Overzicht

Patrick van der Hijden

11 Artikelen
2 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: Nicolas-Frédéric Broussier (cc)

De Grote Verwenning | Brief aan Chris McCandless

, door

BRIEF - Het hele najaar is op Sargasso en in De Balie de filmserie De Grote Verwenning te zien. Aanstaande woensdag: Sean Penn’s moderne klassieker Into the Wild (2007). Samensteller Patrick van der Hijden schrijft een brief aan elke hoofdpersoon van de Baliefilms, deze keer Chris McCandless, gespeeld door Emile Hirsch. Voorafgaand aan de film een gesprek met filosoof en directeur van de Internationale School voor Wijsbegeerte, Rene Gude, over overvloed, verwenning en het gebrek aan nood in het Westen. Aanvang 20.15. Sargassolezers krijgen korting, als ze ‘sargasso’ vermelden bij het reserveren.

Dear Chris,

Ken je dat nummer van Eddie Vedder?

‘Society / you crazy breed / I hope you’re not lonely / without me’, zingt hij. En die ‘me’, dat ben jij. Humor natuurlijk: ‘ik hoop dat jullie het redden zonder mij’. Vrijwel niemand had door dat jij verdwenen was, begin jaren negentig. Ja, je ouders, je zus. Een paar politieagenten. Die waren wel verloren, zonder jou.

Heb je je daar ooit schuldig over gevoeld?

Later, na het boek dat Jon Krakauer over je schreef en nadat Sean Penn dat verhaal zo meeslepend had verfilmd, toen voelde de maatschappij zich inderdaad een tikkie alleen, zonder jou. Want je hebt een snaar geraakt bij ons, met het radicale afscheid dat je nam van je spaargeld, je positie, je vooruitzichten, je zou zelfs kunnen zeggen je leven. Dat komt omdat we ons zijn gaan realiseren dat onze overvloed weleens van tijdelijke aard zou kunnen zijn. En dat het dus handig – ja zelfs strategisch – is om van onze verwenning af te geraken, te ontwennen. Jouw ontwenningskuur is schitterend en gruwelijk. En dus inspirerend.

De Grote Verwenning | Slackers

, door

Het hele najaar draait in De Balie en op Sargasso de filmserie De Grote Verwenning – op zoek naar antwoorden op de vraag wat welvaart met ons doet. Met elke maand een film-met-voorgesprek in De Balie Cinema en elke week korte films met bijschrift op Sargasso. Deze week: Slackers (1990).

Het is een vast onderdeel van elke cultuur: het zeiken op de jongste generatie. Die zijn verwend, die hebben niet de ruggengraat / mentaliteit / ausdauer van eerdere cohorten en kondigen aldus de achteruitgang van het maatschappelijk leven aan. Het is een bijwerking van vooruitgang: veranderende leefomstandigheden zorgen voor veranderende opvoedingen en dus andersoortige kinderen.

Dat conflict is sinds de jaren vijftig zichtbaarder geworden, met name omdat de jongere generaties zich gaandeweg bewust werden van dat mechanisme. Generationeel zelfbewustzijn werd de norm, met ‘My Generation’ van The Who als vroege illustratie.

25 Jaar later schreef Douglas Coupland ‘Generation X’ en gaf daarmee de volgende generatie zijn naam. In Nederland vertaalde dat mooi als Nix. Dat is tevens een goede omschrijving van het luchtige nihilisme dat mij en en mijn generatiegenoten kenmerkt, in de ogen van de babyboomers vanzelfsprekend. Maar ook in onze eigen ogen. Vandaar de naam van de G500 van de jaren ’90, Niet Nix. En vandaar de geuzennaam Slackers, ontleend aan Richard Linklaters debuut uit 1990, ‘Slacker’. Speciaal aangeraden voor de twintigers van tegenwoordig.

De Grote Verwenning | The Giving Tree

, door

Het hele najaar draait in De Balie en op Sargasso de filmserie De Grote Verwenning – op zoek naar antwoorden op de vraag wat welvaart met ons doet. Met elke maand een film-met-voorgesprek in De Balie Cinema en elke week korte films met bijschrift op Sargasso. Deze week: The Giving Tree (1973), van en met Shel Silverstein.

Een ecologisch sprookje voor kinderen, dat is The Giving Tree van Shel Silverstein op het eerste gezicht. Voor de jongen is de boom een eindeloze bron van speelplezier en sappige appels, voor de man een eindige bron van hout voor een huis en een schip. Op het laatst is er weinig meer over, van man en boom.

The Giving Tree loopt niet slecht af. Niet dat de boom wordt gered. Of de man tot inkeer komt. De boom heeft gegeven, de man genomen. En op het allerlaatst vinden ze elkaar wederom. Geen gemakkelijke moraal: want had de man niet gestraft moeten worden, voor zijn verspillende gedrag? Als het een parabel is, dit prachtige verhaaltje, waarvoor dan?

Foto: Daniel Go (cc)

De Grote Verwenning | Brief aan Eric Bartels

, door

BRIEF - Het hele najaar is op Sargasso en in De Balie de filmserie De Grote Verwenning te zien. Aanstaande woensdag: de Nederlandse documentaire I’ts Magic Time (2002), van Marco Zuilhof. Samensteller Patrick van der Hijden schrijft een brief aan elke hoofdpersoon van de Baliefilms, deze keer Eric Bartels, de aanvoerder van het internetbedrijf Magic Minds, waarvan de film de ondergang volgt. Voorafgaand aan de film een gesprek met hoogleraar psychologie Jan Derksen over overvloed, narcisme en verwenning. Aanvang 19.45. Sargassolezers krijgen korting, als ze ‘sargasso’ vermelden bij het reserveren.

Beste Eric,

Hoe gaat het met je?

En met de zaak?

Verdien je nog wat? – zou ik bijna vragen, maar dat is ZO van gisteren. Jij bent van morgen, denker en visionair op het gebied van persoonlijk leiderschap. Winst is het gevolg van ondernemerschap, niet het doel, dat soort dingen.

Tien jaar geleden maakte ik kennis met je, door een niets verhullende documentaire over de ondergang van je revolutionaire internetbedrijf Magic Minds.

‘It’s magic time’ is een schitterende film, en dat is voor een groot deel aan jou te danken. Je past in een illuster gezelschap. Wouter Bos en André Hazes: mannen die toegaven aan de verleidingsact van een documentairemaker. En vervolgens genadeloos werden gefileerd in de resulterende film. Wouter, André en jij zijn helden, omdat jullie ons zo dichtbij laten komen dat het pijnlijk wordt. Dat het zorgvuldig opgebouwde imago stukje bij beetje wegsmelt. Dat het eigenlijk wonderlijk is dat je nog toestemming hebt gegeven om hem te vertonen.

De Grote Verwenning | Alabama Song

, door

Het hele najaar draait in De Balie en op Sargasso de filmserie De Grote Verwenning – op zoek naar antwoorden op de vraag wat welvaart met ons doet. Met elke maand een film-met-voorgesprek in De Balie Cinema en elke week films en filmpjes met bijschrift op Sargasso. Deze week: Alabama Song (1962), met Lotte Lenya.

Waarom is die Alabama Song van Kurt Weill en Bertolt Brecht toch zoveel gecoverd? Jim Morrissons versie is wereldberoemd, net als die van David Bowie. Maar ook Marilyn Manson vergreep zich eraan, en Eric Dolphy en Bette Midler. Het is heerlijk schmieren, dat zal vast helpen. Maar misschien belangrijker is de actualiteit van het nummer, na 85 jaar. Neem de pesterige imitatie van de dolende consument. ‘O show us the way to the NEXT whiskybar / O, don’t ask why!’ Maar ook het doorgedraaid sentimentele. ‘We’ve lost our good old mama’! Goedkope clichés over de dood en scènes in maanlicht zijn net zo eigentijds.

In 1962 zong Lotte Lenya het lied van haar man Bertolt Brecht in een BBC-programma. We doen er goed aan om bij elke nieuwe uitvoering deze er weer even bij te pakken.

De Grote Verwenning | Future Shock

, door

Voor volbloed pessimisten zijn de jaren zeventig een eindeloze bron van inspiratie. Met als hoogtepunt The Culture of Narcissism van Christopher Lasch uit 1979. Maar het tobberige decennium begon al goed, met Alvin Toffler’s Future Shock. Het is een lekker radicaal boek: vooruitgang is achteruitgang, de toekomst is inktzwart en de westerse mens leeft in een staat van shock – Future Shock. ‘Due to a premature arrival of the future,’ zoals Orson Welles onheilspellend bromt in de verfilming van het boek, uit 1972. Die film is iets meer dan charmant gedateerd. Maar de hysterische toon is in veel hoeken van het internet de normaalste zaak van de wereld. En met veel intelligentie de vooruitgang tot achteruitgang verklaren, ook dat is nog steeds een sign of the times.

Het hele najaar draait in De Balie en op Sargasso de filmserie De Grote Verwenning – op zoek naar antwoorden op de vraag wat welvaart met ons doet. Met elke maand een film-met-voorgesprek in De Balie Cinema en elke week films en filmpjes met bijschrift op Sargasso. 

 

 

Foto: Sven Wrage (cc)

De Grote Verwenning | Brief aan Marcello

, door

BRIEF - Het hele najaar is op Sargasso en in De Balie de filmserie De Grote Verwenning te zien. Aanstaande woensdag: de legendarische speelfilm La Grande Bouffe (1973). Samensteller Patrick van der Hijden schrijft een brief aan elke hoofdpersoon van de Baliefilms. Deze keer Marcello, gespeeld door Marcello Mastroianni.

Caro Marcello,

Laat ik voorop stellen: ga vooral je gang.

Wie ben ik om te oordelen over jullie plannen. Jullie hebben er goed over nagedacht. Alles is tot in de puntjes voorbereid. Maar terwijl ik van je vrienden nog wel begrijp waarom ze de eeuwigheid opzoeken, stel ik jou de vraag: waarom?

Philippe, de sukkel die nog zucht onder zijn kindermeisje. Ugo, vastgebakken aan zijn restaurant en een liefdeloos huwelijk. Michel, als tv-host koning van de schone schijn. Van alledrie kunnen we ons de levensmoeheid indenken, het druipt van hun middelbare koppen.

Maar jij Marcello, jij bent piloot. Vitaler en virieler krijg je ze niet. Jij vliegt de wereld over, iedereen vertrouwt op jou, jij overziet het leven letterlijk. Jij knijpt in alle billen, zelfs de marmeren kont van het beeld in de tuin is niet veilig voor je. Terwijl je vrienden nog bezig zijn met de keuken, droom jij van racen met een blauwe Bugatti.

De Grote Verwenning | Heaven

, door
Het hele najaar draait in De Balie en op Sargasso de filmserie De Grote Verwenning – op zoek naar antwoorden op de vraag wat welvaart met ons doet. Met elke maand een film-met-voorgesprek in De Balie Cinema en elke week films met bijschrift op Sargasso. Deze week: ‘Heaven’ uit Stop Making Sense (1984).
De hemel is een door-en-door saaie plek. Al het goede, al onze favorieten worden eindeloos herhaald. Alles lijkt op elkaar, voorspelbaar tot in de eeuwigheid. ‘Its hard to imagine that nothing at all / Could be so exciting, and so much fun’, zingt David Byrne in het tweede nummer van de legendarische concertfilm Stop Making Sense.
Sinds we in het Westen paradijzen op aarde kunnen stichten, verschiet het Paradijs van kleur. Met hun versie ervan schetst Talking Heads ons meteen een nieuwe versie van de dood. De dood is verlossing, jawel. Het verlost ons alleen niet uit het lijden, maar van ons eigen verlangen dat alles steeds nieuw en anders moet.
Laten we tot de verlossing uitbreekt troost putten uit de niet te stoppen vernieuwingsdrift van David Byrne. Dan maar elke keer een andere favorite song.
Foto: Harjit Singh Gill (cc)

De Grote Verwenning | Grillz

, door

DOCUMENTAIRE - Het hele najaar draait in De Balie en op Sargasso de filmserie De Grote Verwenning – op zoek naar antwoorden op de vraag wat welvaart met ons doet. Met elke maand een film-met-voorgesprek in De Balie Cinema en elke week korte films met bijschrift op Sargasso. Deze week: Grillz (2009).

Aan het begin van de zeventiende eeuw lieten de nog maar net schatrijke Hollanders zich bescheiden portretteren. Zwart laken, zwarte hoeden, slechts de witte kanten kragen suggereerden dat dit geen arme sloebers waren, maar juist rijken die de weelde konden dragen. Die houding: leven in overvloed, maar het net niet tonen, heeft drie eeuwen overleefd. Een rijke stinkerd stinkerd zijn is niet erg, als je maar ‚altijd gewoon bent gebleven’.

De documentaire Grillz, van Boris Everts & Sander Kerkhof, gaat over gouden tanden – grills zijn sieraden voor op je gebit. Ze gaan op zoek naar de roots van het fenomeen, de hiphopscenes van Houston en Texas. En ze zoeken natuurlijk ook de Nederlandse variant op.

The Opposites claimen de grills-trend naar Nederland te hebben gebracht. In Amsterdam Zuidoost spreken de documentairemakers een homeboy, die ons op het hart drukt dat dit ZIJN cultuur is – ‚Geen geintjes’. In Nederland onderscheid je je niet met lang haar, maar goud in je mond.

Foto: Trilok Rangan (cc)

De Grote Verwenning | Brief aan Quang Duo

, door

BRIEF - Het hele najaar is op Sargasso en in De Balie de filmserie De Grote Verwenning te zien. Samensteller Patrick van der Hijden schrijft aan elke hoofdpersoon van de Baliefilms een brief. Aanstaande woensdag: Lucky (2010), met vooraf een gesprek met gelukswetenschapper Ad Bergsma, aanvang 20.15. Sargassolezers krijgen korting, als ze ‘sargasso’ vermelden bij het reserveren.

Dear mister Duo,

Ik schrijf u niet omdat ik geld nodig heb, ik zeg het maar meteen.

Ik begrijp dat u dat soort vragen veel krijgt, alle loterijwinnaars trouwens. U krijgt vast nog meer bedelbrieven na uw optreden in de documentaire Lucky. U bent zo aardig, zo oprecht, zo bescheiden vergeleken met veel andere loterijwinnaars in die film.

Tweeëntwintig miljoen dollar. Ik moet eerlijk zeggen dat ik me niet goed kan voorstellen wat je moet met zo’n bedrag. Maar u bent gewoon maar begonnen met vastgoed. Voor uzelf, voor uw kinderen en uw reusachtige familie in Vietnam. Een vrolijke boel daar. Wist u dat u zoveel familie had?

U vertelt: „Ik heb zelf gezien dat het leven blijft veranderen. Je kunt eerst rijk zijn, en daarna straatarm. Daarom kan ik de toekomst niet voorspellen”. Ik vind dat een opvallende uitspraak voor iemand die net een onvoorstelbaar fortuin heeft gekregen. De meeste mensen, ook in Lucky, geloven in de verlossing; dat hun leven definitief een draai ten goede neemt zodra ze de loterij winnen. Maar u blijft geloven in het lot – dat zowel positief kan uitpakken als negatief.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De Grote Verwenning | Surpriseville

, door

DOCUMENTAIRE - Vergeet de crisis: we beleven de beste jaren uit onze geschiedenis. Nederland staat in alle leuke lijstjes bovenaan. We komen om in rijkdom, gezondheid en geluk. Maar wat doet die overvloed met ons? Worden we er gelukkig van? En wat voor geluk is dat? Zijn we wel gebouwd op zoveel welvaart? En weten we eigenlijk wel hoe goed we het hebben?

Deze week start in De Balie en op Sargasso de filmserie De Grote Verwenning – op zoek naar antwoorden op die vraag. Met elke maand een film-met-voorgesprek in De Balie Cinema en elke week korte films met bijschrift op Sargasso.

Woensdag 26 september openen we in De Balie Cinema met Lucky, een documentaire uit 2011. Filmmaker Jeffrey Blitz reist door de VS, zoek naar loterijwinnaars. Wat is er met hun levens gebeurd? Waar verlangden ze naar? Zijn de beloften uitgekomen? De verhalen zijn verrassend, schokkend en meeslepend en gooien de bekende schema’s over geluk en mazzel overhoop.

Vooraf een gesprek met gelukswetenschapper Ad Bergsma over de spanning tussen luck en happiness en over de overeenkomsten tussen de mentale staat van de loterijwinnaar en die van de doorsnee Nederlander.

Sargassolezers kunnen met korting naar de film, door ‘sargasso’ te vermelden bij de reservering.

Volgende