wie je het vraagt en hoe je het vraagt is 33 tot 45% van de Nederlanders tevreden over de EU en 26 tot 37% niet.
Wat is er aan de hand? Wat verklaart de dalende cijfers? Allereerst is wat relativering op zijn plaats. Niet alleen is de liefde tussen de Nederlandse burger en Europa bekoeld, ook het vertrouwen in de Nederlandse politiek heeft in de afgelopen jaren een flinke knauw gehad. Den Haag, de Tweede Kamer, politieke partijen, we zijn er een stuk sceptischer over dan in de vorige eeuw. Deels is de dalende steun voor Europa dus simpelweg een sign-of-the-times.
Daarnaast stellen wetenschappers dat de Nederlandse steun voor Europa nooit ‘werkelijke steun’ maar een zogenaamde permissive consensus was: het oogluikend toestaan van wat er in Brussel gebeurde. De EU als abstract eliteproject waar we weinig last van hadden, en waar we ons dus simpelweg niet druk om hoefden te maken. De heren en dames politici sloten zich zo nu en dan eens gezamenlijk op in een vreemdvormige kantorenflat in Brussel, en wij gingen gewoon met de broodtrommel onder de snelbinders naar het werk. Met andere woorden: iedereen deed waar’ie voor betaald werd en wat er uitkwam zagen we ‘s avonds wel voorbijkomen in het journaal.